1394/11/18 ۱۲:۰۴
13آبان 1357 روز اوج تظاهرات دانش‌آموزان و دانشجویان علیه رژیم پهلوی بود. از نخستین ساعات روز شنبه (13 آبان) تعداد زیادی از دانش آموزان به جای رفتن به مدارس به سوی دانشگاه تهران تظاهرات کردند. با افزایش جمعیت دانش‌آموزان، نظامیان وارد عمل شدند و با شلیک تیرهوایی و گاز اشک‌آور به مقابله با دانش‌آموزان پرداختند و گروهی از آنان را متفرق کردند. اما با شدت یافتن درگیری بین سربازان و دانش‌آموزان شعارهای «مرگ بر شاه» و «معلم به‌پا خیز محصلت کشته شد» از هر گوشه خیابان، به‌پاخاست.
13آبان 1357 / محمدعلی یساقی
گروهی از تظاهرکنندگان به مسجد دانشگاه تهران رفتند و از طریق بلندگوی مسجد، شعارهای تندی علیه رژیم سردادند. تظاهرکنندگان با در دست داشتن پلاکاردهای دست‌نوشته نظیر «دانشگاه شهید داد» و با اعلام شهادت 65 نفر در دانشگاه، واقعه این روز را به اطلاع مردم رساندند. اما آنچه موجب بازتاب گسترده واقعه 13 آبان در جامعه شد، پخش فیلم درگیری‌های این روز از تلویزیون بود. کابینه جعفر شریف امامی با واقعه خونین 13 آبان مجبور به استعفا شد و جای خود را به دولت نظامی غلامرضا ازهاری داد. پس از پیروزی انقلاب اسلامی، 13 آبان به نام روز دانش‌آموز نام‌گذاری شد.
تاسوعا و عاشورا 1357 / ساره جمالی
به دنبال بیانیه‌ها و سخنان شورانگیز امام خمینی و اعلامیه آیت‌اللّه طالقانی مبنی بر برگزاری راهپیمایی روز تاسوعا، از ساعت 7 صبح روز 19 آذر، گروه‌های مختلف مردم از نقاط گوناگون شهر، دسته دسته به سمت خیابان شاهرضا و پیچ شمیران به راه افتادند؛ محور شعارهایی که مردم با مشتهای گره کرده و فریادهای خشم آلود سرمی دادند بر «رهبری حضرت امام خمینی»، «بر چیده شدن بساط شاه و رژیم سلطنتی» و «برقراری حکومت عدل اسلامی»، استوار بود. راهپیمایان نزدیک ساعت 11 به میدان آزادی رسیدند، عصر روز تاسوعا خبرگزاری‌ها اعلام کردند که «چهارمیلیون تهرانی» با وجود حکومت نظامی در راهپیمایی تاریخی تاسوعا شرکت کردند. راهپیمایی روز عاشورا (20 آذر 57) از لحاظ حجم و ابعاد پرشکوه‌تر از روز قبل بود. مقارن ظهر، هنگامی که سیل جمعیت به علت ازدحام بیش از حد، در سراسر خیابان‌ها متوقف شد، شعارهای مردم مبنی بر «محرم ماه خون است، پهلوی سرنگون است» و پیام رهبر انقلاب که محرم را «ماه پیروزی خون بر شمشیر» معرفی کرد در حال تحقق یافتن بود.در این ایام نه تنها حامیان شاه از تداوم رژیم سلطنتی مأیوس شده بودند، بلکه خود شاه نیز با مشاهدۀ تظاهرات میلیونی مردم، سقوط رژیم خود را نظاره می‌کرد.
فرار شاه / میرزاباقرعلیان‌نژاد
شاپور بختیار به عنوان نخست‌وزیر در 26 دی 1357 از مجلس شورای ملی رأی اعتماد گرفت. همان روز شاه و همسرش با چشمان گریان ایران را به بهانه معالجه ترک کردند. در ساعت 13:08 هواپیمای حامل شاه و همسرش تهران را به مقصد مصر ترک کرد. پس از انتشار خبر فرار شاه از کشور، دسته‌های مختلف مردم از بعدازظهر در شهرها به کوچه‌ها و خیابان‌ها ریختند و دست به تظاهرات گسترده‌ای زدند و در چند شهر، مجسمه شاه را پایین آوردند. مردم در این روز برای خرید روزنامه‌هایی که از تیتر «شاه رفت» استفاده کرده بودند صف طویلی تشکیل دادند. آنان با خرید این روزنامه‌ها و با اضافه کردن «در» به تیتر، برای تظاهرات خود پلاکارد درست کردند: «شاه در رفت». در میدان توپخانه تهران نیز مردم به کمک جرثقیل، مجسمه شاه را پایین کشیدند و به نظامیان گل هدیه دادند و شعارهایی به مناسبت خروج شاه از کشور سر دادند. مردم گل‌های گلایل و میخک و عکس‌های امام خمینی را تکان می‌دادند و شعار می‌دادند: به همت خمینی، شاه فراری شده.» امام خمینی از نوفل‌لو‌شاتو در پیامی فرار شاه را که طلیعه پیروزی ملت و سرلوحه سعادت و دست یافتن به آزادی و استقلال است به ملت فداکار تبریک گفتند.
اربعین میلیونی / میرزاباقرعلیان‌نژاد
در تاریخ مبارزه مردم ایران علیه نظام شاهنشاهی، «اربعین» یادآور تظاهرات و زد و خوردهای پی‌درپی مردم در شهرهای مختلف کشور است که آرام آرام حکومت پهلوی را به آستانه سقوط کشاند. در 29 بهمن 1356، اولین اربعین خونین در تبریز روی داد. از این پس بود که با برگزاری مراسم اربعین شهیدان شهرهای مختلف،دامنه قیام علیه نظام شاهنشاهی گسترده‌تر شد و سنت اربعین ـ که یادگاری از قیام خونین سیدالشهدا است ـ چون اسلحه‌ای برای براندازی حکومت پهلوی به کار گرفته شد. در واپسین روزهای عمر نظام شاهنشاهی، سه روز پس از آنکه محمدرضا پهلوی از ایران خارج شد، 20 صفر 1399 (29 دی 1357)، اربعین حضرت امام حسین (ع) از راه رسید. امام خمینی در پیامی که از نوفل‌لوشاتوی فرانسه فرستاده بودند، خطاب به مردم ایران گفتند: «گویی خون شهیدان ما امتداد خون شهیدان کربلاست و اربعین اخیر برادران ما بازتاب اربعین آن دلاوران می‌باشد… اربعین امسال استثنایی و نمونه است، راهپیمایی و تظاهرات پرشور در این اربعین وظیفه شرعی و ملی است.» مردم ایران با شنیدن پیام امام خمینی، یکپارچه در 29 دی دست به راهپیمایی میلیونی و گسترده‌ای علیه حکومت پهلوی زدند.
تحصن روحانیان / میرزاباقرعلیان‌نژاد
برخی از روحانیان که در اوایل بهمن‌ماه 1357 از سراسر کشور برای استقبال از امام خمینی(ره) راهی تهران شده بودند، در اعتراض به ممانعت شاپور بختیار از ورود امام خمینی به ایران، تصمیم به تحصن در مسجد دانشگاه تهران گرفتند. این تحصن از ساعت 9 صبح هشتم بهمن 1357 آغاز شد. روحانیان مبارزِ متحصن در مسجد دانشگاه تهران با صدور اعلامیه متحصن شدند. در این تحصن آقایان طالقانی، خامنه‌ای، مطهری، بهشتی، مکارم شیرازی، محفوظی، منتظری، طاهری، جنتی، شرعی، راستی، قدوسی، مومن، خلخالی، احمدی، توسلی و ... حضور داشتند.مردم از تحصن روحانیان استقبال کردند:حسین ترابی در کتاب برای آزادی در توصیف تحصن امروز روحانیان در مسجد دانشگاه تهران مینویسد: «بر پارچه بزرگی نوشته شده بود: «هدف، جمهوری اسلامی» و بر پارچه‌دیگری که بر سر در مسجد دانشگاه تهران نصب بود نوشته شده بود:»تحصن جامعه روحانیت مبارز ایران در مسجد دانشگاه به عنوان اعتراض به جلوگیری از بازگشت امام خمینی به میان ملت.» این تحصن تا روز دوازدهم بهمن 1357 ادامه داشت و با ورود امام خمینی به تهران روحانیان متحصن به صفوف استقبال‌کنندگان از ایشان پیوستند.
یکشنبه خونین تهران / میرزاباقرعلیان‌نژاد
شاید کمتر کسی تصور کند در دوره نخست‌وزیری شاپور بختیار که با شعارهای «سوق‌دادن کشور به سوی سوسیال دموکراسی، آزادی زندانیان سیاسی، آزادی مطبوعات، انحلال ساواک و مجازات مقامات سابق» برسر کار آمد، شمار شهدای انقلاب اسلامی بیش از دولت نظامی غلامرضا ازهاری بوده است.اما در دوران 37 روزه (16دی تا22 بهمن1357) دولت شاپور بختیار شمار زیادی از مردم، بویژه در بهمن‌ماه، به شهادت رسیدند. یکی از خونین‌ترین حوادث این دوره در روز یکشنبه 8 بهمن1357 در تهران رخ داد. در این روز تظاهرات مردم تهران توسط نظامیان به خاک و خون کشیده شد و تهران یکشنبه خونینی را پشت سر گذاشت. روزنامه کیهان با چاپ تصاویری از کشتار مردم تهران با عنوان «لحظات شهادت و حماسه در تهران» خبر از شهادت دهها نفر و مجروح شدن 200 نفر داد.خبرگزاری دولتی پارس هم درباره تظاهرات امروز در تهران نوشت: به دنبال تحصن حدود 80 نفر از روحانیون و علما در مسجد دانشگاه تهران، گروه زیادی از مردم در حمایت از خواسته‌های روحانیون در اطراف دانشگاه تهران تظاهرات کردند که در اثر مقابله نظامیان گروهی کشته و مجروح شدند.
امام آمد / رئوف گوهریان
صبح روز دوازدهم بهمن 1357«پرواز انقلاب» که ایرانی‌ها انتظار زیادی برایش کشیده بودند در فرودگاه مهرآباد تهران به زمین نشست. حدود ساعت 30/9 امام خمینی در حلقه گروهی از استقبال‌کنندگان از جمله آیت‌الله مطهری در پلکان هواپیما ظاهر شد. پس از ورود امام خمینی به سالن فرودگاه و بعد از تلاوت قرآن با اجرای سرود «ای امام»، فضای سالن حال و هوای دیگری به خود گرفت. پیام خوشامدگویی ملت ایران به امام توسط یکی از دانشجویان به نام نصرت‌الله شادنوش خوانده شد سپس امام خمینی با ایراد سخنان کوتاهی از عواطف طبقات مختلف ایران تشکر کرد. خودرو حامل امام به همراه فرزند‌شان سیداحمد در میان میلیون‌ها استقبال‌کننده به سوی بهشت زهرا به راه افتاد. مطابق اعلام قبلی امام خمینی، مبنی برحضور در قطعه شهدای هفده شهریور و قرائت فاتحه و ادای احترام به شهدا و نیز سخنرانی، محل تعیین شده از هر لحاظ آماده حضور ایشان بود. پس از استقرار امام در جایگاه و سخنرانی کوتاه، آیت‌الله مطهری، قاسم امانی فرزند شهید صادق امانی به نمایندگی از سوی خانواده‌های شهدا با قرائت متنی به امام خمینی خوشامد گفت آنگاه امام‌خمینی به ایراد سخنرانی پرداخت.
بیعت همافران / محمدجواد رجبی
انتشار عکسی از دیدار همافران با لباس نظامی با امام خمینی در روزنامه کیهان در 19 بهمن 1357 موجی از هیجان در جامعه را به دنبال داشت.
واکنش سران ارتش به این اقدام همافران تکذیب واقعیت بود. سخنگوی ستاد بزرگ ارتشتاران در اخبار ساعت 2 بعدازظهر 20 بهمن1357 ادعا کرد عکس روزنامه کیهان مونتاژ شده و جعلی است و هر کسی که با اصول عکاسی و مونتاژ آشنایی داشته باشد این جعل را تشخیص می‌دهد.
اما کیهان در تأیید صحت عکس چاپ شده اقدام به انتشار پنج فریم از عکس این دیدار کرد. روزنامه اطلاعات نیز اقدام به چاپ تصویری از این دیدار کرد و افزود این عکس توسط خبرگزاری آسوشیتدپرس مخابره شده است.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی هویت عکاس این عکس تاریخی فاش شد. او عبدالحسین پرتویی عکاس روزنامه کیهان بود. او در سال ۱۳۳۸ به صورت حرفه‌ای با عکاسی ورزشی کار خود را شروع کرد و در سال 1357 از انقلاب ایران عکس‌های منحصربه‌فردی تهیه کرد. انتشار عکس او از دیدار همافران با امام خمینی در ۱۹ بهمن ۱۳۵۷ روند انقلاب را تسریع بخشید.
پیام امام، رمز پیروزی شد / احد گودرزیانی
بیست‌ویکم بهمن 1357، یک روز مانده به پیروزی انقلاب اسلامی؛ بعدها آشکار و ثبت شد که روز آستانه پیروزی بوده است. نظامیانی که هنوز به شاه گریخته از کشور فکر می‌کردند، فقط یک دستور تکراری برای‌شان باقی مانده بود. می‌دانستند شاید کار خاصی از این دستور برنیاید، اما حکومت نظامی اعلام کردند، آن هم نه به صورت مرسوم چند ماه گذشته که شبانه بود، روز را هم حکومت نظامی اعلام کردند. دیدار همافران نیروی هوایی با امام خمینی در 19 بهمن زیرپای‌شان را بشدت لرزانده بود و آنها داشتند با همافران در دوشان تپه می‌جنگیدند. می‌خواستند در سایه حکومت نظامی برنده این درگیری باشند. پیام امام خمینی از مکان اقامت ایشان در مدرسه علوی به گوش ملت ایران و اهالی تهران رسید: «اعلامیه امروز حکومت نظامی، خدعه و خلاف شرع است و مردم به هیچ وجه به آن اعتنا نکنند. برادران و خواهران عزیزم! هراسی به خود راه ندهید که به خواست خداوند تعالی حق پیروز است... .» این پیام رمز پیروزی نهایی شد و ترس را خانه‌نشین کرد و همه را به خیابان‌ها آورد. حکومت پهلوی برای همیشه شکست خورد و نابود شد.
روز پیروزی / عباس واضح
22 بهمن 1357 روز پایان و آغاز دو حکومت در ایران است. پایان حکومت سلطنتی و آغاز حکومت انقلابی که با رأی مردم، جمهوری اسلامی نام گرفت. جمعه شب، 20 بهمن 1357، نیروهای گارد شاهنشاهی با افراد نیروی هوایی به زد و خورد پرداختند. روز 21 بهمن این درگیری‌ها چون شعله‌های آتش زبانه کشید و همه چیز را طعمه خود ساخت. با طلوع خورشید روز یکشنبه 22 بهمن ، مراکز نظامی و پادگان‌ها و کلانتری‌های زیادی به تصرف مردم درآمده بود. در این روز نیز بقایای رژیم شاهنشاهی یکی پس از دیگری فرو ریخت و آخرین دژهای نظامی رژیم به دست مردم فتح شد. ساعت 10:20 صبح روز 22 بهمن شورای عالی ارتش، با حضور فرماندهان ارشد نظامی در جلسه اضطراری خود، تصمیم به اعلان بی‌طرفی ارتش گرفت و در اطلاعیه‌ای اعلام کرد که «برای جلوگیری از هرج و مرج و خونریزی بیشتر، بی‌طرفی خود را در مناقشات سیاسی فعلی اعلام و به یگان‌های نظامی دستور داده شد که به پادگان‌های خود مراجعت نمایند.» از نخستین ساعات بامداد، پادگان‌های جمشیدیه، عشرت‌آباد، باغ شاه، لویزان، جی، سلطنت‌آباد، حشمتیه، عباس‌آباد، مهرآباد، ژاندارمری و... یکی پس از دیگری به دست مردم افتاد و بدین ترتیب انقلاب اسلامی ایران به رهبری امام خمینی با تقدیم هزاران شهید و مجروح به پیروزی رسید.
منبع: روزنامه ایران
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید