زمانی درگیر اومانیسم بوده‌ام

1395/8/29 ۱۰:۲۴

نشست «تاملی در باب اومانیسم» به همت گروه تاریخ و تمدن غرب، پژوهشکده غرب‌شناسی و علم‌پژوهی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی با حضور مهدی بنایی، عضو شورای علمی گروه غرب‌شناسی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی و رضا داوری‌اردکانی، رئیس فرهنگستان علوم در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار شد. آنها در بحث‌شان به این مهم پرداخته‌اند که آیا اومانیسم امری متعلق به جهان مدرن است یا نه؟

نشست «تاملی در باب اومانیسم» به همت گروه تاریخ و تمدن غرب، پژوهشکده غرب‌شناسی و علم‌پژوهی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی با حضور مهدی بنایی، عضو شورای علمی گروه غرب‌شناسی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی و رضا داوری‌اردکانی، رئیس فرهنگستان علوم در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار شد. آنها در بحث‌شان به این مهم پرداخته‌اند که آیا اومانیسم امری متعلق به جهان مدرن است یا نه؟
رضا داوری‌اردکانی با اشاره به اینکه اومانیسم برای او همواره یک مصیبت بوده است، توضیح داد که دوستان و اطرافیانش می‌دانند او چگونه درگیر اومانیسم بوده است؛ مخصوصا زمانی که این باور تبدیل به یک شعار و برچسب شد. او توضیح می‌دهد که مقصر این کار هم نویسنده خوش‌ذوق فرانسوی سارتر بوده است که صورت نخراشیده و خشنی از اومانیسم تصویر کرد. او با اشاره به این نکته که قصه اومانیسم چپ هم از همانجا شروع شد گفت: «یک زمانی وقتی دانشجوی لیسانس بودیم، عیسی صدیق اومانیسم را در کتابش فرهنگ‌پژوهی ترجمه کرده بود ولی پس از آن معنای این اصطلاح تغییر کرد و فاصله گرفت.»
وی همچنین شرح داد که سارتر یک سخنرانی پرسرو صدا ایراد و در آن اعلام کرد اگزیستانسیالیسم صورتی از اومانیسم است. پس از ا‌ین سخنرانی یک فرد فرانسوی از دوستان هایدگر نوشت: «اگزیستانسیالیست‌ها دو گروهند؛ یک گروه مثل من و هایدگر منکر خدا و گروه دیگر به خدا قائلند.» در جواب این نوشته هایدگر گفت: «من دئیسم هستم و منکر خدا نیستم؛ چون اگر باشم سارتر راست گفته و من اومانیست هستم. البته توجه کنید که هایدگر نگفت من خداپرستم و فقط گفت من منکر خدا نیستم. به هر روی تحلیل اومانیسم به انکار خدا جای بحث دارد.»
او در ادامه توضیح داد: «اومانیسم با پدید آمدن logic آغاز و logic هم با ارگانون ارسطو تاسیس شد. اگرچه سقراط پیش از این گفته بود فلسفه را از آسمان به زمین آوردم، در واقع  logic را آورده بود. Logic هم متصرف است.»
رئیس فرهنگستان علوم معتقد است که اومانیسم چیزی نیست که بشود درباره فضایل یا عیب‌هایش حرف زد. عالم ما عالم اومانیست و نگاه ما به همه چیز اومانیستی است، حال از هر ملتی باشیم. از نظر او فکر اینکه بتوانیم بدون تعلق داشتن و نظر، فکر کنیم را از گوش‌مان باید بیرون کنیم. ما همواره تعلق داریم و اینکه بی‌نظر و بی‌طرف و فارغ بتوان حکم داد، محال است. به زعم وی اومانیست یک رای یا نظر نیست؛ اگرچه می‌توانیم با آن موافقت یا مخالفت کنیم. اومانیست یک تاریخ و حادثه است و این افراد نیستند که در دامگه حادثه می‌افتند؛ بلکه جهان و جوامع‌اند که در دامگه حادثه می‌افتند.
داوری که بدون آمادگی در این نشست صحبت کرد در پایان سخنانش با اشاره به ایکه ما نباید فکر کنیم اومانیست یک فلسفه است؛ چون بیشتر از یک فکر یا فلسفه است توضیح داد: «فلسفه همواره از آغازش یک چیز از اومانیست با خودش داشته است تا امروز که به اومانیست تبهکار رسیده است.» ا‌و در آخر افزود: «در وصف فاصله طولانی و تاریخ اومانیست همین بس که سقراط نازنین را در نظر بگیرید و در مقابل ابوبکر بغدادی را. آن وقت متوجه فاصله تاریخ اومانیست می‌شوید.»

منبع: فرهیختگان