فرصتی برای آشنایی با ادبیات معاصر روسیه

1395/2/25 ۱۰:۱۱

امسال روسیه میهمان ویژه بیست‌ونهمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران است. روس‌ها با یک غرفه بسیار بزرگ در بخش بین‌الملل تاکید ویژه‌ای بر ادبیات معاصر و مخصوصا آثار کودک و نوجوان دارند. در این غرفه مترجمان، فروشنده‌ها و فرهنگیان روسیه پاسخگوی مراجعان هستند

گفت‌وگو با سرگئی کایکیین رئیس اداره کل نمایشگاه‌های کتاب روسیه

 سیدحسین رسولی: امسال روسیه میهمان ویژه بیست‌ونهمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران است. روس‌ها با یک غرفه بسیار بزرگ در بخش بین‌الملل تاکید ویژه‌ای بر ادبیات معاصر و مخصوصا آثار کودک و نوجوان دارند. در این غرفه مترجمان، فروشنده‌ها و فرهنگیان روسیه پاسخگوی مراجعان هستند. سرگئی کایکیین به‌عنوان نماینده روسیه در نمایشگاه کتاب بیش از ۶۰ برنامه ازجمله میزگرد ادبی، برنامه آموزشی و کارگاه‌های مختلف را ترتیب داده است و خود او همیشه با رویی خندان و لباسی مرتب و یک نماد وصله‌شده روی پیراهن شیک و ساده‌اش پذیرای میهمانان است. بیش از 10 دانشگاه، در ایران، زبان روسی را آموزش می‌دهند و هر سال بیش از ۲۰۰ دانشجو نیز بر سر کلاس‌ها حاضر هستند. برای اولین‌بار است که نمایشگاه کتاب در «شهر آفتاب» برگزار شده و به همین بهانه‌ با سرگئی کایکیین گفت‌وگو کرده‌ایم.

کلیت نمایشگاه کتاب تهران را چگونه دیده‌اید و به نظرتان عملکرد نمایشگاه موفق بوده است؟
من سرگئی کایکیین، رئیس نمایشگاه و بازار جهان کتاب روسیه هستم. خیلی خوشحال هستم که با شما گفت‌وگو می‌کنم. من دوبار در این نمایشگاه حضور داشتم که بار اول آن به سال ۲۰۱۴ بر می‌گردد و بار دوم هم مربوط به همین امسال است. برایم بسیار خرسندکننده است که در یک مکان جدید با این حجم از امکانات مناسب حضور دارم. مخصوصا اینکه میهمانان بسیاری به غرفه ما سر می‌زنند و علاقه خودشان را به روسیه نشان می‌دهند.

از برخورد مسئولان نمایشگاه راضی هستید؟ امکانات خوبی در دسترس‌تان قرار دارد تا جلسات و کارگاه‌ها را به نحو احسن برگزار کنید؟
بله مسئولان برپایی نمایشگاه کمک زیادی به ما کرده‌اند و ما بسیار رضایت داریم. در سپتامبر ۲۰۱۵ ایران به‌عنوان میهمان ویژه نمایشگاه در روسیه شرکت کرده بود که در آنجا یک قرارداد بستیم تا به‌عنوان میهمان نیز در ایران حضور پیدا کنیم و بتوانیم خدمات فرهنگی گسترده‌ای را ارائه دهیم. در واقع، ما از گذشته ارتباطات خاص خودمان را داشتیم و مسئولان نمایشگاه همه‌گونه ما را یاری کردند تا بتوانیم برنامه‌های خودمان را پیاده کنیم.
معلوم است از کلیت نمایشگاه رضایت دارید. اما به‌طور اخص بگویید نقطه ضعف خاصی در این نمایشگاه دیده‌اید؟ انتقاد خاصی دارید که مطرح کنید؟
جنبه منفی بزرگی وجود ندارد و من می‌توانم یک‌سری نکات را تذکر دهم. من متوجه هستم که این نمایشگاه با این شکل و شمایل برای اولین‌بار به این مکان منتقل شده است و حتما نقاط ضعفی دارد. افتتاحیه این فضا با همین نمایشگاه بوده و این کاری بسیار سنگین است. موضوعات فنی بسیار مشکل دارد. غرفه ما مشکل خاصی ندارد. اما در کلیت نمایشگاه و در غرفه‌های دیگر از لحاظ فنی مشکلات وجود داشت. یا مساله پارکینگ خیلی مشکل‌ساز شده است. مردم می‌دانند پارکینگ بزرگی وجود دارد ولی دقیقا نمی‌دانند کجا و به چه شکل باید پارک کنند. مثلا چند نفر از دوستان ماشین خود را در این پارکینگ گذاشته بودند و بعدا ماشین‌ها را برده بودند. به نظرم اینها مسائل فرعی نمایشگاه است و از نظرگاه کلی کیفیت خوبی را شاهد هستیم.

به نظرم این موضوع پارکینگ به مساله فرهنگی برمی‌گردد و شما هر مکان دیگری هم بروید همین مشکلات وجود دارد. حالا که بحث فرهنگی شد، شما چه خصوصیات فرهنگی را نزد مردم ایران دیدید؟ یک ویژگی مهم را برای ما بگویید؟
ایرانی‌ها خیلی آدم‌های مهربانی هستند. در تمام نقاط ایران همه ایرانی‌ها دوست دارند که کمک کنند. این خیلی خوب است. اصلا فضای نمایشگاه را نمی‌گویم، مثلا من در خیابان‌های تهران هم که می‌روم مردم دوست دارند هر کمکی که از دست‌شان بر می‌آید به ما کنند. نکته دوم این است که ایرانی‌ها خیلی به زبان روسی علاقه دارند و مخاطبان زیادی به غرفه ما می‌آیند و می‌گویند چگونه باید زبان روسی یاد بگیریم؟ این خیلی برای ما دلگرم‌کننده بود.

حالا که با شما از روسیه صحبت می‌کنم، نمی‌توانم جلوی خودم را بگیرم و نگویم که آندری تارکوفسکی و آندری زیاگنیتسف را از سینمای روسیه بسیار دوست دارم و مردم ما نیز به ادبیات و سینمای روسیه عشق می‌ورزند. اما یک نکته اساسی، ناشناخته ماندن آثار ادبی و سینمایی چند سال اخیر روسیه در کشورهایی مثل ایران است. شما برنامه خاصی برای آشنایی مخاطبان با این آثار ندارید؟
ما دقیقا همین کار را در نمایشگاه کتاب انجام دادیم. من می‌دانستم که ایرانیان با ادبیات کلاسیک روسیه بسیار آشنا هستند. مخصوصا کتاب‌خوان‌های ایران نویسندگانی مانند آنتون چخوف، لئو تولستوی، فئودور داستایوفسکی، نیکلای گوگول و ماکسیم گورکی را مورد مداقه قرار داده‌اند و درک و دریافت خوبی از این آثار به عمل آمده است. اما مهم‌ترین مشکل عدم‌شناخت ایرانی‌ها با ادبیات ۱۰ تا ۱۵ اخیر سال روسیه است. بنابراین تصمیم گرفتیم همین آثار را به ایران بیاوریم و معرفی کنیم و کار‌های مختلفی در همین زمینه انجام دهیم. تمرکز ما بیشتر بر ادبیات چند سال اخیر است. وقت زیادی صرف کردیم تا موضوعات و سبک‌ها و ژانرهای مختلف در همین زمینه را برگزینیم و بتوانیم در اختیار مخاطبان ایرانی قرار دهیم. این نمایشگاه فرصتی برای آشنایی با ادبیات معاصر روسیه است. ما کاتالوگی را طراحی کردیم که در مورد نویسنده‌های جوان و معاصر روسیه است که می‌تواند بسیار کارساز باشد. البته توضیحات مختصری در خود دارد و اگر به دنبال مطالب مفصل‌تر هستید باید آثار اصلی را تهیه کنید که بسیاری از آنها در غرفه ما موجود است. در وهله آخر باید بگویم که ما یک قرارداد با مسئولان فرهنگی ایرانی بستیم تا ایرانی‌ها به روسیه بیایند و آثار معاصر ما را ترجمه کنند و از طرف دیگر ما هم به ایران بیاییم و آثار معاصر ایرانی را ترجمه کنیم و در اختیار مردم قرار دهیم. این نمایشگاه اتفاقی خوب برای خواننده‌های هر دو کشور و فرهنگ است. به هرحال در گذشته مردم ایران رفت و آمد بسیار زیادی به کشور روسیه داشتند و تبادل فرهنگی به این‌گونه و به راحتی انجام می‌گرفت و تقریبا آثار کلاسیک و مهم روسیه به فارسی ترجمه شده است. البته این اتفاق بیشتر در زمینه ادبیات رخ داده است و در ورطه شعر و ترانه‌های روسی به این منوال نبوده است و کاستی‌هایی وجود دارد. آموزش زبان روسی به کودکان و نوجوانان ایرانی نیز از اهداف ماست که در همین نمایشگاه نیز برنامه‌های مختلفی را در همین باره انجام داده‌ایم و خواهیم داد. ما شرایطی را مهیا کرده‌ایم تا چهره‌های فرهنگی و نویسندگان جوان‌تر روسیه به ایران بیایند و به این شکل تبادلات فرهنگی صورت گیرد.

منبع: فرهیختگان