تفاوت گزارش كتاب با نقد كتاب

1385/12/13 ۰۳:۳۰

گزارش كتاب (Book Report) با آن چه كه بررسى يا نقد كتاب (Book Review) خوانده مى‏شود، تفاوت دارد.

دكتر يونس شكرخواه:
گزارش كتاب (Book Report) با آن چه كه بررسى يا نقد كتاب (Book Review) خوانده مى‏شود، تفاوت دارد.
آن چه كه گزارش كتاب ناميده مى‏شود، در واقع خلاصه كردن محتويات يك كتاب است. اما نقد كتاب تحليل و نقد كتاب است و نه صرفاً گزارش محتويات يا خلاصه كردن مطلب.
نقد كننده كتاب (Reviewer) بايد در عمل به نوعى تعامل يا كنش و واكنش متقابل با نويسنده بپردازد. به اين معنى كه هم توافق منتقد با نويسنده و هم عدم توافق او با مؤلف روشن و گويا باشد. عدم توافق منتقد با نويسنده بايد در اين عرصه‏ها خود را نشان دهد:

1- آيا نويسنده در قبال آن چه نوشته است از دانش كافى برخوردار بوده است؟
2- آيا نويسنده به درستى قضاوت كرده است؟
3- آيا نويسنده از قدرت سازماندهى موضوع برخوردار بوده است؟
4- آيا نويسنده از قدرت نوشتارى (تكنيك‏هاى نوشتن) برخوردار بوده است؟
5- آيا نويسنده توانسته است به درك خوانندگان نسبت به آنچه خوانده‏اند، بيفزايد؟
علاوه بر پرسش‏هاى فوق هرگاه شروع به نوشتن نقد كتاب مى‏كنيد، اين پرسش‏ها را در ذهن داشته باشيد:
1- آيا نويسنده كاملاً در چارچوب عنوان كتاب حركت كرده است؟ آيا او به تمام جنبه‏هاى موضوع به تناسب پرداخته است؛ نگاه نويسنده به موضع چگونه بوده است: تحليلى، توصيفى، تاريخى، مضمونى؟
2- نقطه‏نظر، جانمايه و مضمون اصلى چطور عرضه شده است؟ آيا نويسنده جانبدارانه نوشته است؟ به نفع يا عليه موضوع، ازكدام زاويه، اثر خود را تأليف كرده است؟ آيا اين مضمون خوب عرضه شده يا اين كه بايد آن را از ميان كوهى از مطالب ديگر كه در همان كتاب عرضه شده است، استخراج كرد؟ آيا سابقه نويسنده كه در پشت كتاب آمده است، در طرح موضوع مدخليت دارد يا خير؟
3- ماهيت محتواى كتاب از چه قرار است؟ آيا مبتنى بر نظريه است يا اين كه از اعداد و ارقام و فاكت‏هاى ديگر تشكيل شده است؟ نظريه سازى‏هاى نويسنده از جنس سياسى است يا اقتصادى؟ اجتماعى است يا فرهنگى؟ آيا نظريه‏هاى مطروحه و يا آمار و ارقام ارائه شده در خدمت فرضيه اصلى است يا خير؟
4- نويسنده چطور نتيجه‏گيرى كرده است؟ نتايج در خدمت نظريه اصلى و يا اهداف اعلام شده كتاب هست يا خير؟ آيا اين نتايج با نتايجى كه كتاب‏هاى مشابه گرفته‏اند يكسان است يا خير؟
5- آيا خواندن اين كتاب را به ديگران توصيه مى‏كنيد؟
منبع: همشهری



سعیده خان احمدی