دایره‌المعارفی برای قرن‌ها

1395/9/17 ۰۸:۳۹

اوایل دسامبر سال 1768 دانشنامه بریتانیکا منتشر شد؛ دانشنامه‌ای که برای اولین‌بار در ادینبورگ اسکاتلند منتشر شد را قدیمی‌ترین دانشنامه انگلیسی‌زبان دانسته‌اند. از قضا این دانشنامه تا امروز ویرایش و نگاشته شده و به دلیل حضور 100 ویراستار تمام‌وقت و بیش از چهارهزار مشارکت‌کننده، می‌توان آن را مهم‌ترین دانشنامه جهان دانست.

به مناسبت سالروز انتشار اولین جلد از دانشنامه بریتانیکا

 

اوایل دسامبر سال 1768 دانشنامه بریتانیکا منتشر شد؛ دانشنامه‌ای که برای اولین‌بار در ادینبورگ اسکاتلند منتشر شد را قدیمی‌ترین دانشنامه انگلیسی‌زبان دانسته‌اند. از قضا این دانشنامه تا امروز ویرایش و نگاشته شده و به دلیل حضور 100 ویراستار تمام‌وقت و بیش از چهارهزار مشارکت‌کننده، می‌توان آن را مهم‌ترین دانشنامه جهان دانست. این دانشنامه که هم‌اکنون به صورت کتاب، نسخه مجازی و آنلاین موجود است اولین‌بار پنج دسامبر 1768 توسط کولین مک فورکوهار و با کمک اندرو بل و با نام مصطلح جامعه مردان متشخص منتشر شد. موفقیت نسخه اول آن باعث شد به تدریج نسخه‌های بعدی آن نیز منتشر شود و این فرآیند تا آنجا ادامه یافت که اکنون یکی از مهم‌ترین دانشنامه‌های مورد رجوع در میان منابع انگلیسی‌زبان است.
هرچند که در طول جلدهای اخیر این دانشنامه، حقوق نشر آن نیز چندین‌بار به اشخاص حقوقی و حقیقی منتقل شده است. یکی از نکات ویژه درباره انتشار جلد پانزدهم این دانشنامه که آخرین نسخه آن را شامل می‌شود، این است که در نسخه ۱۵ بریتانیکا طرحی نو پیاده و این دایره‌المعارف در سه بخش ماکرو پدیا، میکروپدیا و پروپدیا در 30 جلد منتشر شده است. این دانشنامه اکنون با نام تجاری «Britannica» توسط شرکت بریتانیکا ارائه می‌شود و دارای ۱۲هزار مقاله ۴۴ میلیون لغت (در سال ۲۰۰۴) است. نسخه چاپی آن در ۳۲ جلد و ۶۵۰۰۰ مقاله با قیمت ۱۴۰۰ دلار عرضه می‌شود. یکی از ویژگی‌های بارز این دانشنامه اهدافی است که برای آن تصویر شده است. درباره دانشنامه بریتانیکا گفته شده که هدف از این دایره‌المعارف ارائه تمامی معارف و علوم بشری در شکلی نوین بوده است؛ اتفاقی که باعث شده بریتانیکا بتواند در طول دو قرن اخیر منتشر شود و همچنان نیز ادامه داشته باشد. دو کوشش برای ترجمه این دانشنامه به فارسی نیز تاکنون انجام شده است.
تلاش اول را حسین ملک موسس کتابخانه و موزه ملی ملک، انجام داد و مدت زمانی را صرف ترجمه دانشنامه بریتانیکا کرد که بعدها به علل نامعلومی از این کار منصرف شد. از اردیبهشت ۱۳۸۶ نیز کار ترجمه فارسی آن، توسط عبدالحسین سعیدیان و با تلاش گروهی از مترجمان درحال انجام است که می‌تواند در کنار سنت دایره‌المعارف‌نویسی در ایران که با شدت و حدت نیز پیش می‌رود، تاثیر مهمی در این زمینه داشته باشد.

منبع: فرهیختگان