تاورنیه و جلفای دلربای اصفهان

1395/9/3 ۰۸:۴۴

ژان باتیست تاورنیه، جهانگرد و بازرگان معروف فرانسوی، در عصر صفوی بارها به ایران و مشرق‌زمین سفر کرد. سفرنامه او در شرح رخدادهای دربار صفوی اهمیت بسیار دارد. وی در سال ١٦٠٥ میلادی برابر با ٩٨٣ خورشیدی در پاریس زاده شد.

 جهانگرد پرآوازه فرانسوی و سفرهای نه‌گانه به ایران عصر صفوی
 

ژان باتیست تاورنیه، جهانگرد و بازرگان معروف فرانسوی، در عصر صفوی بارها به ایران و مشرق‌زمین سفر کرد. سفرنامه او در شرح رخدادهای دربار صفوی اهمیت بسیار دارد. وی در سال ١٦٠٥ میلادی برابر با ٩٨٣ خورشیدی در پاریس زاده شد.
آشنایی پدرش با علوم جغرافیایی و گفت‌وگوی هر روزه از جغرافیا در خانواده‌اش، در جوانی به انگیزه‌ای برای سفر در سراسر جهان شد، چنان که خود می‌نویسد «اگر اولین تعلیم، دومین تولد باشد من با میل‌ سفر کردن پا به جهان گذاشته‌ام. شهرتی که پدرم در مباحث جغرافیا داشت و گفت‌‌وگوهایی که بیشتر دانشمندان در حضور من با پدرم می‌کردند و من با علاقه گوش می‌دادم میل سفر را در من بیدار کرد».
او بدین‌ترتیب از حدود ١٧سالگی سفرهایش را آغاز کرد و ٢٢ ساله نشده بود که بسیاری از کشورهای اروپا را دید. تاورنیه به تشویق یکی از کشیشان کشور مجارستان که مدیر انجمن‌های دینی مشرق بود، برای سفر به مشرق‌زمین برانگیخته شد. او از این رهگذر در میانه سال‌های  ١٦٣٢ تا ١٦٦٨ میلادی برابر با ١٠١٠ تا  ١٠٤٦ خورشیدی ٩ بار به ایران سفر کرد و سه تن از پادشاهان صفوی، شاه صفی، شاه عباس دوم و شاه سلیمان را دید. او در ٨٠ سالگی بار دیگر به قصد سفر به ایران ره راهی دراز روانه شد؛ راهی که البته هرگز به ایران نرسید. ژان تاورنیه در مسیر همین سفر
درگذشت.
تاورنیه در شرح مسافرت‌های خود به مشرق‌زمین چند سفرنامه نگاشته است. همه این سفرنامه‌ها از آگاهی‌هایی گرانبها درباره تاریخ و فرهنگ ملت‌های شرقی سرشارند که در کتاب‌های دیگر نمی‌توان یافت. تاورنیه به همه رخدادهای روزمره که پیرامون خود دیده توجه و علاقه نشان داده است؛ به لطف همین اشتغال ذهنی، مطالبی بسیار درباره شهرها، ساختمان‌ها، صنعت ابریشم ایران و حتی شیوه خوراک مردم در سفرنامه‌اش آمده است.
وی البته هنگام اقامت در اصفهان به پیاپی در دربار شاه رفت‌وآمد داشته، زیرا دربار بهترین مشتری جواهرات او بوده و شاه نیز به او محبت می‌کرد و او را «آقا طاورنیه» می‌نامیده است. این جهانگرد پرآوازه فرانسوی در سفرهایش به شهر‌های گوناگون ایران با بسیاری اشخاص سرشناس روبه‌رو می‌شود؛ آگاهی‌هایی که درباره ‌آن‌ها به دست می‌دهد، از نظر تاریخی بسیار ارزشمند است. او پس از اقامت در اصفهان، به شیراز
رفته است.
تاورنیه، شیراز را شهری حاصلخیز و زیبا می‌داند. بخشی بزرگ از سفرنامه او اما درباره شهر اصفهان، پایتخت حکومت صفویه است که البته تکه‌هایی بزرگ از آن را به محله جلفا، یکی از مناطق زیبای شهر، اختصاص داده است. تاورنیه با این که اصفهان و جلفا را با پاریس بسیار مقایسه می‌کند و همواره تاکید دارد پاریس شهری زیبا و متفاوت در جهان است، پل‌ الله‌وردی‌خان را تحسین کرده، آن را خیره‌کننده می‌داند «این پل در حقیقت اثری بسیار بدیع و زیباست و بهتر بگویم تنها اثر زیبای ایران است، اما استحکام بنای آن هرگز به پای پل پُن‌نُف پاریس نمی‌رسد». تاورنیه هفته آینده راهنمای سفر ما به جلفای اصفهان
خواهد بود.

منبع: شهروند