سهم زنان در تعامل معرفتی

1394/11/17 ۰۷:۴۱

دکتر سید محمد امین قانعی‌راد: همایش ملی «زنان، اعتدال و توسعه» فردا 18 بهمن ماه با حضور رئیس جمهور و شخصیت‌های علمی، فرهنگی و سیاسی در سالن اجلاس سران برگزار می‌شود. گفتمان اعتدال دارای توانایی بالقوه برای آفرینش تنوع خلاق و به عبارت دیگر برای شکوفایی یک «الگوی متکثر» و در عین حال «وحدت ‌بخش» است.

ساز و کارهای گفتمان اعتدال برای ارتقای مشارکت زنان در فرآیندهای توسعه

 دکتر سید محمد امین قانعی‌راد:   همایش ملی «زنان، اعتدال و توسعه» فردا 18 بهمن ماه با حضور رئیس جمهور و شخصیت‌های علمی، فرهنگی و سیاسی در سالن اجلاس سران برگزار می‌شود. گفتمان اعتدال دارای توانایی بالقوه برای آفرینش تنوع خلاق و به عبارت دیگر برای شکوفایی یک «الگوی متکثر» و در عین حال «وحدت ‌بخش» است. تنوع انسانی مبتنی بر همبستگی عادلانه را می‌توان رمز غنا و پایداری زندگی سیاسی، فرهنگی و اجتماعی  محسوب کرد و بر این اساس، اعتدال را باید یکی از «امیدهای گفتمانی جامعه معاصر ایران» برای دستیابی به مشارکت و توسعه دانست.
راهبرد اعتدال هر چند در فرآیند رقابت‌های انتخاباتی یازدهمین دوره ریاست جمهوری سال 1392 مطرح شد ولی به دلیل سازگاری معنایی آن با لایه‌های گوناگون میراث اندیشه‌ای این ملت، فرهنگ دینی و عقلانیت معاصر از سوی دانشگاهیان، روشنفکران و روحانیون مورد استقبال قرار گرفت. این سازگاری‌های شناختی و ارزشی باید به منزله یک ظرفیت فرهنگی بالفعل، توسط ‌اندیشمندان علوم‌انسانی و در پیوند با آموزه‌ها، رویکردها و مفاهیم این دانش‌ها برای تأمل اندیشمندانه در قلمروی مسائل زنان مورد کاوش و ارزشیابی قرار گیرند. بدون شک گفتمان اعتدال یکی از فرصت‌های پیش‌رو برای اندیشیدن به مسائل زنان است و جامعه دانشگاهی و روشنفکری ما باید با این گفتمان ارتباط برقرار کرده و توانایی شناختی و ارزشی آن برای پاسخگویی به مطالبات زنان از دیدگاه‌های گوناگون را مورد ارزیابی و بازشناسی قرار دهد. خط مشی اعتدال این ظرفیت را دارد که به انتظارات زنان در مورد مشارکت در توسعه-  بدون درگیر شدن در دوگانگی‌های رایج و در واقع از طریق تلاش برای پیوند بین لبه‌های جدا افتاده زندگی اجتماعی- پاسخ دهد.
اندیشمندان و پژوهشگران علاقه‌مند به مسائل زنان باید در خصوص ظرفیت‌های گفتمانی اعتدال و  چگونگی کاربست و حتی تقویت این ظرفیت‌ها به تولید دانش مفهومی و سیاستی بپردازند. اعتدال با  عدالت و همبستگی نسبتی دارد و عرضه دانش مفهومی و سیاستی در این باره می‌تواند زنان و مردان را در یک جامعه دارای عدالت جنسیتی با یکدیگر همبسته نگه دارد و این دو نیمه زندگی انسانی را در تحقق توسعه و معنویت با یکدیگر همگام سازد.
«نقش زنان در توسعه» به معنای مشارکت زنان در فرآیندهای یادگیری اجتماعی است. دختران و زنان ایرانی در دهه‌های اخیر به طور گسترده‌ای در آموزش عالی حضور یافته‌اند و به طور بالفعل از حاملان  اساسی دانش در کشور به حساب می‌آیند و به این دلیل حضور آنان در گفت‌وگوهای اجتماعی به غنا بخشیدن و متنوع کردن ذخیره دانش اجتماعی کمک می‌کند. زنان نه تنها هنگامی که موضوع گفت‌وگو مطالبات و خواسته‌های آنان است بلکه در فرآیندهای وسیع‌تر ساختن جامعه همبسته و عادلانه و گسترش دولت یادگیرنده و مردم‌سالار باید حضور و فعالیت داشته باشند. فعالان اجتماعی و نهادهای مدنی زنان با مشارکت در فرآیند تولید اندیشه تعاملی می‌توانند در باروری فکری جامعه به منظور ارتقای پایگاه اقتصادی، سیاسی و فرهنگی زنان و رفع تنگناها و مشکلات کنونی یاری برسانند. مسائل زنان نه تنها بر زندگی زنان تأثیرگذار است بلکه زندگی تک تک شهروندان را تحت تأثیر خود قرار می‌دهد و در یک جامعه دارای تنوع و در عین حال برخوردار از همبستگی باید به عنوان یک مسأله عمومی مورد توجه همه قرار گیرد.
همایش ملی «زنان، اعتدال و توسعه» یک کار میان بخشی با مشارکت دولت، دانشگاه و انجمن‌های علمی و جامعه مدنی است. برگزاری همایش‌های ملی با حضور قطب‌های گوناگون اجتماعی و به طور خاص با همراهی سیاستگذاران، اندیشمندان و فعالان اجتماعی می‌تواند فرصت‌های گفت‌وگو برای توسعه همه جانبه و پایدار را تقویت کند. در واقع، یکی از معانی توسعه فراهم کردن فرصت‌های یادگیری بین قطب‌های مختلف تعامل اجتماعی و تعامل معرفتی است. توسعه به این معنا تنها از طریق مشارکت گروه‌های گوناگون شکل پیدا می‌کند. توسعه به معنای توسعه همزمان دولت، دانش و جامعه است که در یک فرآیند یادگیری اجتماعی در درون هر یک از این قطب‌ها و در بین آنها پیدا می‌شود و گسترش می‌یابد. بر خلاف این دیدگاه که دولت‌ها برنامه‌ریزان و کنشگران توسعه‌ساز بوده و مردم ابژه‌های آن هستند، قطب‌های گوناگون اجتماعی را باید در عین حال به عنوان کنشگران و سوژه‌های توسعه در نظر گرفت.
برگزاری همایش ملی بدون حضور سیاستگذاران بی‌معنا است و از سوی دیگر بخش دولتی هم نمی‌تواند به تنهایی زمینه‌های گفت‌وگوی ملی در این‌گونه رخدادهای علمی را فراهم کند. همایش‌های ملی باید با کنار هم قرار دادن ذی‌نفعان و کنشگران متفاوت به اصلاح و بهبود سازمان اجتماعی برای طرح مسائل جامعه کمک کنند. سازمان اجتماعی تک قطبی و حضور انحصاری یکی از بخش‌های دولتی و دانشگاهی و اجتماعی، امکان اتخاذ دیدگاه همه جانبه برای طرح و حل مسائل و مشکلات موجود در راه افزایش مشارکت فعال و سازنده زنان در فرآیندهای توسعه را نمی‌دهد. امیدواریم این همایش ملی فرصت یادگیری مناسبی را برای دولت، دانشگاه و جامعه به منظور اندیشیدن به یکی از مهم‌ترین موضوعات ایران معاصر یعنی ساز و کارهای تأمین و ارتقای مشارکت زنان در فرآیندهای توسعه را فراهم کند. از سوی دیگر، «سازمان شناختی» طرح مسأله زنان نیز باید امکان تعامل و تضارب آرای بین دانشوران رشته‌های متفاوت را فراهم کند. این همایش به منظور تقویت بنیان‌های شناختی برای بررسی موضوع «زنان، اعتدال و توسعه» اندیشمندان رشته‌های گوناگون از جمله مطالعات زنان، مطالعات حقوقی و دین‌پژوهی، مطالعات جامعه‌شناختی و فرهنگ‌پژوهی، علوم‌سیاسی و علوم اقتصادی، مطالعات صلح، تاریخ، ادبیات، فلسفه، و... را به مشارکت فکری فراخوانده است و بدین ترتیب مشارکت‌های رشته‌های گوناگون علوم انسانی در طرح دیدگاه‌ها دومین عرصه یادگیری در این همایش یعنی قلمروی یادگیری میان رشته‌ای را فراهم کرده است. بدین ترتیب امید است این همایش به بازاندیشی عالمانه و مدبرانه مسائل زنان در پرتو مفهوم اعتدال و پاسخگویی به مطالبات حقوقی دختران و زنان این مرز و بوم برای عدالت جنسیتی و سرانجام پیشبرد مؤثرتر توسعه همه‌جانبه و پایدار و تأمین کیفیت زندگی برای شهروندان ایرانی یاری برساند.

منبع: ایران