قانونمندی تمدن پیشا‌میلادی

1395/9/17 ۰۷:۳۰

نام مارکوس تولیوس سیسرو در تاریخ بیشتر به‌عنوان سیاستمداری برجسته، خطیب و سخنوری با قدرت ذکرشده است؛ اما مورخان این حقیقت را نادیده انگاشته‌اند که سیسرو درعین حال یکی از وکلای مدافع بزرگ زمان خویش نیز بوده است. او سالیان متمادی در دادگاه‌های جنایی رم به دفاع از متهمان پرداخته و در این راه تجربیات فراوانی کسب کرده است. سیسرو که در آن زمان 40 سال داشت مقام «پرائتور»؛ یعنی عالی‌ترین مقام قضایی پس از سمت کنسول را احراز کرده و با این عنوان تصدی یکی از دادگاه‌های کیفری‌ کارمندان دولت رم را عهده‌دار بود؛ ولی طبق قوانین وقت رم می‌توانست در سایر دادگاه‌ها به‌عنوان وکیل مدافع انجام وظیفه کند.

نگاهی به اهمیت سیسرو به عنوان یک وکیل‌مدافع بزرگ

 

نام مارکوس تولیوس سیسرو در تاریخ بیشتر به‌عنوان سیاستمداری برجسته، خطیب و سخنوری با قدرت ذکرشده است؛ اما مورخان این حقیقت را نادیده انگاشته‌اند که سیسرو درعین حال یکی از وکلای مدافع بزرگ زمان خویش نیز بوده است. او سالیان متمادی در دادگاه‌های جنایی رم به دفاع از متهمان پرداخته و در این راه تجربیات فراوانی کسب کرده است.  سیسرو که در آن زمان 40 سال داشت مقام «پرائتور»؛ یعنی عالی‌ترین مقام قضایی پس از سمت کنسول را احراز کرده و با این عنوان تصدی یکی از دادگاه‌های کیفری‌ کارمندان دولت رم را عهده‌دار بود؛ ولی طبق قوانین وقت رم می‌توانست در سایر دادگاه‌ها به‌عنوان وکیل مدافع انجام وظیفه کند.

 وقوع جنایتی 80 سال پیش از میلاد مسیح
موضوع اتهام آولوس کلونتیوس‌هابیتوس، موکل سیسرو یکی از عجیب‌ترین حوادث تاریخ جنایی رم محسوب می‌شود. نامبرده طبق دو ماده از مواد قانون مجازات عمومی که درسال ۸۱ قبل از میلاد به‌وسیله «سولا» دیکتاتور معروف رم وضع شده بود مورد تعقیب قرار گرفته بود. به‌ موجب اتهام نخستین، کلونتیوس متهم به‌قتل ناپدری خود به‌نام اوپیانیکوس شده بود؛ با این توضیح که برای انجام منظور خویش ماموری‌ را اجیر کرده و توسط نامبرده موفق شده بود قطعه نانی را که داخل آن مقداری سم ریخته شده بود به ناپدری خود بدهد و وی را مسموم کند. اتهام ثانوی متهم مزبور که قبل از اتهام قتل او، بیانیکوس قرار داشت عبارت از این بود که کلونتیوس برخلاف واقع ناپدری خود را متهم کرده بود به اینکه درصدد مسموم کردن خویش برآمده است و با تطمیع کردن هیات منصفه‌ای که اقدام به صدور حکم محکومیت نامبرده کرده بود موفق شده موجبات تبعید ناپدری خویش را فراهم و زندگی او را دچار تباهی کند.

 قانون مجازات رم
برای آنکه اوضاع و احوال این دادرسی روشن‌تر شود باید مختصرا توضیح داد که در آن زمان کشور رم قانون مجازات عمومی منظم و متحدالشکل نداشت؛ یعنی مجازات جرائم در قوانین متعددی تعیین شده بود که هر یک از آن قوانین برای مجازات یکی از جرائمی که امنیت اجتماعی را به مخاطره می‌افکند، وضع شده بود که از جمله این جرائم غیر‌ از قتل نفس می‌توان موارد دیگری را از قبیل خیانت، اقدام به‌تقلب در انتخابات، سوء‌استفاده از وجوه دولتی، طغیان و اغتشاش، تهدید به‌قتل، جعل و کلاهبرداری، اختلاس و اتخاذ عنوان ساختگی تابعیت رم ذکر کرد. به این ترتیب قانونی که به‌ موجب آن قرار بود دادرسی «کلونتیوس» انجام شود «قانون جنایتکاران و مسموم‌کنندگان» نام داشت و آنچه از آثار  سیسرو و سایر حقوقدانان برجسته رم به‌ دست آمده است. فصول مختلف این قانون مربوط بوده است به قتل نفس به‌وسیله اسلحه یا حمل اسلحه به قصد اقدام به‌قتل یا سرقت و همچنین تهیه و خرید و فروش و داشتن یا به کار بردن سم به‌قصد قتل نفس‌.

 قوانین تعقیب متهم
 طبق سیستم قضایی رم تعقیب متهمان به‌قتل و جنایت توسط افراد عادی صورت می‌گرفت. به عبارت دیگر به‌جای آنکه تعقیب متهم به وسیله یک دستگاه دولتی یا قضایی مانند دادسرا انجام شود توسط یکی از افراد جامعه که به این منظور وکیلی انتخاب می‌کرد عملی می‌شود و حتی هیچ‌گونه قید و شرطی هم در این زمینه وجود نداشت که شاکی در شکایت مطروحه ذی‌نفع باشد؛ بلکه هر یک از افراد دولت رم، قطع‌نظر از عوامل شخصی، قانونی حق تعقیب متهم را داشت.
 

منبع: فرهیختگان