زنی که یاور روزهای دشوار پیامبر(ص) بود

1395/3/29 ۰۹:۳۸

اسلام به عنوان کامل ترین دین الهی، برنامه جامعی برای تمام جنبه‌های زندگی بشر داشته و درصدد این است تا همه­ ابنای بشر را به سعادت و کامیابی رهنمون سازد. در این میان، توجه اسلام به زنان و تلاش برای سوق دادن آنان به تعالی و پیشرفت در همه عرصه‌های زندگی قابل توجه است

به مناسبت رحلت بانوی بزرگ اسلام، حضرت خدیجه کبری (س)
 

راضیه مکوندی : اسلام به عنوان کامل ترین دین الهی، برنامه جامعی برای تمام جنبه‌های زندگی بشر داشته و درصدد این است تا همه­ ابنای بشر را به سعادت و کامیابی رهنمون سازد. در این میان، توجه اسلام به زنان و تلاش برای سوق دادن آنان به تعالی و پیشرفت در همه عرصه‌های زندگی قابل توجه است. این دین آسمانی تنها ملاک برتری را تقوا و ارزش‌های معنوی و فضائل اخلاقی دانسته است و بدون توجه به نژاد، قومیت و جنس، همه انسان‌ها را واجد استعداد رسیدن به کمال می‌داند. خداوند متعال می‌فرماید: «ای مردم، ما شما را از یک زن و مرد آفریدیم و شما را تیره‌ها و قبیله‌ها قرار دادیم تا یکدیگر را بشناسید، گرامی ترین شما نزد خداوند با تقوا‌ترین شماست» (حجرات/13). حضرت خدیجه‌(س) مصداق عینی این آیه شریفه و اولین زن مسلمانی است که در پرتو تعالیم اسلام به مراحل کمال دست یافت و از اغلب مردمان دوران خود پیشی گرفت.  حضرت خدیجه‌(س) در دهم ماه مبارک رمضان سال دهم بعثت در 65 سالگی و در شهر مکه رحلت یافت.

اسلام، زنان را محدود به وظایفی ویژه و حریمی خاص نکرده است و اجازه می‌دهد توانایی‌ها و قابلیت‌های خود را در عرصه‌های مختلف به منصه ظهور برسانند. در این راستا، زنان زیادی در تاریخ اسلام- و در تاریخ بشر- در جنبه‌های گوناگون مادی و معنوی از سایرین پیشی گرفته‌اند. ام المؤمنین، حضرت خدیجه کبری(س) یکی از این زنان فاضله و پیشرو در اسلام است.
ایشان اگرچه در عصری می‌زیست که جاهلیت و عادت‌های ناپسند بسیاری بر سرزمین حجاز سایه افکنده بود با این حال با اتکا به سرشتی دینی و تربیتی مذهبی، به پیروی از دین ابراهیم حنیف(ع) و یکتاپرستی پایبند بود. همین زمینه‌های مذهبی در وجود این بانوی پاک طینت بود که سبب شد در دوران پیش از اسلام نیز ملقب به نام زیبای «طاهره» باشد.
دوری از زشتی و پلیدی نه تنها در ذات این بانوی گرانقدر، که در رفتار و مسلک اجتماعی ایشان نیز نمود داشت و در عرصه اجتماعی و اقتصادی نیز از سرآمدان و فعالان در دوران خود بوده  تا آنجا که در گزارش‌های تاریخی بیان شده، در کنار تجارت و انجام اموراقتصادی، توجه به ایتام و نیازمندان یکی از دغدغه‌های اصلی وی بوده است. این خصلت نیکوی ایشان تا بدانجا نمود داشت که به وی لقب «ام‌الیتامی» داده شده بود. همچنین، نقش برجسته­  این زن آسمانی در جنبه‌های مختلف زندگی شخصی و اجتماعی رسول مکرم اسلام(ص) نیز بسیار برجسته و قابل توجه است. پیش از مبعوث شدن پیامبر اسلام به نبوت، یار و همراه پیامبر(ص) بود و پس از بعثت نیز اندیشه‌های توحیدی ایشان را با تمام وجود حمایت می‌کرد.
حق‌گرایی، فضیلت طلبی و فطرت دینی وی باعث شد تا در کنارامیرالمؤمنین علی(ع)، ازنخستین ایمان آورندگان به اسلام و رسول‌الله(ص) باشد. پس از ایمان آوردن به دین اسلام، به پیروی همه جانبه از این دین آسمانی و پیامبر گرامی اسلام(ص) پرداخت تا آنجا که به همراه ابوطالب، عموی پیامبر(ص) به عنوان یکی از حامیان و پشتیبانان اصلی دین اسلام به شمار می‌آمد و بسیاری از سران و ثروتمندان به واسطه­ حمایت‌های این بانوی بزرگ، از مخالفت با پیامبراسلام دوری می‌جستند.
در دوران سخت و مشقت بار محاصره اقتصادی آن حضرت و یارانش در شعب ابوطالب که چندین سال به طول انجامید، ثروت فراوان حضرت خدیجه(س) در شکستن حصر اقتصادی بسیار مؤثر بود. پیامبر اکرم(ص) از این اموال برای پیشبرد اسلام و اهداف آن نهایت استفاده را برد. به همین جهت خود آن حضرت فرمود: «هیچ مالی هرگز به من سود نرسانید آن‌گونه که ثروت خدیجه برای من سود رسانید.» پیامبر(ص) از اموال خدیجه(س) بردگان تحت شکنجه را خریداری می‌کرد و بدهکاران را از قید بدهکاری آزاد می‌کرد. به بینوایان و تهیدستان کمک می‌کرد و مسلمانانی را که از مکه به مدینه هجرت می‌کردند و مشرکان اموال آنها را مصادره می‌کردند، با مال خدیجه(س) بی‌نیاز می‌کرد تا خود را به مدینه برسانند.
این بانوی عظیم‌الشأن، از نظر ایمان و عقیده به جایی رسیده بود که خدا و پیامبر(ص) و ملائکه او را دوست داشتند و بر ایمان او مباهات می‌کردند و او را افضل زنان پیامبر(ص) و به عنوان یکی از بزرگترین زنان جهان معرفی می‌کردند. ابوسعید خدری می‌گوید: رسول خدا (صلوات الله علیه و آله) فرمود: وقتی که در شب معراج، جبرئیل مرا به سوی آسمان‌ها برد و سیر داد، هنگام مراجعت به جبرئیل گفتم: «آیا حاجتی داری؟» جبرئیل گفت: «حاجت من این است که سلام خدا و سلام مرا به خدیجه برسانی.»
پیامبر(ص) وقتی که به زمین رسید، سلام خدا و جبرئیل را به خدیجه ابلاغ کرد، خدیجه گفت: «انّ الله هو السلام، و منه السلام، و الیه السلام، و علی جبرئیل السلام؛ همانا ذات پاک خدا سلام است و از او است سلام و سلام به سوی او باز گردد و بر جبرئیل سلام باد.»گذشته از فضائل اخلاقی، او از کمالات علمی نیز برخوردار بود. تاریخ گواهی می‌دهد که خدیجه (س)در مورد دانش عصر خود اطلاعات فراوانی داشت و از طریق مراودات مستمری که با پسر عموی دانشمند خویش داشت، از کتاب‌های آسمانی آگاه و از نظر عقل و درایت و زیرکی بر تمام زنان حتی بسیاری از مردان معاصر برتری داشت. بنابراین او دارای تمام کمالات و امتیازهایی بود که یک زن می‌تواند داشته باشد. اما در میان همه فضائل شخصیتی و اجتماعی این بانوی وارسته، یک فضیلت از همه بالاتر است و آن این است که یازده امام از نسل او از طریق فاطمه زهرا(س) پدید آمد و براستی که رسیدن به چنین مقامی نیازمند توجه خاص باریتعالی به یک زن است.
اهمیت فضائل اخلاقی و کمالات انسانی در وجود این بانوی با فضیلت آنگاه به اوج خود می رسد که به این امر توجه داشته باشیم که زن در آن روز نه تنها از حقوق خود محروم بود و با رقت آورترین وضع زندگی می کرد، بلکه به عنوان مایه ننگ و عار و موجودی شوم زنده به گور می شد. خدیجه در چنین عصری اثبات کرد که یک زن نه تنها حق حیات دارد و باید حقوق مسلم خود را استیفا نماید، بلکه می تواند با اعمال شایسته و تلاش و کوشش، به مرحله ای برسد که خداوند متعال به او سلام برساند و او را مورد لطف و رحمت بیکران خویش قرار دهد.
با توجه به نکات یاد شده، خدیجه(س) به عنوان نخستین بانوی مسلمان در ترویج فرهنگ اسلامی و الگوهای یک زن مسلمان و با کمال نقش والای خود را ایفا کرده است و بانوان بسیاری از تربیت عملی وی درس‌ها آموخته‌اند.
 

منبع: ایران