شاعري كه يونسكو مفتخر به ثبت نامش شد

1395/2/14 ۱۲:۳۵

محمود شبستري، عارف نامي ايران زمين در اواخر قرن هفتم و اوايل قرن هشتم هجري قمري از شعرايي است كه آوازه شهرتش نه تنها مرزهاي ملي را در نورديده، بلكه دايره نفوذ انديشه هايش يونسكو را به نامگذاري سال هاي 2017-2016 به نام وي مفتخر ساخته است.

نعمت مرادپورشيخ:  محمود شبستري، عارف نامي ايران زمين در اواخر قرن هفتم و اوايل قرن هشتم هجري قمري از شعرايي است كه آوازه شهرتش نه تنها مرزهاي ملي را در نورديده، بلكه دايره نفوذ انديشه هايش يونسكو را به نامگذاري سال هاي 2017-2016 به نام وي مفتخر ساخته است.
با تعمق در ادبيات پر رمز و راز فارسي؛ چه نظم و چه نثر به اين نكته مي رسيم كه غناي ادبيات فارسي بر دوش دو نوع عرفان (نظري كه با دنياي عقل و استدلال سر و كار داشته) و عرفان عملي (كه با دنياي ذوق و روح و شهود در ارتباط است) استوار است.
در اين ميانه بزرگاني همچون خواجه عبدالله انصاري، عطار نيشابوري ، جلال الدين مولانا، ابوسعيد ابولخير، بايزيد بسطامي، منصور حلاج، سنايي غزنوي، سعدي، حافظ ... و شيخ محمود شبستري چون نگيني بر تاج ادبيات عرفاني فارسي مي درخشند و تلالوء انديشه هايشان مرهمي بر تنهايي دنياي فسرده انسان امروزي است كه خسته از غبار دلگير زندگي مادي، روح خود را در چشمه زلال معرفت صيقل مي دهد.
'شيخ محمود شبستري' يكي از اين بزرگان نامي عرفان است كه هر چند بيش از چهار دهه در اين دنياي خاكي نزيست، اما شاهكاري از خويش بر جاي گذاشت كه بعدها چراغ دل عارفان و عاشقان و آئينه معرفت حق پويان شد.
شيخ سعدالدين محمود فرزند عبدالكريم در ايام سلطنت گيخاتوخان در شهر شبستر از توابع تبريز در آذربايجان شرقي چشم به جهان گشود.
وي اكثر سال هاي عمر خويش را به سياحت در اطراف و اكناف جهان پرداخت و بدين سان كوله باري از تجربه و حكمت براي خويش اندوخت و ميراثي ماندگار براي نسل هاي بعد به يادگار گذاشت.
'شيخ محمود شبستري' از علماي مشهور متصوفه زمان خود بود و دانش پژوهان براي حل مسائل عرفاني خويش به او مراجعه مي كردند و از وي به عنوان يكي از نوادر روزگار و مفاخر فلاسفه ايران ياد مي شود.
وي به خاطر جايگاه و اعتباري كه در عرصه عرفان داشت، همواره مورد وثوق علما، شعرا و عرفا و فلاسفه جهان قرار داشت و در اكثر مجالس و محافل، پاسخگوي خيل سوالات و پرسش هاي ديگر عرفا بود.
مشهورترين اثر شيخ محمود شبستري 'گلشن راز' ناميده شده است؛ گلشني كه با سلوك معنوي، تفكر همراه با عشق و معرفت، با زبان رمزي، راز حقيقت را نمايان مي كند و ترجمه آن به چندين زبان زنده جهان، مويد اعتبار و ارج و قرب اوست.
شيخ محمود شبستري چنان به مضامين عرفاني تسلط داشت كه حتي پاسخ هاي خود را في البداهه و در همان مجلس به نظم و نثر درمي آورد و پاسخ مي گفت.
'مثنوي گلشن راز' يكي از آثار ارزشمند ادب فارسي كه نزديك به يك هزار بيت دارد، از جمله مهم ترين كتاب تعليمي عرفاني فارسي به شمار مي آيد كه در شكل گيري آثار و انديشه هاي والاي عرفاني بعد از خود تاثير به سزايي داشته است.
همچنين اين كتاب در حوزه فلسفه اسلامي نيز از جايگاه قابل تاملي برخوردار بوده و كمك بسياري به شناخت مباني عرفان ايراني در سده‌هاي هفتم و هشتم كرده است.
نقل است شيخ محمود شبستري، مثنوي 'گلشن راز' را در جواب چند سؤال منظوم امير حسين هروي كه از ديار خراسان به نزد مشايخ آذربايجان رسيده بود، سرود و كوشيد به سؤال هايي كه عارف خراسان در قالب 15 مسأله طرح كرده بود جواب دهد.
شيخ محمود در جواب سؤال پرسنده مسأله 'تفكر' را مطرح مي كند كه به اعتقاد وي عبارت است از'رفتن از باطل بسوي حق' و ديدن 'كل مطلق' در وجود 'جزء'؛ اين تعبير او در واقع اساس بينش صوفيه است و تفاوت بين علم صوفي را كه كشفي است با علم فيلسوف كه استدلالي است بيان مي كند.
آوازه انديشه و عرفان 'شيخ محمود' منحصر به زادگاه خود نبود، بلكه شعاع انديشه ها و افكارش فراتر از مرزهاي كشور رفته و شيفتگان حقيقت را به غور در انديشه هايش وا داشته و مراكز علمي و ادبي دنيا در برابر مقام اش سر تعظيم فرود مي آورند.
با توجه به جايگاه جهاني عارف بزرگ شيخ محمود شبستري، يونسكو نام اش را زينت بخش سال هاي 2017-2016 كرد و اداره كل فرهنگ و ارشاد آذربايجان شرقي نيز همايشي در بزرگداشت وي برگزار مي كند.
معاون فرهنگي اداره كل فرهنگ و ارشاد اسلامي آذربايجان شرقي، شيخ محمود شبستري را عارفي نامدار و حكيمي وارسته دانست و گفت: بيت بيت كتاب وزين گلشن راز، از آسمان معني به زمين الفاظ فرود آمده و در عالم نقش و نگار، نام و نشان يافته است و اين كتاب گران سنگ به حقيقت يكي از حكيمانه ترين و زيباترين كتاب هاي عرفاني به زبان شعر مي باشد.
محمدحسن چميده فر افزود: آيين بزرگداشت اين شاعر نامي، فرصتي است تا به جاي گشت و گذار كامل، تنها دريچه‌اي بدان گلشن بگشاييم و پاسخ كوتاه وي را به پاره‌اي از مسائل عرفاني باز ‌نماييم و مشام جان ها را به شميم گل هاي گلشن راز عطر آگين سازيم.
وي خاطر نشان كرد: اين عارف و شاعر پرآوازه ايرن در كتاب خود با زبان شعر راه تكامل انسان را به زيباترين شيوه بيان نموده و مفاهيم عميق عرفاني و انساني را به تصوير كشيده است.
آيين بزرگداشت شيخ محمود شبستري پانزدهم ارديبهشت ماه جاري در سالن همايش هاي آرامگاه شيخ محمود شبستري در شبستر برگزار مي شود.
سعدالدّين محمودبن امين‌الدّين عبدالكريم‌بن يحيي شبستري معروف به شيخ محمود شبستري يكي از عارفان و شاعران سدهٔ هشتم هجري ا‌ست. با توجه به مطالب مندرج در كتاب روضات الجنان جلد 2، وي معاصر شيخ بابا ابي شبستري (متوفي به سال ۷۴۰) بوده و در همان سال فوت كرد، لذا سن شيخ محود شبستري در زمان فوت بايد ۵۲ يا ۵۳ بوده باشد.
وي از مشاهير عرفاي ايران است و بيشتر شهرت او به خاطر اثر معروفش گلشن راز است.
شهرستان شبستر در 60 كيلومتري شمال غرب تبريز مركز آذربايجان شرقي واقع شده است.