لوله کشی، صنف بشکه‌داران را از رونق انداخت

1395/8/11 ۰۸:۴۸

آب آشامیدنی مردم شهر تهران در اواخر عصر قاجاریه از قنات‌ها، نهرها و جویبارهای دور و اطراف شهر تأمین می‌شد. پس از به سلطنت رسیدن رضاشاه، تأمین، توزیع و لایروبی قنات و تصفیه آب پایتخت با تشکیل صنف بشکه‌داران و آب برداران به این صنف واگذار شد. در سال 1301 ه. ش برنامه‌ا‌ی برای ساخت لوله‌کشی آب تهران طراحی شد. در سال 1318 شرکت «رژی فرانسه» مسئولیت لوله‌کشی آب تهران را به عهده گرفت اما با اشغال ایران در شهریور 1320 منتفی ماند.در سال 1324 عده‌ای از بزرگان و بازرگانان پایتخت با تأسیس شرکت «سهامی آب تهران» آمادگی خود را برای لوله کشی آب تهران اعلام کردند اما با همکاری نکردن وزارت کشور شرکت مذکور از تصمیم خود منصرف و انحلال خود را اعلام کرد.

 آبان 1334 ه.ش، آغاز واگذاری انشعاب آب تهران
 

حسن مجیدی: آب آشامیدنی  مردم شهر تهران در اواخر عصر قاجاریه از قنات‌ها، نهرها و جویبارهای دور و اطراف شهر تأمین می‌شد. پس از به سلطنت رسیدن رضاشاه، تأمین، توزیع و لایروبی قنات و تصفیه آب پایتخت با تشکیل صنف بشکه‌داران و آب برداران به این صنف واگذار شد. در سال 1301  ه. ش برنامه‌ا‌ی برای ساخت لوله‌کشی آب تهران طراحی شد. در سال 1318 شرکت «رژی فرانسه» مسئولیت لوله‌کشی آب تهران را به عهده گرفت اما با اشغال ایران در شهریور 1320 منتفی ماند.در سال 1324 عده‌ای از بزرگان و بازرگانان پایتخت با تأسیس شرکت «سهامی آب تهران» آمادگی خود را برای لوله کشی آب تهران اعلام کردند اما با همکاری نکردن وزارت کشور شرکت مذکور از تصمیم خود منصرف و انحلال خود را اعلام کرد.

در سال 1325 از طرف دولت احمد قوام، مناقصه‌ای با حضور 7 شرکت خارجی برگزار شد و شرکت «سر الکساندر کیپ» انگلیسی برنده مناقصه شد. در روز 13 اردیبهشت 1326 شرایط مناقصه لوله کشی تهران از سوی شرکت فوق در جراید منتشر می‌شود.در روز 30 تیر 1326، نخستین کلنگ کار لوله‌کشی آب تهران در محله میدان سنگلج که اکنون پارک شهر تهران در آن واقع شده به زمین زده می‌شود.
روزنامه اطلاعات در گزارشی از این مراسم می‌نویسد:
«دیروز عصر مراسم آغاز ساختمان قسمت اداری لوله کشی آب تهران با کلنگی که اعلیحضرت همایون شاهنشاهی بر زمین زدند در میدان سنگلج انجام شد. برحسب دعوت شهرداری تهران، نخست‌وزیر، وزرا، نمایندگان مجلس شورای ملی و مقام‌های لشکری و کشوری و روزنامه نگاران برای شرکت در مراسم آغاز ساختمان لوله کشی آب تهران در ضلع جنوب غربی میدان سنگلج حضور بهم رسانده بودند. اعلیحضرت همایونی در حالی که فریاد شادی ده‌ها هزار جمعیتی که در اطراف خیابان شاهپور و میدان سنگلج ایستاده بودند، بلند بود به میدان سنگلج نزول اجلال فرمودند. از طرف شهرداری تهران به یادگار آغاز بنای لوله کشی لوحه‌ای از سنگ مرمر تهیه شده بود. روی این سنگ مرمر نوشته بود:
بسمه تعالی
«شروع عملیات ساختمانی لوله کشی آب شهرتهران که بنیان آن به دست اعلیحضرت همایونی شاهنشاهی محمدرضا شاه پهلوی نهاده شد نصب شد به تاریخ سه‌شنبه 30 تیر ماه 1326.»
هنگامی که اعلیحضرت همایون شاهنشاهی به چادر مخصوص نزول اجلال فرمودند آقای مهدی مشایخی شهردار تهران ضمن گزارش خود اقداماتی را که برای لوله کشی شهر تهران انجام شده به طور خلاصه چنین به عرض رساندند:
«مهندسین مشاور پس از مطالعات کامل به این نتیجه رسیده‌اند که حداکثر جمعیت احتمالی تهران که اکنون هشتصد هزار نفر است تا چهارده سال دیگر به یک میلیون و تا سی و چهارسال دیگر به یک میلیون و چهارصدهزار نفر خواهدرسید. مقدار آبی که درحال حاضر برای تهران تخصیص داده شده است متناسب با حوائج چهارده ساله و معادل 6/2 متر مکعب در ثانیه است و چون سهم مالکانه شهرداری از آب کرج این مقدار را کفاف نمی‌داد لهذا برای تکمیل آب تهران پیشنهاد می‌نماید که در ساحل شرقی رودخانه کن در طول پنج کیلومتر چاه‌های عمیقی حفر شود این چاه‌ها جمعاً تا 3/1 متر مکعب در ثانیه آب خواهند داد و در نتیجه کمبود آب مورد احتیاج جبران خواهد شد. مقدار آبی که از رودخانه کرج گرفته می‌شود حداقل معادل 3/1 متر مکعب است که به وسیله دو لوله فولادی تا ساحل راست رودخانه کن خواهد رسید و از آن پس آب چاه‌ها نیز که 30/1 متر مکعب است به آب رودخانه کرج اضافه شده و به وسیله مجرایی سر پوشیده به تهران خواهد آمد.»
 پس از آن شهردار تهران از عملیاتی که برای تصفیه آب مشروب اهالی تهران صورت خواهد گرفت سخن گفت. سپس آقای مهند س بیانی به نمایندگی از طرف مهندسین لوله کشی توضیحاتی درباره امور فنی لوله کشی شهر تهران به عرض اعلیحضرت همایونی رساند و هنگامی که این گزارشات پایان یافت اعلیحضرت همایونی به محل مخصوصی که باید سنگ بنا گذارده شود تشریف فرما شدند و با کلنگی که از طرف شهردار تهران تقدیم شد سه ضربه به زمین نواختند. اعلیحضرت همایونی در پایان مراسم نقشه ساختمان لوله کشی و محل ساختمان مخازن آب را ملاحظه فرمودند و در میان ابراز احساسات شدید حضار و تماشاگران محوطه میدان سنگلج را ترک نمودند.
در سال 1333 به طور آزمایشی در ناحیه باغشاه در کوی کارمندان در حدود 50 انشعاب داده شد و تأسیسات شرکت آب تهران در روز پنجم آبان 1334 گشایش یافت.

منبع: ایران