قزوین؛ میزبان جهانگرد بلژیکی

1395/5/25 ۰۷:۱۹

«ارنست اورسل»، جهانگرد بلژیکی، سفرنامه‌ای پرآوازه درباره ایرانیان دارد. او در جولای سال ۱۸۸٢ میلادی برابر با ١٢٦٠ خورشیدی از پاریس با قطار حرکت کرد و با دوست خود به نام اوتیلن از راه باکو به انزلی وارد شد. اورسل در بازگشت، کتابی با نام «قفقاز و ایران» منتشر کرد. علی‌اصغر سعیدی، بخش‌های مربوط به ایران را از کتاب او با نام «سفرنامه اورسل» به فارسی برگرداند و با همکاری انتشارات زوار منتشر کرد.

«ارنست اورسل»، جهانگرد بلژیکی، سفرنامه‌ای پرآوازه درباره ایرانیان دارد. او در جولای سال ۱۸۸٢ میلادی برابر با ١٢٦٠ خورشیدی از پاریس با قطار حرکت کرد و با دوست خود به نام اوتیلن از راه باکو به انزلی وارد شد. اورسل در بازگشت، کتابی با نام «قفقاز و ایران» منتشر کرد. علی‌اصغر سعیدی، بخش‌های مربوط به ایران را از کتاب او با نام «سفرنامه اورسل» به فارسی برگرداند و با همکاری انتشارات زوار منتشر کرد. شرحی کوتاه از زندگی ارنست اورسل در آرشیو کتابخانه ملی پاریس موجود است. او برآن اساس در سال ١٨٥٨ میلادی در یکی از شهرهای کوچک بلژیک به نام مونس زاده شد و تحصیل خود را در علم حقوق به پایان رساند. با آن که برخی پژوهشگران ایرانی در آثار خود او را فرانسوی دانسته‌اند، ارنست اورسل مسلما بلژیکی است. وی در این سفر نه فرستاده سیاسی نه مامور موظف نظامی نه مستشار حکومتی بوده است. او حتی مانند شاردن و تاورنیه به سودای بازرگانی به مشرق‌زمین نیامده است. اورسل پژوهشگری کنجکاو به شمار می‌آید که صرفا با هدف سیر آفاق و انفس و به انگیزه تحقیق و تفحص در راه سفر گام نهاده است. اورسل در سفر خود به شرق، هر چه را با چشم باریک‌بین خود دیده، بی‌کاستی در سفرنامه‌اش آورده است.
ارنست اورسل افزون بر داشتن آخرین مدرک دانشگاه و آگاهی‌های ژرف و پردامنه در زمینه‌های ادبی و تاریخی، با زبان‌های انگلیسی، ایتالیایی و اسپانیایی آشنایی داشته و پیش از آهنگ سفر به مشرق‌زمین، بیش‌تر منابع تاریخی و سفرنامه‌های مربوط به ایران و آسیا را به دقت مطالعه کرده است. آگاهی‌هایی که نویسنده درباره مردم، آداب و سنت‌ها، آثار تاریخی و اوضاع گوناگون قفقاز و ایران می‌دهد، همه دست یک، آموزنده و خواندنی است؛ تا آنجا که لرد کرزن بلندآوازه در کتاب مهم و پرمطلب خود «ایران و قضیه ایران» پس از چندین بار استناد به مطالب آن کتاب، جایی به روشنی می‌نویسد «بهترین تعریفی که در باب قصرهای سلطنتی قاجار دیده‌ام شرح اورسل در کتاب قفقاز و ایران است». از این‌رو هر پژوهشگر و جهانگرد خارجی که پس از اورسل درباره ایران و قفقاز مطلبی نوشته، ناچار بوده است نوشته‌های او را به عنوان ماخذی معتبر مورد توجه قرار دهد.
اورسل سفر خود را از قفقاز آغاز می‌کند و به روسیه و سپس ایران وارد می‌شود. او سفرنامه خود را مانند یک رمان، خواندنی و جالب نوشته است. شیوایی، روانی و روایی بودن کتاب، در ترجمه نیز رعایت شده است. او در همه مسیرهایی که گذشته،  همانند بسیاری از سفرنامه‌ها، راه‌ها و چشمه‌ها، مسجدها، کاروانسراها، کوه‌ها، فرقه‌های مذهبی، صنعت، کشاورزی، بناها و دیگر ویژگی‌های آن مناطق را یاد کرده است. دقت نظر وی در بیان شگفت‌انگیز است. او گچبری ظریف سردر خانه‌ها را نیز حتی توصیف می‌کند «کوچه‌های قزوین شباهت زیادی به کوچه‌های ایروان دارد. این کوچه‌ها از میان دیوارهای گلی و بلندی که باغ‌ها و خانه‌ها را در برمی‌گیرند، می‌گذرد. بالای سر در کوتاه بعضی از خانه‌ها به طور یکنواخت و قراردادی مناظری از اعتاب مقدسه، از قبیل مشهد، مکه، کربلا را که صاحبخانه به زیارت آن شهرها رفته است، گچبری کرده‌اند».  هفته آینده همراه با اورسل به قزوین سفری تاریخی خواهیم کرد.

منبع: شهروند