1395/4/9 ۰۹:۵۹
یکی از اخبار تقریبا تکراری در چند سال اخیر، آتش‌سوزی در شهرهایی است که به دلیل تعدد آثار باستانی جایگاه مهمی در میراث فرهنگی کشور دارد. این آتش‌سوزی‌ها گویی به یک رسم نانوشته همه ساله تبدیل شده که در برهه‌ای از زمان به دل شهرهای تاریخی می‌زند و جان‌شان را به آتش می‌کشد. اما نکته قابل توجه این است که شاید به گفته مسئولان، این آتش‌سوزی‌ها در ظاهر خسارتی به بناهای سنگی محوطه‌های باستانی وارد نکند اما نباید فراموش کرد حرارت یکی از عواملی است که همواره آثار سنگی را تهدید می‌کند. برای اینکه از نگاه علمی با تاثیر حرارت بر آثار و بناهای سنگی آشنا شویم به گفت‌وگو با مهدی معمارزاده، کارشناس میراث فرهنگی پرداختیم. آنچه در ادامه می‌خوانید نتیجه این گفت‌وگوی کوتاه است.
ریحانه جاویدی: یکی از اخبار تقریبا تکراری در چند سال اخیر، آتش‌سوزی در شهرهایی است که به دلیل تعدد آثار باستانی جایگاه مهمی در میراث فرهنگی کشور دارد. این آتش‌سوزی‌ها گویی به یک رسم نانوشته همه ساله تبدیل شده که در برهه‌ای از زمان به دل شهرهای تاریخی می‌زند و جان‌شان را به آتش می‌کشد. اما نکته قابل توجه این است که شاید به گفته مسئولان، این آتش‌سوزی‌ها در ظاهر خسارتی به بناهای سنگی محوطه‌های باستانی وارد نکند اما نباید فراموش کرد حرارت یکی از عواملی است که همواره آثار سنگی را تهدید می‌کند. برای اینکه از نگاه علمی با تاثیر حرارت بر آثار و بناهای سنگی آشنا شویم به گفت‌وگو با مهدی معمارزاده، کارشناس میراث فرهنگی پرداختیم. آنچه در ادامه می‌خوانید نتیجه این گفت‌وگوی کوتاه است.
وقوع آتش‌سوزی چه تاثیری بر بناهای سنگی دارد؟ میزان تاثیر آتش در درجه اول به جنس سنگ بستگی دارد، اگر سنگ از نوع آهکی باشد تاثیر مخرب آتش بر آن بیشتر است، اما به‌طور کلی بدون در نظر گرفتن جنس سنگ نیز حرارت یکی از عوامل تهدیدکننده بناهای سنگی است و بر آنها تاثیر منفی دارد و همین امر ایجاب می‌کند نگاه ویژه‌ای بر حفظ و نگهداری و جلوگیری از بروز حوادثی نظیر آتش‌سوزی در محوطه‌های باستانی سنگی ایجاد شود. ازجمله تاثیراتی که حرارت می‌تواند بر بافت سنگ داشته باشد، کاهش مقاومت سنگ است. به‌طوری که بر اثر وقوع آتش‌سوزی و بالا رفتن درجه حرارت و دما ترک و شکاف در سنگ ایجاد می‌شود و در زمستان که فصل بارندگی است، آب به داخل این ترک‌ها نفوذ می‌کند. گذشته از اینکه آب به سنگ آسیب می‌رساند، باید در نظر گرفت آسیب جدی‌تر زمانی به بنای سنگی وارد می‌شود که در اثر کاهش دما در فصول سرد سال آب نفوذ کرده به داخل شکاف سنگ‌ها یخ می‌زند و شرایط به سمت متلاشی شدن سنگ پیش می‌رود. همچنین جدای از این تاثیر که بیشتر بر بافت سنگ است، آتش بر ظاهر بناهای سنگی هم تاثیر‌گذار است و سبب می‌شود ظاهر سنگ دودزده و سیاه شود.
با توجه به تاثیر حرارت بر بناهای سنگی، بهترین راه حذف گیاهان در محوطه این بناها چیست؟ ساده‌ترین راه و در عین حال کم‌هزینه‌ترین آن استفاده از آب آهک و آب نمک است که باعث می‌شود ریشه گیاه خشک شده و دیگر رشد نکند، اما در استفاده از این روش نیز باید توجه داشت که نمک و آهک نیز می‌تواند تاثیر منفی بر سنگ داشته باشد؛ بنابراین از این روش برای حذف گیاهانی که روی بناهای سنگی روییده‌اند نباید استفاده کرد و این روشی مناسب برای حذف گیاهان از محوطه‌های بناهای باستانی است.
با وجود اینکه استفاده از آب نمک و آب آهک هزینه اندکی دارد، چرا معمولا برای حذف گیاهان از روش آتش زدن استفاده می‌شود؟ آتش زدن برای حذف گیاهان در محوطه‌های باستانی اقدامی اشتباه است و نه‌تنها تاثیر مخرب بر بنای سنگی دارد، بلکه هزینه مسئولان را چندبرابر می‌کند، چراکه بعد از حذف گیاهان خشک باید هزینه‌ای را صرف تمیز کردن نمای دودزده بناهای باستانی کنند، اما متاسفانه به دلیل وسیع بودن محوطه‌های باستانی آتش زدن زمان کمتری می‌برد و زود به نتیجه می‌رسد. در کنار تمام عوامل گفته‌شده، مسئولان می‌توانند با پرداخت هزینه‌ای به کشاورزان از طریق روش‌هایی مانند وجین کردن گیاه را از ریشه در بیاورند که روشی مطمئن‌تر و کم‌خطر‌تر برای بنای باستانی است.
منبع: فرهیختگان
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید