1395/8/5 ۱۱:۴۳
یک پژوهشگر نسخ خطی گفت: انبوه نسخ‌های خطی در رابطه با تفسیر قرآن مجید وجود دارد که از دوره‌های قدیم بوده و هنوز تحقیقاتی بر روی آن انجام نشده است و به نظر می‌رسد این موضوع مورد غفلت قرار گرفته است.
پانزدهمین دوره آیین بزرگداشت حامیان نسخ خطی امسال از سوی کتابخانه ملی برگزار می‌شود، در رابطه با نسخه‌های خطی به‌ویژه قرآن چالش‌های بسیاری مطرح است و از جمله آنها می‌توان به احیای این نسخ اشاره کرد. در این راستا با غلامرضا جمشیدنژاداول که از مصححان و پژوهشگران پیشکسوت در حوزه احیای نسخ خطی است گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که در ادامه از نظر می‌گذرد؛
این نسخه‌پژوه در ابتدا درباره چگونگی تحقیق درباره نسخ خطی گفت: قرائت نخست مرحله در پژوهش نسخه‌های خطی بوده و اولین گامی است که می‌تواند در حوزه شناخت، معرفی و مطرح کردن نسخه‌های خطی صورت گیرد و این کار شاید در ظاهر کار آسانی باشد، اما کار هر کسی نیست؛ چرا که اگر با بدخوانی همراه باشد، بهتر است که اصلاً انجام نشود.
وی درباره ویژگی این نسخه‌ها عنوان کرد: نسخه‌هایی هستند که ممکن است در طول زمان از بین رفته و یا بخشی از آن در اثر هوازدگی کم‌رنگ شده باشد؛ از این‌رو این تخصص نیاز است تا کهنگی نسخه از آن زدوده و به‌درستی خوانده شود؛ از این‌رو سواد الفبایی نمی‌تواند در این زمینه کارساز باشد. مرحله بعد تحلیل موضوعی است که این هم کار دشواری بوده و نیازمند احاطه محقق در علوم مختلف است تا محقق مورد به مورد عبارات آن را مفهوم‌یابی و علائم نگارشی مانند نقطه، نقطه ویرگول و ... را اعمال کند و همچنین کارهای فنی دیگری که به مفاهیم این نسخه کمک می‌کند انجام شود، به همین دلیل این نسخه‌ها تخصص بالایی را می‌طلبند.
جمشیدنژاد اول ادامه داد: اگر یک متخصص نسخه‌های خطی دست تنها وارد این میدان شود، فقط یک کتاب را می‌تواند کار کند، چه بسا که از صدر اسلام تاکنون ستاره‌هایی بوده و در این زمینه به‌تنهایی تحقیق کرده و درخشیده‌اند، در حالی که بیش از یک میلیون نسخه خطی در زمینه‌های مختلف معرفتی، کیهان‌شناختی، انسان‌شناختی و سایر علوم در کتابخانه‌ها موجود است و عمر ۵۰، ۶۰ ساله یک محقق کفاف نمی‌کند؛ از این‌رو باید چنین کارهایی به شکل جمعی صورت گیرد؛ چرا که این نسخه‌ها میراث جمعی بوده و باید به شکل جمعی و عزم ملی مورد تحقیق و حمایت قرار گیرند.
وی در ادامه در پاسخ به چرایی ضعف پژوهش در حوزه نسخه‌های خطی به‌ویژه نسخ خطی قرآن گفت: پژوهش‌های معدودی در رابطه با نسخه‌های خطی انجام و کارهایی از سوی میراث مکتوب معرفی شده است و این مؤسسه بانی بخش عمده‌ای از این امور بوده، اما همین مؤسسه بودجه تأمین پرسنل خود را به‌سختی تأمین می‌کند؛ چرا که حمایت خاصی از آنها صورت نمی‌گیرد.
این مصحح با اشاره به موانع سر راه پژوهش نسخه‌های خطی قرآن بیان کرد: عدم تخصیص بودجه مورد نیاز یکی از موانع مهم است، البته ممکن است کمیسیون بودجه مجلس برای این امر، بودجه‌هایی را اختصاص دهد، اما در مسیر به‌درستی هدایت نمی‌شود و در نهایت اختصاص پیدا نمی‌کند.
این مصحح با اشاره به چالش‌های دیگر در حوزه نسخه‌های خطی عنوان کرد: حمایت از مؤسسه و بنیاد‌هایی که به امر پژوهش در حوزه نسخه‌های خطی می‌پردازند یکی از کارهای مهم در این زمینه است؛ چرا که محققان این حوزه زحمات زیادی را متحمل می‌شوند به عنوان مثال میراث مکتوب در دایرةالمعارف بزرگ اسلامی که هم نسخه‌ها را جمع‌آوری کرده و هم آنها را برای نگارش تألیفات جدید در اختیار محققان قرار می‌دهد. همچنین در صورت نیاز، نسخه‌هایی را به صورت نسخه‌برگردان (فاکسی‌میله) و نفیس به چاپ می‌رسانند تا از بین نرود و پژوهشگر بتواند درباره آن تحقیقات گوناگونی را انجام دهد.
جمشیدنژاد اول در پاسخ به سؤالی مبنی بر اینکه در رابطه با نسخه‌های خطی چه ظرفیت‌های پژوهشی مورد غفلت واقع شده است، اظهار کرد: انبوه نسخ‌های خطی در رابطه با تفسیر قرآن مجید که نسخه‌های منحصر بفردی هستند، وجود دارند که از دوره‌های قدیم بوده و هنوز تحقیقاتی بر روی آن انجام نشده است، البته اغلب این نسخه‌ها در کتابخانه‌های خارج از کشور از جمله پاریس نگه‌داری می‌شود و این نسخه‌ها دور از دسترس نیست، اما در صورتی که محقق علوم قرآنی و فنون و تمدن اسلامی مورد حمایت باشد و فرصت مطالعاتی به وی اختصاص یابد، می‌تواند در این حوزه تحقیق کند.
وی در پایان در پاسخ به اینکه دو سال گذشته در همایش حامیان نسخ خطی، ضرورت تشکیل اتحادیه نسخه‌پژوهان و فهرست‌نویسان مطرح شد، اما تاکنون چنین اتحادیه‌ای تشکیل نشده است، انجام این موضوع را چه اندازه ضروری می‌دانید، گفت: تشکیل اتحادیه‌ای در رابطه با نسخه‌پژوهان ضروری است؛ چرا که در حال حاضر بسیاری از نسخه‌ها در کتابخانه‌های شخصی و عمومی در حال خاک خوردن هستند. همچنین پژوهشی در رابطه با آنها انجام نشده است؛ به عنوان مثال کتابخانه آستان قدس رضوی با انبوه نسخه‌های پژوهش نشده مواجه است و درصد ناچیزی ممکن است توسط اولیای این کتابخانه‌ها پژوهش شده باشد. وقتی مرکز حمایتی و اتحادیه‌ای وجود نداشته باشد، نویسندگان و پژوهشگران نیز نخواهند توانست به نسخه‌های خطی به‌ویژه نسخه‌های قرآنی بپردازند.
منبع: ایرنا
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید