سرخ صورتم از سیلی

1395/4/28 ۰۹:۵۲

عمارت مسعودیه این روزها باز هم به یکی از خبرسازترین بناهای تاریخی تهران تبدیل شده است. هر از گاه خبری درباره این بنای قاجاری منتشر می‌شود که بیم و امیدهایی را در دل دوستدارانش زنده می‌کند. پس از انتشار خبر فسخ قرارداد بین صندوق احیا و گروه عظام و همچنین تحویل بنا از سوی عظام به صندوق، در تازه‌ترین تحول، گمانه‌زنی‌هایی درباره احیای کاربری عمارت مسعودیه مطرح شده است.

 ریحانه جاویدی : عمارت مسعودیه این روزها باز هم به یکی از خبرسازترین بناهای تاریخی تهران تبدیل شده است. هر از گاه خبری درباره این بنای قاجاری منتشر می‌شود که بیم و امیدهایی را در دل دوستدارانش زنده می‌کند. پس از انتشار خبر فسخ قرارداد بین صندوق احیا و گروه عظام و همچنین تحویل بنا از سوی عظام به صندوق، در تازه‌ترین تحول، گمانه‌زنی‌هایی درباره احیای کاربری عمارت مسعودیه مطرح شده است. از سوی دیگر احتمال می‌رود مزایده‌ای دیگر برای بهره‌برداری از عمارت مسعودیه برگزار شود. با این وجود سرنوشت نهایی این بنای نفیس قاجاری در دادگاهی که برای رسیدگی به پرونده واگذاری آن در آبان ماه امسال برگزار می‌شود، مشخص خواهد شد.

آبروداری 5ساله عمارت مسعودیه
وارد محوطه عمارت مسعودیه که می‌شوی اوضاع آرام است، مسعودیه در کمال استواری قد برافراشته و شکوه سال‌های دورش را با خود همراه دارد. اما هرچه به بنای اصلی نزدیک می‌شوی پیچ و خم روزگار بر اورسی‌ها و ستون‌هایش نمایان می‌شود. رد پای حرکت موریانه بر در دو لنگه چوبی ساختمان به جا مانده، اوضاع پله‌های ورودی نیز تعریفی ندارد و نرده‌های چوبی‌اش، یکی‌درمیان شکسته‌اند. سقف عمارت هم حال و روزش خوب نیست. گچ و رنگ آن تکه‌تکه ریخته و تیرچه‌های چوبی سقف عریان شده‌اند. پله‌های پیچ‌دار سمت چپ عمارت منتهی به تالار آیینه می‌شود که از آیینه ‌تنها اسمش را یدک می‌کشد چراکه تمام آیینه‌کاری‌های سقف زیر داربستی که برای استحکام‌بخشی برپا شده، پنهان است اما از استحکام‌بخشی فقط همین داربست‌ها نصیب سقف آیینه‌کاری بنای قجری شده است. روی اورسی‌های قدیم با شیشه‌های مشبک رنگی‌اش را با نایلون پوشانده‌اند که با توجه به گرمای هوا و نداشتن سیستم تهویه هر لحظه به از بین رفتن نزدیک‌تر می‌شوند و تکه‌چوب‌هایی از تزئینات قاب پنجره‌ها و تزئینات آیینه‌کاری سر ستون‌هایش روی زمین رها شده است. بنای تودرتوی عمارت مسعودیه با سبک معماری قاجاری خسته‌تر از آن است که این همه ناملایمات را تاب آورد. خوب که دقت کنی قوس بزرگی روی سقف ایوان می‌بینی که هر لحظه ممکن است طاقتش تمام شود و ریزش کند. سقف ایوان در جایی شکم داده که شرکت بهره‌بردار در اقدامی غیر‌کارشناسانه در طبقه زیرین آن تماشاخانه‌ای برای اجرای تئاتر راه‌اندازی کرده بود، تماشاخانه‌ای که در سال‌های رونق عمارت، حوض‌خانه بوده اما حالا روی حوضش با کفپوشی سیاه‌رنگ پوشانده شده و خبری از صدای آب نیست. یادگاری نوشتن بر بناهای تاریخی هم جای خود دارد و برای بناهای تاریخی ایران نوستالژی است، عمارت مسعودیه نیز از قاعده یادگاری‌نویسی‌های دیواری مستثنی نبوده و هر کسی که از بنا گذری داشته بر دیوارهایش با رنگ‌های مختلف خطی به یادگار گذاشته است. با تمام این تفاسیر عمارت قاجاری رسم آبرو‌داری را خوب بلد بوده و ظاهرش را حفظ کرده است.
 

آبان، ماه سرنوشت‌ساز برای بنای قاجاری
بعد از گذشت پنج سال از واگذاری عمارت مسعودیه سرانجام مسئولان صندوق احیا توانستند به این قرار پرابهام خاتمه دهند و فسخ آن را اعلام کنند و با تلاش فراوان درنهایت عمارت را از گروه عظام پس گرفتند. اما ظاهرا این پایان داستان پرفراز و نشیب مسعودیه نیست و همچنان سوال‌های بی‌پاسخ فراوانی در مورد روند واگذاری آن وجود دارد. محمدرضا پوینده، مدیرعامل صندوق احیا و بهره‌برداری از آثار تاریخی و فرهنگی در تازه‌ترین اظهارات درباره سرنوشت نهایی این عمارت در جمع خبرنگاران گفت: «از ابتدا واگذاری عمارت مسعودیه به مدت 59 سال اقدام درستی نبوده اما اینکه در قرارداد امکان مداخله صندوق درنظر گرفته شده بود اتفاق خوبی است که همین امر اجازه داد صندوق احیا با توجه به خلف وعده‌های بهره‌بردار به پرونده ورود و فسخ آن را اعلام کند.»
او افزود: «نحوه کاربری و نوع بهره‌برداری بنا باید مجدد بررسی شود. گروه عظام با آگاهی از اینکه صندوق برای عمارت مسعودیه کاربری اقامتی در نظر گرفته است قرارداد را امضا کرده بنابراین متعهد به انجام آن بوده است، اگر توانایی تبدیل این عمارت به هتل را نداشت نباید قرارداد امضا می‌کرد.»
پوینده بیان کرد: «اولین نوبتی را که سیستم قضایی برای رسیدگی به این پرونده ملی اختصاص داده آبان بوده و بعد از آن می‌توان درباره سرنوشت نهایی مسعودیه صحبت کرد. صندوق احیا پیگیر این پرونده از طریق نهادهای قضایی است و همچنین میزان خسارتی که بهره‌بردار به بنا وارد کرده زیر نظر کارشناسان قضایی بررسی می‌شود.»

  سرنخ واگذاری مسعودیه در دولت دهم
ردپای واگذاری عمارت مسعودیه مانند بسیاری از اتفاقات در حوزه میراث فرهنگی به دولت احمدی‌نژاد می‌رسد. سال 1389 در مزایده‌ای پرابهام که از سوی نهادهای نظارتی از جمله سازمان بازرسی کل کشور مورد انتقاد بود، شرکت عظام موفق شد در این مزایده امتیاز بهره‌برداری از عمارت مسعودیه را به مدت 59 سال با هدف راه‌اندازی هتل پنج‌ستاره از آن خود کند، همچنین در قراردادی که میان صندوق احیا و گروه عظام منعقد شده بود این شرکت موظف شد طی سه سال اول قرارداد بنا را به‌طور کامل مرمت کند که با این حساب باید کار مرمت و استحکام‌بخشی عمارت مسعودیه در سال 1392 تمام می‌شد اما با گذشت پنج سال حال و روز عمارت نشان می‌دهد بندهایی که در مورد مرمت اضطراری عمارت قجری در قراردادی که بین صندوق احیا و گروه عظام امضا شده فقط وعده‌ای روی کاغذ بوده و در عمل چیزی عاید مسعودیه نشده است. آنچه در این میان توجه ویژه‌ای را از سوی مسئولان می‌طلبد، رسیدگی به وضعیت عمارت مسعودیه است که به گفته کارشناسان فنی نیاز به مرمت اضطراری دارد. خلف‌وعده پنج ساله شرکت بهره‌بردار رسیدگی به این بنا را به اندازه کافی به تاخیر انداخت و باید به این امر توجه شود که شاید عمر ستون‌ها و طاق آیینه‌کاری عمارت مسعودیه به پیچ و خم رسیدگی قضایی به این پرونده قد ندهد.

منبع: فرهیختگان