مردانی بیکار، زنانی سرخورده و جوانانی خشمگین در «عربستان سعودی، مردم، گذشته، مذهب، فاصله طبقاتی و آینده»

1395/8/8 ۱۱:۳۰

کتاب «عربستان سعودی، مردم، گذشته، مذهب، فاصله طبقاتی و آینده» به بررسی ساختار حکومت عربستان و تشریح تفکر و زندگی مردم عربستان سعودی و آینده‌ای که ممکن است برای آنها رقم زده شود، می‌پردازد.

 
 
 
کتاب «عربستان سعودی، مردم، گذشته، مذهب، فاصله طبقاتی و آینده» به بررسی ساختار حکومت عربستان و تشریح تفکر و زندگی مردم عربستان سعودی و آینده‌ای که ممکن است برای آنها رقم زده شود، می‌پردازد.
 
کتاب «عربستان سعودی، مردم، گذشته، مذهب، فاصله طبقاتی و آینده» تالیف کارن الیوت هاوس، ترجمه سعید موتمن به زندگی مردم عربستان سعودی و نحوه شکل‌گیری و سرکوب شدن آن توسط «سنت‌ها» و «مقامات» تمرکز دارد.

کتاب در پانزده فصل تنظیم شده که عنوان برخی سرفصل‌های آن عبارتند از «شکننده و آسیب‌پذیر»، «مهارت‌های آل‌سعود برای بقا»، «هزارتوی اجتماعی»، «زنان و تناقضات اجتماعی»، «رانده شدگان»، «بیم و امید» و «پایان بازی».

توزیع پول‌های قلنبه حاصل از فروش نفت

سطوری از «درباره نویسنده»، کارن الیوت‌هاوس را این‌گونه معرفی می‌کند: «وی، روزنامه‌نگار و سردبیر سابق وال‌استریت ژورنال و عضو ارشد اندیشکده علوم و امور بین‌الملل بلفر است. هاوس متولد سال 1947 آمریکاست که تجربه نشستن بر کرسی استادی دانشگاه هاروارد را نیز در کارنامه خود دارد. وی کتابی با عنوان «درباره عربستان سعودی» نوشته که این کتاب حاصل سفرهای مکرر به عربستان سعودی است.» (ص 15)

«پیش‌گفتار» مولف به نکته‌ای درباره ناشناخته ماندن عربستان سعودی اشاره کرده و می‌نویسد: «شگفت اینکه عربستان سعودی به طرز عجیبی ناشناس باقی مانده است. گرچه سرنوشت و آینده این کشور برای دنیا بسیار مهم است، اما دنیا آنقدر درگیر حفظ وضعیت موجود است که گویا صحبت کردن در این رابطه ممکن است سرنوشت شومی را برای وضعیت پایدار کنونی رقم بزند. بنابراین، گرچه بروز ناآرامی‌ها در خاورمیانه و سرنگونی رژیم‌های کوچک توجه جهانیان را در سال 2011 به خود جلب کرد، اما عربستان سعودی تا حدود زیادی نادیده گرفته شد. در واقع، باراک اوباما در سخنرانی مهم اواخر بهارش درباره خاورمیانه، هرگز نامی از عربستان نبرد.» (ص 20)

عنوان فصل نخست «شکننده و آسیب‌پذیر» است و درباره دموکراسی در عربستان آمده است: «نزدیک به هشتاد سال است که سلسله‌ای از شاهزادگان آل‌سعود از روی این چوب موازنه عبور کرده و توانسته‌اند با سوء‌استفاده‌ محیلانه از تفرقه‌های موجود، توزیع پول‌های قلنبه حاصل از فروش نفت و از همه مهم‌تر، تعبیر و تفسیر دین و مذهب به نفع مقاصد سیاسی آل‌سعود، با مهارت بر ملت متفرق، بدگمان، و دچار دلسردی و ناامیدی فزاینده فرمانروایی کنند.این خاندان حاکم هرگز قول دموکراسی ندادند و هنوز هم نمی‌دهند.» (ص 23)

وجود دیوارها بتنی برای راندن بیگانگان

«مهارت‌های آل‌سعود برای بقا» در فصل دوم به بررسی جامعه عربستان پرداخته و آورده است: «اکثر مردم عربستان حتی از فکر متفاوت بودن واقعا به وحشت می‌افتند. متفاوت بودن به معنای جلب توجه است و جلب توجه، حسادت همتایان و خشم خانواده را برمی‌انگیزد. یکی از تناقض‌های بی‌شمار در جامعه عربستان سعودی این است که جامعه‌ای تصمیم گرفته است خود جمعی‌اش با سایر کشورهای اسلامی و یقینا غربی، متفاوت باشد از افرادی تشکیل شده است که هر یک از آنها از متفاوت بودن این‌قدر، هراس دارند.» (ص 49)

فصل چهارم با نام «هزارتوی اجتماعی» نگاهی به وضعیت اجتماعی مردم عربستان دارد که در سطوری از آن با درباره ویژگی خانه‌های  مردم می‌خوانیم: «هنگام قدم زدن در خیابان‌های خاک‌آلود و اغلب پر از زباله مناطق مسکونی حومه شهرهای عربستان سعودی، تنها چیزی که می‌بینید دیوار است و دیوار. دیوارهای بلند فلزی و بتنی از چپ و راست شما را در بر گرفته‌اند؛ دیوارهایی که ارتفاع آنها به ده تا دوازده پا می‌رسد. در کشورهای غربی، فرش چمن گلکاری شده، درگاه و چند پله منتهی به خانه‌ها گویی شما را زبان بی‌زبانی به درون دعوت می‌کنند، اما در عربستان سعودی، وجود دیوارها برای این است که بیگانگان را از در برانند و ساکنان را در درون محبوس کنند.» (ص 75)

«زنان و خطوط گسست» در فصل پنجم گنجانده شده است. مولف معتقد است در میان اختلافاتی که در جامعه سعودی وجود دارد، هیچ‌کدام به‌اندازه وضعیت، نقش و آینده زنان مورد جدال و چالش‌برانگیز نیست. این جدال جنگی است بین مدرن‌گراها و محافظه‌کاران بر سر آنکه مردم عربستان در چه فضایی زندگی کنند و زنان چه نقشی در جامعه سعودی داشته باشند؟ درتشریح وضعیت زنان ‌می‌نویسد: «زن به دنیا آمدن در عربستان سعودی در بهترین حالت نیز به معنای تحمل محکومیت ابدی مراقبت دائمی توسط یکی از مردان خانواده و انجام ندادن هیچ‌گونه فعالیت خارج از خانه بدون رضایت (و اغلب همراهی) مردان است. پدر خانواده تا زمانی که اختیار خودش را به مرد سلطه‌گر دیگری (شوهر) واگذار نکرده است، همه جنبه‌های زندگی او را تحت نظارت و اختیار خود دارد.» (ص 94)

زندگی مردم در آلونک‌های چوبی پراکنده در بیابان‌های خشک

فصل دهم به «رانده شدگان» اختصاص دارد. در توضیح رانده شدگان آمده است: «در نزدیکی شهر «حفر الباطن» در حومه این شهر کثیف و زشت و جرمخیز، صدها فقیر رانده شده موسوم به «بِدون» (اشخاص بی‌ملیت) زندگی می‌کنند. این مردمان کشور فقیر عربستان سعودی را پیش از کشف نفت، به امید کسب درآمد در عراق و کشورهای دیگر ترک کردند و سپس در چند دهه اخیر به امید زندگی بهتر به موطن خود بازگشتند اما به گفته خودشان، حکومت آنها را به عنوان شهروند نمی‌شناسد؛ بنابراین، کودکان آنها از تحصیل در مدارس محرومند و مردان هم به دلیل نداشتن مدارک شهروندی و رویداد، اجازه کار ندارند. این مردم در آلونک‌های چوبی پراکنده در بیابان‌های خشک و لم‌یزرع زندگی می‌کنند.» (ص 211)

«قانون‌شکنان» در فصل یازدهم به نقش عربستان سعودی در راه‌اندازی، تجهیز و تقویت اسلام‌گرایی افراطی و تروریسم در منطقه اختصاص دارد، الیوت در تشبیه عربستان به آبگیری راکد می‌نویسد: «یک آبگیر راکد را پیش خود تصور کنید که نامش عربستان سعودی است؛ با آب تیره و تاری که چیزی را در آن نمی توان دید. سطح آب، سرشار از زباله است. پس‌داده‌ها و عوارض جامعه‌ای کژکار و نابسامان؛ مردانی بیکار، زنانی سرخورده، جوانانی خشمگین، تهید‌دستانی فراموش شده، آموزشی نازل و اقتصادی بی‌تحرک. اینها موانعی آشکار در برابر چشم سران سعودی هستند؛ اما نوع دیگری از جذب ناشده‌ها و پس داده‌های اجتماعی، زیر سطح آب شناورند که برای رژیم، خطری بدون واسطه و مستقیم هستند، اینها تروریست‌های سعودی‌اند؛ همان دست‌پروردگان مورد تحسین و حمایت آل‌سعود؛ همانها که به اشاره سران سعودی، کفار را در راه خدا به قتل می‌رساندند و اینک که تهدیدی برای خود رژیم شده‌اند، تروریست‌های یاغی نام گرفته‌اند.» (ص 215 )

فصل چهاردهم «بیم و امید» در سطوری به رابطه آمریکا و عربستان پرداخته و در شرح این رابطه آورده است : «واقعیت این است که عربستان سعودی در یک رابطه زناشویی به شدت «کاتولیک» با آمریکا گیر افتاده است، گرچه شاید عربستان سعودی همیشه شریک زندگی وفاداری نباشد، اما با توجه به عواقب تنها زندگی کردن در میان همسایگان خطرناکش، جرات طلاق گرفتن هم ندارد. در عین حال، اگر جهان اسلام به سعودی‌ها به عنوان دوست صمیمی آمریکا نگاه کند، آل‌سعود به مشکل روبه‌رو خواهد شد، زیرا افراط‌گرایان در داخل و خارج از کشور از این موضوع برای تعضیف مشروعیت رژیم سعودی استفاده می‌کنند.» (ص 267)

کتاب «عربستان سعودی، مردم، گذشته، مذهب، فاصله طبقاتی و آینده» تالیف کارن الیوت هاوس، ترجمه سعید موتمن در 283 صفحه، شمارگان یکهزار نسخه و به بهای 20 هزار تومان از سوی نشر اوسانه روانه بازار نشر شده است.

منبع: ایبنا