بيداري هنري، اين بار اهواز

1395/1/29 ۱۱:۴۰

اين روزها انگار مجموعه‌اي از اتفاقات براي ميراث ملي و فرهنگي كشور در حال رقم خوردن است.اتفاقاتي«زنجيروار» كه با نگاهي گذرا به خبرهاي يك سال گذشته اين حوزه و نگاه به حلقه‌هاي قبلي اين زنجيره قابل رويت است. شايد بتوان مورد بعدي‌اي كه انتظار ميراث فرهنگي كشور را مي‌كشد حدس زد. اتفاقاتي كه هيچ كدام‌شان خوشايند نيست و نخ تسبيح بيشتر آنها بحث واگذاري‌هاي ميراث ملي به بخش خصوصي است.

مينا مهري: اين روزها انگار مجموعه‌اي  از اتفاقات براي ميراث ملي و فرهنگي كشور در حال رقم خوردن است.اتفاقاتي«زنجيروار» كه  با نگاهي گذرا به خبرهاي يك سال گذشته اين حوزه و نگاه به حلقه‌هاي قبلي  اين زنجيره قابل رويت است. شايد بتوان مورد بعدي‌اي كه انتظار ميراث فرهنگي  كشور را مي‌كشد حدس زد. اتفاقاتي كه هيچ كدام‌شان خوشايند نيست و نخ تسبيح بيشتر آنها بحث واگذاري‌هاي ميراث ملي  به بخش خصوصي است.خصوصي سازي در بخش فرهنگ موضوع بدي نيست  و اعتراض به آن محلي از اعراب ندارد اما وقتي اين مبحث با ميراث ملي كشور گره مي‌خورد قضيه به كل فرق مي كند. در مورد موزه‌ها اين قضيه درست مانند در اختيار گذاشتن ثروت ملي مردم سرزميني در دست‌هاي يك‌نفر است.بعد از موضوع واگذاري موزه هنرهاي معاصر تهران به بخش خصوصي و پس از آن‌که گروهی از هنرمندان در مقابل موزه معاصر تهران تجمع کردند، حالا هنرمندان و فعالان فرهنگی اهواز می‌خواهند در اعتراض به نحوه‌ مدیریت جدید موزه هنرهای معاصر این شهر تجمع کنند تا حرف‌هايشان را به گوش وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامي‌برسانند.حرف‌هايي در اعتراض به واگذاري موزه به بخش خصوصي و عدم توانايي آن در نگهداري اين سرمايه مردمي. آنها معتقدند در اين چندماه گذشته اين موزه نه به اسم بلكه به فعل تغيير كاربري داده و از حالت اصلي موزه بودن خود خارج شده است.
  نبود رديف بودجه از سوي دولت؛ قطعه اول پازل
 بحث  واگذاري موزه هنرهاي معاصر اهواز از شهريور ماه سال گذشته مطرح شد. موضوعي كه از همان ابتدا مورد مخالفت شديد هنرمندان استاني قرار گرفت اما ارشاد براي اين اقدام به واگذاري، همان حرف‌هايي را مي‌زد كه در بحث واگذاري موزه هنرهاي معاصر تهران هم مطرح مي‌شد، يعني بحث مالي. در ايران برخلاف بيشتر  كشورهاي دنيا دولت نه تنها رديف بودجه مشخصي براي حمايت از موزه‌ها تخصيص نمي‌‌دهد بلكه حتي از آن توقع درآمدزايي هم دارد و وقتي كه چنين نمي‌شود چوب حراج را بر سر ميراث ملي فرود مي‌آورد. در هيچ كشوري موزه‌های دارای گنجینه‌های بزرگ و
به خصوص موزه‌های ملی، بخش خصوصی یا بخش غیردولتی -به بهانه نبود اعتبارات یا تسهیل شرایط ملی موزه‌ها- واگذار نمی‌شوند و شاهد مثال در این ارتباط سخنان جان‌ لوک مارتينس، رئیس موزه لوور در سفر اخیرش به ایران بود. رئیس موزه لوور در گفت و گویی عنوان کرد: «ما مفتخریم که زیر نظر دولت اداره می‌شویم و به قانون دولت احترام کامل می‌گذاریم.کارهایی هست که ما نمی‌توانیم در موزه انجام دهیم. ما واگذاری به بخش خصوصی نداریم. فرضاً اجازه فروش هیچ یک از اشیا را نداریم. موزه‌ لوور سالانه ۲۳۰ میلیون یورو اعتبار از دولت دریافت می‌کند و رئیس جمهور رئیس آن را مستقیم انتخاب می‌کند.» در بحث واگذاري موزه هنرهاي معاصر  يكي از مواردي كه از ابتدا هنرمندان اين استان با آن مخالف بوده‌اند بحث اهليت بخش خصوصي‌اي بوده كه  مثلا مي‌خواسته با در دست گرفتن ميراث فرهنگي  استان به آن كمك كند. اتفاقي كه در اين هفت ماه نه تنها رقم نخورده بلكه امروز اين عدم مديريت صحيح كارد را به قدري در استخوان هنرمندان اين شهر فرو كرده كه آنها را ناگزير به تجمع مقابل ساختمان موزه كرده است. فرزاد موسوی از دیگر هنرمندان منتقد نسبت به واگذاری موزه به پیمانکاري كه از نظر افكار عمومي اهواز صلاحيت لازم براي اداره موزه را ندارد، مي‌گويد:«آیا به خاطر ۶ میلیون تومان باید موزه را به بخش خصوصی آن هم به یک رستوران‌دار بدهند؟ ارشاد باید بداند که هنرهای تجسمي‌یک خانواده است و پیمانکار جدید هیچ سابقه هنری نداشته است. چرا کارکنان و مسئولان ارشاد از این مناقصه بی‌خبر هستند جز مدیرکل؟» از موارد مورد اعتراض هنرمندان پررنگ شدن  نقش رستوران‌ها و كافه‌ترياها در اين موزه است به نحوي كه بسياري از هنرمندان اين استان معتقدند تغييرات در سطحي اعمال مي‌شده كه عملا فضاي موزه را به سمت تغيير كاربري به سوي رستوران تغيير داده است.بخشي از اعتراضات هم متوجه به نماي ساختمان موزه است. ساختمان اصلي اين موزه نمايي سيماني داشته كه گويا اين روزها در جهت همان تغييركاربري مورد اعتراض هنرمندان به كامپوزيت كه بيشتر مناسب رستوران‌هاست تغيير سيما داده است.
  رعايت نشدن اصول ابتدايي واگذاري به سود عده‌اي خاص!
يكي ديگر از مباحث واگذاري موزه هنرهاي معاصر اهواز شرايط اين واگذاري بوده است موضوعي كه يكي از نكات اصلي اعتراض هنرمندان اهوازي‌است. گويا در ابتدا براي مزایده یک‌سال تمام اعلام کردند فقط طبقه همکف موزه اجاره‌ا ش ۷۲ میلیون تومان است و آنچه مشخص است پرداخت چنين اجاره بهايي از عهده هنرمندان يك استان خارج است.بعد ازآنكه هيچ هنرمندي توانايي پرداخت چنين اجاره ‌اي را در خود نديده است مسئولان نيز گفته‌اند كه هیچ هنرمندی پيشقدم نشده و موزه به مدت ۷ سال تمام به فردي واگذار مي‌شود كه از نظر هنرمندان اهوازي هيچ سبقه هنري در كارنامه خود ندارد.فرزاد موسوي،  هنرمند اهوازي  در اين خصوص گفته است:« در دو مناقصه‌ای که در روزنامه چاپ شده تنها به «تریا» اشاره کردند و هیچ نامي‌از واگذاری کل موزه در میان نبوده است. اداره کل ارشاد باید پاسخگو باشد. ما سال‌ها درگیر فعالیت فرهنگی هستیم و بسیاری از موضوعات برایمان شفاف است. نهادهای غیردولتی در این داستان کجا قرار دارند؟ بودجه خرید آثار هنری کجاست؟این هنرمند با اشاره به گنجینه آثار هنرمندان تصریح می‌کند: مشخص نیست متولی گنجینه آثار موزه چه کسی است. آثار بر اساس روابط از گنجینه خارج می‌شوند و این خلاف قانون است.»
  بيانيه هنرمندان اهوازي
همزمان با اوج گيري اعتراضات، هنرمندان اهوازي شروع به فعاليت در فضاي مجازي كردند و سعي كردند كه از ظرفيت مجازي براي رساندن فرياد اعتراض‌شان به گوش مردم و مسئولان استفاده كنند. آنها گروهي تلگرامي به نام « #من هم مي‌آيم » راه اندازي و در آن از گروه‌هاي مختلف براي هم‌صدا شدن در مخالفت با واگذاري موزه دعوت كردند. آنها صفحه‌اي به همين نام در اينستاگرام راه اندازي و در آن اقدام به انتشار متن‌‌ها و طرح‌هاي اعتراضي خود نسبت به نحوه مديريت اين موزه كردند.آنها فراخواني در اين خصوص در فضاي مجازي منتشر كرده و در آن نوشتند:« قابل توجه هنرمندان رشته‌های مختلف هنرهای تجسمی، موسیقی، تئاتر، خوشنویسی و عموم فرهیختگان، نویسندگان،روزنامه نگاران و...
از آنجایی که رشد و تعالی هنر و فرهنگ و بالندگی آن نیاز به همراهی و همت همه‌ قشرهای هنری و فرهنگی دارد و با توجه به این‌که مدت‌هاست در خصوص مسائل هنری این استان بی‌مهری‌های بسیاری ــ از جمله واگذاری غیر تخصصی موزه‌ هنرهای معاصر و برخی مکان‌های فرهنگی ـ صورت گرفته و همچنان ادامه دارد و نیز تصمیمات یک‌جانبه، سلیقه‌ای و فاقد درایت لازم در خصوص مسائل مختلف فرهنگی و هنری در قبال هنرمندان استان که باعث عقب افتادگی بیش از پیش همه‌ هنرها و به تبع آن فرهنگ این منطقه از سوی اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامي‌گشته، اکنون نیازمند حضور، همراهی و وحدت همه‌ صاحبان فرهنگ و هنر بوده و احساس مسئولیت ایشان به وضعیت استان از هر زمانی بیشتر
 احساس می‌شود.»
  ميراثي كه بايد مردمي بماند
با توجه به اتفاقات اخير براي دو موزه كشور از اين به بعد  بايد نگران سایر موزه‌ها و بناهای تاریخی بود  كه كسي آنها را به بخش
«عمومیِ غیردولتی» یا «خصوصی» واگذار نکند و بايد نسبت به این موضوع حتی درباره
موزه‌های کوچک نیز با حساسیت بالا برخورد کرد. اتفاقی كه در اهواز رخ داد و موزه هنرهای معاصر اهواز به بخش «خصوصی» واگذار شد و مدیرکل ارشاد خوزستان نیز در توجیه این حرکت ادعا کرده بود: «موزه هنرهای معاصر اهواز که به بخش خصوصی واگذار شد
مي‌تواند توجه جامعه جهانی و ملی را به اهواز جلب نماید»و بعد هم، چنين پروژه‌اي در خصوص موزه هنرهاي معاصر تهران  كليد خورد. از اين به بعد بايد نسبت به ميراث ملي حساس‌تر بود و با چنگ و دندان از آن  در قبال هر آفتي (خواسته يا ناخواسته )محافظت كرد.

منبع: قانون