هنر تذهیب معنوی ترین بخش نگارگری ایران

1393/4/17 ۱۱:۲۱

تذهیب هنری ایرانی اسلامی است که نقش های بدیع و زیبا درکتاب های تاریخی و مذهبی و قرآن ایجاد می کند معنوی ترین بخش نگارگری ایران است. هنر تذهیب را می توان مجموعه ای از نقش های بدیع و زیبا دانست که نقاشان برای هرچه زیباتر کردن کتاب های مذهبی، علمی، فرهنگی، تاریخی، دیوان اشعار،قرآن و جنگ های هنری قطعه های زیبای خط به کار می برند.

تذهیب هنری ایرانی اسلامی است که نقش های بدیع و زیبا درکتاب های تاریخی و مذهبی و قرآن ایجاد می کند معنوی ترین بخش نگارگری ایران است.

هنر تذهیب را می توان مجموعه ای از نقش های بدیع و زیبا دانست که نقاشان برای هرچه زیباتر کردن کتاب های مذهبی، علمی، فرهنگی، تاریخی، دیوان اشعار،قرآن و جنگ های هنری قطعه های زیبای خط به کار می برند.

تذهیب به عنوان بخشی از هنر نگارگری ایرانی از سال های گذشته زینت بخش حاشیه کتب تاریخی و مذهبی به خصوص قرآن کریم بوده است؛ هنری که از پیش از ظهور اسلام در ایران رواج داشته، اما به دلیل عدم حمایت از آن و هنرمندان فعال در این عرصه، امروز به یکی از مهجورترین هنرهای حوزه تجسمی تبدیل شده است.

پیشینه این هنر در ایران به پیش از ورود اسلام به ایران در دوره حکومت ساسانیان برمی گردد. اما دوره اوج این هنر مربوط به زمان تیموریان است و زیباترین آثار هنرمندان تذهیب کار در این دوره به وجود آمده اند.

در واقع دوره تیموری از دوره های بسیار مهم و پررونق تذهیب کاری در ایران به شمار می رود. در زمان پادشاهی سلاطین تیموری تذهیب کاران، نقاشان و خطاطان از مقام و منزلت بالایی برخوردار بودند. پادشاهان هنرمندان را از سرتاسر کشور به دربار فرامی خواندند و شرایطی را فراهم می کردند تا هنر خود را عرضه کنند و آثار ارزشمندی به وجود بیاورند.

بعد از پیروزی انقلاب اسلامی مردم به خصوص قشر جوان متوجه زمینه های خشنویسی و نگارگری و تذهیب شدند .با وجود اینکه تعداد تذهیب کاران محدود است، ولی همین تعداد کم با تسلط کافی و مهارت و خلاقیت توانسته اند با متحول ساختن و نوآوری های چشمگیری که از خود بروز داده اند، کارهای بسیار نفیس و بی نظیری ارائه دهند که در قرآن هایی که اخیراً چاپ می شود می توان آنها را دید.

استادان تذهیب این مجموعه های زیبا را در جای جای کتاب ها به کار می گیرند تا صفحه های زرین ادبیات جاودان و متون مذهبی سرزمین خود را زیبایی دیداری ببخشند.

همچنین از این هنر می توان هم به طور مستقل و هم با مینیاتور و گل ومرغ و خطوط خوشنویسی استفاده کرد.

علاوه بر آنکه این هنر را می توان به طور مستقل در کاشی کاری، قلمزنی، منبت کاری و خاتم کاری نیز مشاهده کرد.

کارشناس پژوهش هنر تذهیب در گفت وگو با خبرنگار هنرهای تجسمی ایرنا افزود: تذهیب یا زرنگاری یکی از شاخه های اصلی نگارگری است و به تزیین و صفحه آرایی حاشیه ها و کتب توسط خطوط اسلیمی و ختایی گفته می شود. در هنر تذهیب از طلای ناب و رنگ های سنتی برای زیبایی نقوش و خطوط استفاده می شود.

علیرضا اکبری افزود: هنر تذهیب از مهم ترین هنرهایی است که توسط هنرمندان ایرانی در کشورهایی نظیر هند، ترکیه و کشورهای عربی شناخته شد و رونق گرفت. هنرمندانی که در اوایل دوره صفوی از ایران به هند مهاجرت کردند، بنیان گذار مکتب نقاشی ایران و هند شدند و آثاری بزرگ از خود بر جا گذاشتند.

او با بیان این که هنر تذهیب بدون شک متعلق به ایران است، اظهار کرد: محققان بزرگ دنیا که در زمینه هنر نگارگری فعالیت می کنند، طبق مستندات تاریخی به دست آمده، خاستگاه این هنر را کشور ایران اعلام کرده اند. اما امروز همه ملت ها از هندی ها و ارمنی ها گرفته تا ترک ها و اعراب تذهیب را متعلق به خود می دانند.

اکبری افزود:تذهیب معنوی ترین بخش نگارگری ایرانی است ولی هنر تذهیب در سال های گذشته جایگاه خود را از دست داده است. پیش تر سلاطین و پادشاهان هنرمندان را جمع می کردند تا آثاری خلق شود که علاوه بر به وجود آوردن یک گنجینه هنری، پشتوانه ای برای فرهنگ و هنر ایران محسوب می شدند.

کارشناس تذهیب بیان داشت: از مشکلات تذهیب کاران گرانی وسایل مورد نیاز کار است که باید با توجه به اهمیت این هنر تسهیلاتی فراهم شود.

وی گفت: با وجود اینکه تعداد تذهیب کاران محدود است ولی همین تعداد کم با تسلط کافی و مهارت و خلاقیت توانسته اند با متحول ساختن و نوآوری های چشمگیری که از خود بروز داده اند، کارهای بسیار نفیس و بی نظیری ارائه دهند.

وی خاطر نشان کرد: مرکز هنرهای تجسمی که در جایگاه عام تر، متولی هنر ایرانی است، بودجه بسیار کمی در اختیار دارد که نمی تواند پاسخگوی صدها رشته و شاخه هنری باشد. در نهایت بودجه ای که به تذهیب اختصاص می یابد به حدی پایین است که کفاف خرید آثار هنرمندان و ایجاد موزه را نمی دهد.

خبرگزاری ایرنا