مجموعه مقالات نظریه دوگانه‌انگاری و رفتارگرایی در فلسفه ذهن

1393/3/17 ۱۲:۱۰

مجموعه مقالات نظریه دوگانه‌انگاری و رفتارگرایی در فلسفه ذهن با تلاش جمعی از مترجمان از سوی انتشارات پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی راهی بازار نشر شد. به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، پژوهشکده فلسفه و کلام اسلامی در راستای کلان‌طرح رابطه نفس و بدن، مجموعه مقالاتی برگزیده از نظریه دوگانه‌انگاری میان مقالات کلاسیک در مباحث نفس‌شناسی را در چندین مجلد در دست انتشار دارد که به معرفی مهم‌ترین نظریه‌ها در فلسفه ذهن می‌پردازد. نخستین مجموعه (همین مجلد) به نظریه‌های دوگانه‌انگاری و رفتارگرایی می‌پردازد.

مجموعه مقالات نظریه دوگانه‌انگاری و رفتارگرایی در فلسفه ذهن با تلاش جمعی از مترجمان از سوی انتشارات پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی راهی بازار نشر شد.

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، پژوهشکده فلسفه و کلام اسلامی در راستای کلان‌طرح رابطه نفس و بدن، مجموعه مقالاتی برگزیده از نظریه دوگانه‌انگاری میان مقالات کلاسیک در مباحث نفس‌شناسی را در چندین مجلد در دست انتشار دارد که به معرفی مهم‌ترین نظریه‌ها در فلسفه ذهن می‌پردازد. نخستین مجموعه (همین مجلد) به نظریه‌های دوگانه‌انگاری و رفتارگرایی می‌پردازد.

مجموعه مقالات نظریه دوگانه‌انگاری و رفتارگرایی در فلسفه ذهن از سه بخش: «چیستی امور ذهنی، دوگانه‌انگاری و رفتارگرایی» تدوین شده است.

بخش اول این عناوین را در برگرفته است: «ذهن‌مندی و معیارهای آن، مقدمه، اذهان به منزله نفوس؛ جواهر ذهنی، ویژگی‌ها رویدادها و فرآیندهای ذهنی، فلسفه ذهن، فرارویدادگی وابستگی و فیزیکالیسم حداقلی، انواع پدیدارهای ذهنی، آیا ملاکی برای امر ذهنی وجود دارد؟، معیارهای معرفت‌شناختی، ذهن‌مندی به مثابه امری غیرمکانی، حیث التفاتی به مثابه معیار امر ذهنی، معمایی حل‌نشده و مسئله ذهن و بدن»

پرسش از جایگاه وجودشناختی انسان و چیستی ذهن و حالات ذهنی از پیشینه‌ای به درازای تاریخ فلسفه دارد. در فلسفه قدیم مفهوم نفس هم به قابلیت‌ها و حالات ذهنی و روانی انسان دلالت می‌کرد و هم به جنبه‌های حیاتی یا زیستی او و در نتیجه، اگر دیدگاهی درباره نفس مطرح می‌شد، هم دیدگاهی درباره حالات ذهنی انسان بود و هم دیدگاهی درباره حالات زیستی او.

موضوعات بخش دوم عبارتنداز: «دوگانه‌انگاری، گزیده‌هایی از تأملات در فلسفه اولی، گزیده‌ای از اعتراضات و پاسخ‌ها، گزیده‌هایی از اصول فلسفه، اسطوره دکارت، دفاعی کوتاه از دیدگاه دکارتی، اصالت ظهور دفعی و آگاهی، کیم علیه دوگانه‌انگاری».

در این بخش به دوگانه‌انگاری در فلسفه ذهن پرداخته شده است. اصطلاح دوگانه‌انگاری در تاریخ تفکر کاربردهای متنوعی دارد. به طور کلی، ایده دوگانه‌انگاری این است که در برخی حوزه‌ها دو نوع یا دو مقوله اساسی از اشیا یا اصول وجود دارد؛ مثلا در الهیات، دوگانه‌انگار کسی است که باور دارد خوبی و بدی یا خدا و شیطان نیروهایی مستقل و کمابیش هم‌ردیف‌اند. دوگانه‌انگاری در مقابل یگانه‌انگاری است. یگانه‌انگاری این نظریه است که تنها یک نوع یا یک مقوله اساسی از اشیا یا اصول وجود دارد.

مباحث «رفتارگرایی، تحلیل منطقی روان‌شناسی، مغزها و رفتار، مروری بر کتاب رفتارگفتاری نوشته بی. اف. اسکینر» در بخش سوم دیده می‌شود.

در سال 1949 م. کتابی با نام مفهوم ذهن منتشر شد که راه حلی برای مسئله ذهن و بدن ارائه می‌داد. این کتاب را گیلبرت رایل ـ فیلسوف مشهور آکسفوردی ـ نوشته بود. راه حل او با نام رفتارگرایی منطقی یا رفتارگرایی فلسفی یا تحلیلی شناخته می‌شود. البته در اوایل قرن بیستم، رفتارگرایی در قالب مکتبی با نام رفتارگرایی روش‌شناختی ظهور کرد.رفتارگرایی روش‌شناختی را واتسن مطرح کرد. هدف او مخالفت با روان‌شناسی به عنوان علمی مستقل بود که کسانی چون ویلیام جیمز آن را تبلیغ می‌کردند.

طبق نظریه دوگانه‌انگاری جوهری، بدن و نفس دو جوهر مستقل‌اند که در تعامل با‌هم‌اند. نحوه این تعامل مهم‌ترین مشکل قائلان به این نظریه است و از همین‌رو نقدهایی جدی در عصر جدید بر آن وارد شده و نظریه‌های بدیلی در مقابل آن ارائه شده است. یکی از این نظریه‌های بدیل، رفتارگرایی است که رویکردی مادی‌انگارانه به ذهن دارد و حالات ذهنی را به رفتارهای بالفعل و بالقوه‌ای که با آن حالات همراهند، فرو می‌کاهد. دومین مجموعه به نظریه این همانی ذهن و مغز، مجموعه سوم به نظریه کارکردگرایی و مجموعه چهارم به نظریه مادی‌انگاری حذفی می‌پردازد.

گفتنی است، مجموعه مقالات نظریه دوگانه‌انگاری و رفتارگرایی در فلسفه ذهن با تلاش جمعی از مترجمان در 456 صفحه با شمارگان 1400 نسخه و به قیمت 24000 تومان از سوی انتشارات پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی راهی بازار نشر شده است.

رسا