«قرآن»٬ «برهان» و «عرفان»؛ سه ضلع مثلث تفكر ملاصدرا

1386/2/29 ۰۳:۳۰

ادعای اصلی ملاصدرا اين بود كه پيوند قرآن با برهان و عرفان٬ پيوندی سازمند و منطقی برای دريافت حقايق است و مكتب وی نيز بر همين اساس پايه‌ريزی شده است.

ادعای اصلی ملاصدرا اين بود كه پيوند قرآن با برهان و عرفان٬ پيوندی سازمند و منطقی برای دريافت حقايق است و مكتب وی نيز بر همين اساس پايه‌ريزی شده است.

حجت الاسلام «علی‌اكبر صادقی‌رشاد»٬ رئيس پژوهشگاه فرهنگ و انديشه درباره‌ی تجلی قرآن در آثار ملاصدرا گفت: قرآن به عنوان ضلعی از اضلاع اساسی تفكر ملاصدرا مطرح است تا آنجا كه اين نگرش در بزرگترين اثر علمی و فلسفی‌ ملاصدرا كه به نام «اسفار اربعه» است مشاهده می‌شود. با وجود اينكه اين كتاب يك دايرةالمعارف علمی، فلسفی است از اندك شمار آثار گسترده فلسفه اسلامی كه مباحث آن كاملاً منطبق بر تعقل و برهان است.
نويسنده‌ی كتاب «فلسفه دين» در ادامه افزود: صدرالمتألهين در «اسفار اربعه»، افزون بر 700 آيه را مورد استناد و استشهاد قرار داده است تا آنجا كه می‌توان گفت بين فيلسوفان٬ كسی به اندازه او به قرآن اهتمام نداشته و از قرآن ملهم و متأثر نبوده است؛ لذا می‌توان گفت افكار قرآنی در آثار ملاصدرا تجلی و ظهور داشته است.
عضو شورای‌ عالی انقلاب فرهنگی در مورد چگونگی تأثير قرآن در آثار ملاصدرا افزود: تأثير تعاليم قرآن به عنوان يكی از سه ضلع پايه‌ی تفكر ملاصدرا٬ به صورت مستقيم است تا آنجا كه مشتمل بر عمده آثار ايشان است. در واقع قرآن به صورت يك تفسير ناتمام و به طور مستقيم در «اسفار» مطرح شده است؛ يعنی اگر كسی استشهادات قرآنی «اسفار» را استخراج كند شايد به عنوان يك كتاب تفسيری محدود، در دو جلد قابل انتشار باشد.
رئيس پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامی در مورد سبك تفسيری ملاصدرا بيان داشت: مواجه‌ی ملاصدرا با قرآن به صورت حكمی و فلسفی است و در تفسير صدر المتألهين بيش از تفاسير مشابه روش تأويل فلسفی وجود دارد در واقع می‌توان گفت روش تفسيری ملاصدرا به روش عقلی و سپس تأويلی نزديك است. وقتی كسی به استنباط قرآن و مفاهيم آن بپردازد، آرا و نظرات خاصی به وجود می‌آيد تا آنجا كه می‌توان گفت در همه جای تفسير صدرالمتألهين توجيه قرآنی از برهان فلسفی وجود دارد.
رشاد در ادامه تصريح كرد: همانطور كه می‌توان از اسفار ايشان دو جلد تفسير استخراج كرد از تفسير ايشان نيز می‌توان يك جلد فلسفه با مبنای قرآنی استخراج كرد؛ لذا بسياری از آرای فلسفی ملاصدرا كه نيازمند به پشتيبانی وحی بوده است ذيل برخی آيات به نحو مبسوطی در تفسير آمده است و برخی آياتی كه در كتب فلسفی از باب استشهاد و گاهی در حد تطبيق مورد استناد قرار داده به صورت تفصيل مطرح كرده است و لذا در اين‌جا فهرست مفصلی از آرای فلسفی مطرح شده ـ كه در تفسير رنگ قرآنی پيدا كرده است ـ را می‌توان به دست آورد.

منبع: خبر گزاری قرآنی ایران