1395/9/3 ۰۹:۴۶
کتابخانه چِسْتِربیتی، كتابخانه‌ای در شهر دوبلینِ ایرلند، حاوی كتابهای فراوان هنری و نفیس و خطی از سراسر جهان از جمله كتابهای متعلق به جهان اسلام، بنیان گذاشته سِر آلفرد چستربیتی در اوایل سده بیستم. آلفرد چستربیتی در ۱۸۷۵/۱۲۹۲ در نیویورك به‌دنیا آمد و در ۱۸۹۶/۱۳۱۴ از مدرسه معدن كلمبیا فارغ‌التحصیل شد (جیمز، ۱۹۸۱، ص ۵). او كه به نسخه‌های خطی و آثار هنری علاقه‌مند بود (آربری، ۱۹۵۵ـ۱۹۶۶، ج ۱، پیشگفتار چستربیتی، ص VII )، در ۱۹۱۱/ ۱۳۲۹ با مجموعه‌ای از كتابهای چاپی و شماری نسخه خطی غربی به لندن رفت (جیمز، ۱۹۸۱، همانجا) و در ۱۹۱۳/ ۱۳۳۱ در سفری به مصر، شیفته نسخه‌های خطی شرقی و قرآنی شد و هسته اولیه كتابخانه خود را شكل داد (بویلان، ذیل "Beatty, Sir Alfred Chester" ).
کتابخانه چستربیتی تصاویری از مهرهای نسخ خطی خود را روی سایت قرار داده است.
نسخه‌های خطی اسلامی كتابخانه نیز به این قرار است: ۸۹۶ ، ۲ دست‌نویس عربی كه ۲۴۴ نسخه آن قرآن است، ۴۵۴ دست‌نویس فارسی، ۱۵۸ دست‌نویس تركی، یك دست‌نویس كردی و یك دست‌نویس تركی جغتایی ( < سیری جهانی در دستنویسهای اسلامی >، ج ۲، ص ۵۴ـ۵۶؛ رحیمی ریسه، همانجا؛ قس كتابخانه چستربیتی، ۲۰۰۴). مهم‌ترین موضوعات این آثار، شعر، تاریخ، فقه، كلام، منطق، فلسفه و پزشكی است (رجوع کنید به < سیری جهانی در دستنویسهای اسلامی >، همانجا).
مجموعه قرآنهای كتابخانه چستربیتی را مهم‌ترین و نفیس‌ترین مجموعه قرآنی بیرون از خاورمیانه دانسته‌اند. بی‌نظیرترین قرآن این مجموعه نسخه‌ای به شماره ۴۱، به خط نَسخ علی‌بن هلال معروف به ابن‌بوّاب *، است كه در ۳۹۱ كتابت شده است (رجوع کنید به جیمز، ۱۹۸۰، ص ۳۲ـ۳۳؛ همو، ۱۹۸۱، ص ۴، ۸). بیست و دو قرآن به خط كوفی عربی، هفده قرآن به خط كوفی ایرانی و نُه قرآن به خط نسخ كهن، از نفیس‌ترین قرآنهای این مجموعه است. علاوه بر اینها، قرآنهای مملوكی، مغربی، تركی، هندوپاكستانی، افریقایی و چینی در این كتابخانه هست. برای قرآنهای این مجموعه تاكنون سه فهرست تهیه شده است: فهرست دیوید استورم رایس (چاپ نشده)، فهرست آرتور جان آربری (چاپ ۱۹۶۷) و فهرست دیوید جیمز (چاپ ۱۹۸۰؛ رجوع کنید به < سیری جهانی در دستنویسهای اسلامی >، ج ۲، ص ۵۸ ـ ۶۱؛ رحیمی ریسه، ص ۶۱ـ۶۲).
در میان دستنویسهای عربی این كتابخانه نیز نسخه‌های منحصر به فردی یافت می‌شود، از جمله ۲۷ قطعه پاپیروس مصری شامل نامه‌ها، اسناد و فقراتی از معلقات سبع. فهرستهای منتشر شده و منتشر نشده بسیاری برای این دستنویسهای عربی تهیه شده است: پاول كاله در دهه‌های ۱۹۳۰ و ۱۹۴۰/ ۱۳۱۰ و ۱۳۲۰ ش فهرستی توصیفی و مفصّل از ۱۰۳۰ دست‌نویس فراهم آورد كه نسخه اصلی این فهرستِ منتشر نشده در كتابخانه نگهداری می‌شود. آرتور جان آربری ۵۰۰ ، ۲ دست‌نویس را به اختصار معرفی كرد. فهرست او با نام<كتابخانه چستربیتی: فهرستی از مخطوطات عربی > در هشت جلد، از ۱۹۵۵ تا ۱۹۶۶، به‌چاپ رسید. مانفرد اولمان، در فاصله سالهای ۱۹۷۴ تا ۱۹۷۶، فهرستی دو جلدی و مفصّل از دستنویسهای عربی را در موضوع كیمیا، با نام < معرفی دستنویسهای كیمیا در كتابخانه چستربیتی >، چاپ كرد. این فهرست شامل ۲۲ مجموعه دست‌نویس است كه مجموعاً ۱۵۸ كتاب و رساله در علم كیمیا را دربردارد (رجوع کنید به < سیری جهانی در دستنویسهای اسلامی >، ج ۲، ص ۵۹؛ رحیمی ریسه، ص ۶۲ـ۶۷).
مجموعه فارسی كتابخانه چستربیتی شامل ۴۵۴ دست‌نویس و برخی از نفیس‌ترین دیوانهای مذهَّب و مصور است، از جمله گزیده رباعیات خیام، جلد دوم از یك شاهنامه كهن دو جلدی، نسخه‌ای از گلستان سعدی به خط جعفر بایسنغری*(تاریخ كتابت حدود ۸۳۰) همراه با هشت نگارگری (مینیاتور) به سبك كمال‌الدین بهزاد، نسخه‌ای مذهّب از كلیات سعدی (تاریخ كتابت ۸۵۶)، نسخه‌ای از بوستان سعدی (تاریخ كتابت ۹۱۵) با تصویری از سعدی به رقم بهزاد و نسخه‌های نفیسی از خمسه نظامی (آربری، ۱۳۴۰ ش، ص ۱۰۵ـ۱۰۷؛ نیز رجوع کنید به رابینسون، ص ۷۳۹ـ۷۴۳). آربری، مجتبی مینوی، بلوشه، رابینسون و ویلكنسون، در مجموعه‌ای سه جلدی به نام <كتابخانه چستربیتی: فهرستی از دست‌نویسها و نگارگریهای ایرانی >، فهرستی توصیفی از ۲۹۸ اثر این مجموعه را بین سالهای ۱۹۵۹ تا ۱۹۶۲ به‌چاپ رساندند (< سیری جهانی در دستنویسهای اسلامی>،ج ۲، ص ۵۸؛ رحیمی ریسه، ص ۶۷). مینورسكی نیز فهرستی برای ۹۳ دست‌نویس تركی این كتابخانه، در ۱۹۵۸/۱۳۳۷ ش تهیه و منتشر كرد (برای دیگر فهرستهای این كتابخانه و ترجمه‌های عربی فهرستهای مذكور رجوع کنید به < سیری جهانی در دستنویسهای اسلامی >، ج ۲، ص ۵۶ ـ ۶۱؛ پیرسون، جاهای متعدد؛ رحیمی ریسه، ص ۶۱ـ ۶۸؛ سزگین، ص ۶۱ـ۶۲).
مجموعه‌ای از نفیس‌ترین جلدهای دوره اسلامی نیز بر غنای گنجینه نسخه‌های خطی كتابخانه چستربیتی افزوده است. این جلدها، كه اغلب متعلق به كتابهای ایرانی و مصری و تركی‌اند، در بخش جداگانه‌ای از كتابخانه به نمایش گذاشته شده‌اند (جیمز، ۱۹۸۰، ص ۱۱۸ ـ ۱۱۹؛ همو،۱۹۸۱، ص ۵). همچنین مجموعه‌ای از مكاتبات چستربیتی با دلالان و كتاب‌فروشان و كتاب‌شناسانِ كشورهای گوناگون در كتابخانه نگهداری می‌شود؛این مكاتبات حاكی از تاریخچه فعالیتهای چستربیتی از ۱۹۱۴ به بعد و نیز اطلاعاتی در باره برخی دست‌نویسهاست كه وی موفق به خریداری آنها نشد (رحیمی ریسه، ص ۶۱).
منبع: بساتین
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید