میرباقری فرد: عرفا به آموختن علم توجه می‌کرده‌اند

1395/1/25 ۱۱:۴۵

علی‌اصغر میرباقری فرد در سلسله جلسات "تفسیر کلامی عرفانی مثنوی معنوی" که با تلاش انجمن علمی فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه اصفهان برگزار می‌شود، اظهار کرد: علم نزد عرفا به خودی خود یک هدف نیست، بلکه ابزاری است که می‌بایست انسان را به کمال برساند.

استاد ادبیات و عرفان دانشگاه اصفهان گفت: عرفا به آموختن علم توجه می‌کرده‌اند، چنانچه غالب عرفا به لحاظ مقام علمی از سرآمدان روزگار خویش محسوب می‌شده‌اند؛ اما بدان شرط که صرفاً به علم اکتفا نشود.

 علی‌اصغر میرباقری فرد در سلسله جلسات "تفسیر کلامی عرفانی مثنوی معنوی" که با تلاش انجمن علمی فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه اصفهان برگزار می‌شود، اظهار کرد: علم نزد عرفا به خودی خود یک هدف نیست، بلکه ابزاری است که می‌بایست انسان را به کمال برساند.

او افزود: عرفا طریقه کمال را دو گونه ذکر کرده‌اند؛ یکی راه کسب معارف و دانسته‌ها از بیرون و راه دوم راه درونی، یعنی تزکیه دل جهت ایجاد پیوند میان انسان با عالم غیب است. مولوی در دفتر اول برای نشان دادن برتری تهذیب درون در برابر معلومات ظاهری قصه جدال رومیان (نماد صوفی گری) و چینیان (نماد نقش گری) را این‌چنین آورده است؛ "چینیان گفتند ما نقاش‌تر/ رومیان گفتند ما را کر و فر/ چینیان صد رنگ از شه خواستند/ پس خزینه باز کرد آن ارجمند/ رومیان گفتند نه نقش و نه رنگ/ درخور آید کار را جز دفع زنگ/ در فرو بستند و صیقل می‌زدند/ همچو گردون ساده و صافی شدند/ رومیان آن صوفیانند ای پدر/ بی ز تکرار و کتاب و بی‌هنر/ لیک صیقل کرده‌اند آن سینه‌ها/ پاک از آز و حرص و بخل و کینه‌ها.

عضو هیئت علمی گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان ادامه داد: بر همین مبناست که عزیز نسفی، عارف هم‌عصر مولوی در کتاب انسان کامل می‌نویسد؛ "ای درویش یکی (گروهی) سالک آن است که هر روز چیزی از آنچه ندانسته است بداند و یکی (گروهی) سالک آن است که هر روز چیزی از آنچه دانسته است فراموش کند. در یک طریق ( طریق اول) وظیفه آن است که هر روز چیزی از کاغذ سپید، سیاه کند در دیگری (طریق دوم) وِرد آن است که هر روز چیزی از دلِ سیاه، سپید کند".

نویسنده مقاله "طریق کمال در مثنوی" در پاسخ به این سؤال که آیا با چنین نگرشی باب علم در عرفان بسته خواهد بود، اظهار کرد: به هیچ‌وجه این‌گونه نبوده است. چنانچه در بررسی شخصیت‌های عرفانی در طول تاریخ به جز استثناهایی نظیر ابوالحسن خرقانی، دیگر عرفا همگی به لحاظ علمی از بزرگان روزگار خویش محسوب می‌شده‌اند.

میرباقری فرد اضافه کرد: عرفا به آموختن علم توجه می‌کرده‌اند، اما بدان شرط که صرفاً به علم اکتفا نشود. عزیز نسفی در جای دیگر می‌گوید: "طریقی که موصل است به شما یک طریق است و آن طریق اول تهذیب است و تکرار و آخر مجاهدت و اذکار. باید که اول مدرسه رود و از مدرسه به خانقاه آید هر که این‌چنین کند شاید (شایسته است) به مقصد و مقصود رسد و هرکه چنین نکند هرگز به مقصد و مقصود نمی‌رسد. ای درویش هر کس به مدرسه نرود شاید که از «سیر الی الله» با بهره و نصیب باشد و به خدای رسد، اما از «سیر فی الله» بی‌بهره و بی‌نصیب گردد".

منبع: ایسنا