برگزیدگان «دین» داوری می‌شوند

1394/11/17 ۱۱:۰۹

جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران یکی از جایزه‌های معتبر در حوزه تالیف و ترجمه است. یکی از حوزه‌های مهم کتاب سال بخش «دین» است که شامل پنج گروه «فقه و اصول»، «اخلاق»، «عرفان»، «سیره معصومین(ع)» و «ادیان دیگر» می‌شود.

نگاهی به آثار راه یافته در حوزه دین به داوری نهایی جایزه کتاب سال
 

 زهرا سلیمانی‌اقدم: جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران یکی از جایزه‌های معتبر در حوزه تالیف و ترجمه است. یکی از حوزه‌های مهم کتاب سال بخش «دین» است که شامل پنج گروه «فقه و اصول»، «اخلاق»، «عرفان»، «سیره معصومین(ع)» و «ادیان دیگر» می‌شود. دبیرخانه داوران سی‌و‌سومین جایزه کتاب سال، طی داوری‌های انجام شده ۱۰ اثر از پژوهشگران و مترجمان کشور را برای بررسی بیشتر حائز ورود به مرحله دوم این دوره از جایزه کتاب سال دانسته‌اند که در مرحله دوم مورد ارزیابی داوران قرار گرفته‌اند. آنچه در این گزارش در اختیار مخاطبان قرار گرفته‌، مروری بر عناوین و خلاصه‌ای از محتوای آثار است.

   مختصری از فقاهت
در بخش فقه و اصول تنها یک کتاب به مرحله نهایی راه یافته است. کتاب «انوار‌الفقاهه» از حسن بن جعفر کاشف الغطاء، یک اثر 10جلدی است که در نوع خود و در قیاس با همتایانش اثری موجز و مختصر به حساب می‌آید، اما این نه‌تنها یک نقص نیست، بلکه در نظر اهل فن و مجتهدان، ایجاز و مختصرنویسی و با ایما و اشاره به ادله پرداختن، نشان اتقان مولف است و جزء فضایل کتاب محسوب می‌شود. این اثر کاری از سوی پژوهشگاه علوم و فرهنگ و اسلامی است که در ۴۰۰ صفحه و هزار نسخه منتشر شده است.
 گروه اخلاق هم فقط یک اثر برگزیده برای داوری نهایی دارد. کتاب «درآمدی بر فقه اخلاق» از امیر غنوی اثری است در جهت ارائه تصویری از فقه، تفقه، ریشه‌ها، جلوه‌ها و روش‌های آن و مشخص کردن عرصه‌های فعال و مغفول آن تا به ضرورت بازنگری در گستره و روش کار فقه بپردازد. درواقع کلیت کتاب در چارچوب فقه اخلاق ترسیم شده است. این اثر کاری است از پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی که در 1500 نسخه و 440 صفحه منتشر شده است.

  جوانان در کنار مفاخر
گروه عرفان دو اثر برای داوری نهایی دارد. اولین اثر، کتاب معروف و پرفروش نصرالله پورجوادی به نام «عهد الست» است. نصرالله پورجوادی که عمری را در شناخت و معرفی عرفان و اندیشه صوفیانه گذرانده در این اثر تلاش کرده است از منظر عرفا و شعرا به سرگذشت یک آیه از قرآن مجید با نام «عهد الست» بپردازد؛ آیه‌ای که به عهد بین خدا و بندگانش اشاره می‌کند. «عهد الست» توسط فرهنگ معاصر در 2000 نسخه و  368 صفحه منتشر شده است.
اما اثر دوم در این بخش به پژوهشگر و نویسنده جوان این حوزه یعنی مهدی فدایی‌مهربانی اختصاص دارد. «حکمت، معرفت و سیاست در ایران» تلاش دارد پاسخی باشد به این سوال که آیا سیاست دانش است و نسبتی با حقیقت دارد یا تنها یک فن است؟ نویسنده در این کتاب به کشف حقیقت سیاست به‌مثابه تدبیر منزل دنیایی، معطوف به حضور و آشکارگی پرداخته و اندیشه سیاسی عرفا و حکمای الهی در باب سیاست را بررسی کرده است که در پی کشف حقیقت سیاست هستند. این اثر توسط نشر «نی» در 552 صفحه منتشر شده است.

  اقبال به نسب‌شناسی
در بخش سیره معصومین (ص) سه اثر به داوری نهایی راه یافته‌اند. اولین اثر، کتاب «سیره‌نویسان و قرآن» از منصور داداش‌نژاد است. او در این کتاب با مراجعه به منابع کهن و جدید سیره‌نویسی روند مراجعه به قرآن در مطالعات مربوط به سیره نبوی را بررسی کرده و سیر تطور آن و افزایش و گسترش مراجعه به قرآن توسط سیره‌نویسان را از لحاظ کمیت و کیفیت نشان داده است. این اثر توسط پژوهشگاه حوزه و دانشگاه در 326 صفحه منتشر شده است. اما اثر دوم «انساب‌نگاری شیعه تا پایان قرن هفتم هجری» نام دارد و کاری است از سید‌محمدرضا عالمی. علم انساب‌شناسی یا نسب‌شناسی از جمله علومی است که از زمان عرب جاهلیت تاکنون کاربرد داشته و به آن توجه شده است. کتاب «انساب‌نگاری شیعه» از ابتدای شروع انساب‌نگاری مسلمانان تا قرن هفتم هجری به دنبال نقش شیعیان در انساب‌نگاری است و از لحاظ مکانی شامل تمام مناطقی است که انساب‌نگاری شیعیان در آنجا وجود داشته است. این اثر توسط بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس‌رضوی و پژوهشگاه حوزه و دانشگاه در دو هزار نسخه و 232 صفحه منتشر شده است. اثر سوم در بخش سیره معصومین (ص) کتاب «نسب‌شناسان مسلمان» از مرتضی شوشتری است. کتاب «نسب‌شناسان مسلمان» به‌منظور احیای دوباره تبارشناسی و برای نمایاندن ثمرات کوشش و تلاش عالمان در این زمینه نوشته شده است. در این اثر تاریخ نسب‌شناسی و زندگانی علمی نسب‌شناسی در اسلام با توجه به اوضاع زمانی، مکانی و محدوده‌ها و سهم هر یک در پیشبرد دانش انساب بررسی شده است. کتاب «نسب‌شناسان مسلمان» توسط بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس‌رضوی در هزار نسخه و 652 صفحه منتشر شده است.

  جایی برای ادیان دیگر
بخش ادیان دیگر، در سی و سومین جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی شامل سه اثر برتر برای داوری نهایی است. این بخش تنها بخش حوزه دین است که شامل آثار ترجمه شده هم می‌شود، یکی از این آثار «متون مقدس بنیادین از سراسر جهان» نام دارد که توسط میرچا الیاده، دانشمند مشهور و پژوهشگر اساطیر جهان و استاد علم دانش تطبیقی نوشته شده و مانی صالحی‌علامه آن را ترجمه کرده است. میرچا الیاده در این اثر متون کتبی و روایات شفاهی دینی برگزیده سراسر جهان را در چهار مجله گردآوری کرده است. این کتاب توسط نشر «فراروان» در 416 صفحه و هزار نسخه منتشر شده است.  اثر دیگر این بخش که آن هم در قالب ترجمه است، «اجبار به بدعت» است که درواقع پژوهشی در مورد تحولات صورت گرفته در افکار و آرای پیتر لودویک برگر، جامعه‌شناس و فیلسوف آمریکایی در مورد ماهیت ادیان و سنت‌های دینی است. این اثر توسط فرهام فربدوالا ترجمه و انتشارات ادیان آن را در 336 صفحه منتشر کرده است. سومین اثر گروه ادیان دیگر «تعالیم کلیسا کاتولیک» از احمدرضا مفتاح نام دارد که توسط دانشگاه ادیان و مذاهب منتشر شده و مروری است بر اعتقادات، سنت‌ها، آداب و رسوم و تعالیم ارائه شده از سوی کلیسای کاتولیک با استناد به متون رسمی و تعلیمی این کلیسا و کتاب مقدس.

منبع: فرهیختگان