جدال عقل و اسطوره در یونان باستان

1393/3/20 ۱۳:۰۰

نویسنده كتاب «جدال عقل و اسطوره در یونان باستان» در مقدمه کتاب، انگیزه خود از تألیف این کتاب را چنین توضیح می‌دهد:«با توجه به این‌که ما به عنوان جامعه ایرانی در حال گذار از لایه‌های غیرعقلانی به شاکله‌های عقلانی بوده و هستیم و در حال بازنگری به ریشه‌های فرهنگی ـ فلسفی این محیط زیستی هستیم، انگیزه‌انتخاب چنین موضوعی چیزی نیست مگر رسیدن به تامل بیشتر در راستای کشف تحولات فکری در یکی از مهم‌ترین جوامع پایان یافته‌ی بشری و رسیدن به فهم آغازین جایگاه عقل نزد باور یونیان باستان».

دبا / محمود فاضلی:نویسنده كتاب «جدال عقل و اسطوره در یونان باستان» در مقدمه کتاب، انگیزه خود از تألیف این کتاب را چنین توضیح می‌دهد:«با توجه به این‌که ما به عنوان جامعه ایرانی در حال گذار از لایه‌های غیرعقلانی به شاکله‌های عقلانی بوده و هستیم و در حال بازنگری به ریشه‌های فرهنگی ـ فلسفی این محیط زیستی هستیم، انگیزه‌انتخاب چنین موضوعی چیزی نیست مگر رسیدن به تامل بیشتر در راستای کشف تحولات فکری در یکی از مهم‌ترین جوامع پایان یافته‌ی بشری و رسیدن به فهم آغازین جایگاه عقل نزد باور یونیان باستان».

از دیدگاه نویسنده، این اثر هرگز نمی‌خواهد جایگاه شکل‌یافته‌ی عقل را به عنوان یک امر قابل بررسی خوانش کند بلکه قصدش مراجعه به کمی پیش‌تر و خوانش ریشه‌های شکل‌گیری چنان وضعیت عقلانی است که عموماً از عناصر فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و به طور کلی عوامل اسطوره‌ای پیش از خود وامدار بوده است. این اثر تلاشی است در حیطه شناسایی موضوعی به نام تاریخ عقل با رویکرد «پدیدارشناسانه»، به طوری که با پیشروی بر روی مضامین ناشناخته و استفاده از روش تحلیلی ـ تاریخی تلاش می‌كند تا به کرانه‌های حقیقت نزدیک شود.

این کتاب با نگاهی به دغدغه چگونگی وارد شدن مدرنیته به زندگی روزمره، در توجه به مفاهیم برای رویکرد فلسفی اثر اهمیت قائل شده و در همین مسیر پیش رفته است. پروژه اصلی کتاب، غایت انسان بوده و کل ساختار تحقیق در این زمینه است. در این پروژه علاوه بر استفاده از عرصه‌های مختلف اجتماعی بحث انسان‌شناسی نیز مورد توجه قرار گرفته است. در این بحث سوال‌هایی مانند، انسان کیست؟ چیست؟ چه می‌کند؟ و محدوده عمل انجام او در طبیعت چیست؟ مورد بررسی قرار می‌گیرد.

بخش‌های مختلف انسان‌شناسی که در راستای این پروژه بررسی شده شامل انسان‌شناسی کودک، که به بحث‌های ابتدایی وجود انسان و زندگی فرد می‌پردازد، انسان‌شناسی جوامع ابتدایی، انسان‌شناسی اجتماعی که از پتانسیل‌های مختلف انسان در جوامع و عرصه‌های مختلف و تبدیل این توانایی‌ها از قوه به فعل سخن به میان می‌آورد.

در این بخش به مبحث توسعه‌یافتگی شهرها، خصوصا شهر «آتن» در «عصر آرکائیک» پرداخته شده است. جامعه‌های توسعه‌یافته جامعه‌هایی هستند که کیفیت‌های بیشتر را برای کمیت‌های بیشتر نگه می‌دارند. از جمله جامعه‌های توسعه‌یافته مورد بررسی در این کتاب، می‌توان به آتن در عصر آرکائیک، ایران در عصر عباسیان و روم غربی «اسکولاسیک‌ها» اشاره نمود.

فصل اول کتاب با عنوان «بررسی نحوه شکل گیری یونان باستان» شامل موقعیت جغرافیایی یونان باستان، اقوام جدید و اقوام ساکن، توجه به عرصه‌های زیست‌محیطی و اقتصادی است که هر کدام به تنهایی وضعی فلسفی را ایجاد می‌کند. فصل دوم «عصر اسطوره های یونان» مورد بررسی قرار می گیرد که به ترتیب شامل تعریف اسطوره، اسطوره‌پردازان یونانی، شخصیت‌های اسطوره‌یی در یونان باستان، مفاهیم اسطوره‌یی در اساطیر، افسانه آفرینش، خدایان، انسان، قهرمانان، شی ممنوعه، مرگ، طبیعت و تقدیر است. فصل سوم این کتاب با عنوان«آغاز عصر لوگوس باوری و شکل گیری لوگوس» به تفسیر آغاز عصر لوگوس و شکل‌گیری آن پرداخته است. این فصل شامل بخش‌هایی مثل تعریف لوگوس، تاریخچه لوگوس و گروه‌های فکری در آن است.

فصل آخر این کتاب 404 صفحه‌ای با عنوان «بررسی لایه میانی دانش در یونان باستان» شامل موضوعاتی مانند؛ بررسی لایه‌های میانی دانش در یونان که همان مفصله است، بررسی‌تحولات در لایه میانی دانش در یونان باستان، شکل‌گیری دولت در شهرها، مفهوم شهروند و شکل‌گیری دولت و حکومت، قانون و سولون به عنوان اولین قانون در عصر جدید است. از جمله بخش‌های دیگر این فصل می‌توان به بررسی مجدد شهروند و نسبت آن با دولت در یونان، شکل‌گیری روابط و مناسبات اقتصادی جدید، توسعه علم پزشکی و شکل‌گیری فرد واحد، شکل‌گیری علم نجوم و استدلال برای قاعده مندی کیهان، شکل‌گیری مفاهیم جدید در نگارش «شهر قدم و شهر جدید، تراژدی و کمدی، سبک نگارش تاریخ‌نگاران» اشاره کرد.

جدال عقل و اسطوره در یونان باستان

پژمان گلچین

انتشارات: نگاه معاصر

نوبت اول: 1393

قیمت: 20 هزار تومان