طی سالهای اخیر چیزی به فلسفه اسلامی اضافه نشده است

1385/11/2 ۰۳:۳۰

در دومین نشست نقد و بررسی کتاب انتشارات امیرکبیر که به بحث در مورد کتاب «نگرشی بر تاریخ فلسفه اسلامی» اختصاص داشت دکتر محمد بقایی ضمن انتقاد از رکود فلسفه اسلامی در سالهای اخیر عنوان کرد: فلسفه اسلامی مظلوم واقع شده، زیرا پاسدارانش از تن آن ارتزاق می کنند بدون اینکه به آن چیزی اضافه کنند.

در دومین نشست نقد و بررسی کتاب انتشارات امیرکبیر که به بحث در مورد کتاب «نگرشی بر تاریخ فلسفه اسلامی» اختصاص داشت دکتر محمد بقایی ضمن انتقاد از رکود فلسفه اسلامی در سالهای اخیر عنوان کرد: فلسفه اسلامی مظلوم واقع شده، زیرا پاسدارانش از تن آن ارتزاق می کنند بدون اینکه به آن چیزی اضافه کنند.
دومین نشست نقد و بررسی کتاب انتشارات امیرکبیر که به بحث در مورد کتاب «نگرشی بر تاریخ فلسفه اسلامی»، که گزیده ای از مجموعه مقالات راتلج است، اختصاص داشت با حضورآقای محمود زارعی بلشتی مترجم کتاب، دکتر سید حسین موسویان و دکتر محمد بقایی برگزار شد.
حدود 60 مقاله از دایره المعارف راتلج درحوزه فلسفه اسلامی است، که در 5 جلد در اختیار علاقه مندان قرار خواهد گرفت، این کتاب نخستین جلد از این مجموعه، حاوی 11 مقاله است. این مجموعه به اذعان کارشناسان کار سترگ در حوزه فلسفه اسلامی است.
دکتر بقایی ضمن نقد کتاب در خصوص عنوان فلسفه اسلامی گفت: آیا اساسا فلسفه می تواند دینی باشد؟ منظور از فلسفه اسلامی، فلسفه ای است که در آن مفهوم دینی باشد که در این صورت وارد حیطه علم کلام می شود و اطلاق عنوان فلسفه به آن اشتباه است؛ چرا که وحی و عقل در کنار هم قرار نمی گیرند و روش این دو با هم متفاوت است. وحی بر خلاف فلسفه، اهل چون و چرا نیست. ممکن است در فلسفه، حقیقت نزد همه فلاسفه و در همه زمانها یکسان نباشد، اما کلام به بحث در مسائلی می پردازد که تثبیت شده اند. در نتیجه عنوان فلسفه اسلامی، عنوان درستی نیست.
دکتر موسویان در خصوص رابطه دین و فلسفه نیز گفت: این بستگی به دید ما به اسلام دارد. اگرچه همه مسائل را نمی توان اثبات فلسفی کرد اما در صورتی که اسلام را در طول دیگر ادیان، و نه در عرض آنها بنگریم فلسفه می تواند وارد شود. اسلام فلسفی یعنی اسلام عقلانی شده و توجیه عقلانی گزاره هایی که در دین آمده است. به هر حال محتوای این کتاب مانند تمام آثاری که در حوزه فلسفه اسلامی نوشته شده، در دایره ای محدود است که همه مفاهیم فلسفی در آن وجود دارد یعنی این کتاب حاوی حرف تازه ای که شوق برانگیز باشد، نیست.
دکتر بقایی ضمن بیان این موضوع به سه مقاله اول این کتاب که به آقای اولیور لیمان تعلق دارد، اشاره کرد و ایراداتی بر ایشان وارد نمود از جمله ادعای او در باب پیروی شاه ولی الله دهلوی از طریقه ابن عربی، در صورتی که شاه نعمة الله، با وحدت وجود بشدت مخالف است و آن را خلاف مفهوم قرآن می دانست؛ حال آنکه ابن عربی پایه گذار وحدت وجود است.
دکتر بقایی ضمن انتقاد از رکود فلسفه اسلامی در سالهای اخیرعنوان کرد: امروز فلسفه یعنی وارد عمل شدن، حقیقت آن چیزی است که در عمل سودمند افتد و هر چه غیر از این باشد سودمند نیست، فلسفه در غرب پس از دکارت تحول پیدا کرد، ولی ما هنوز در مباحث مربوط به جوهر، عرض، ماهیت و وجود گرفتاریم. اشکال بزرگ ما این است که فکر می کنیم فلسفه یعنی آنچه فلاسفه معروف مانند ابن سینا و ملاصدرا گفته اند در حالیکه این طورنیست. وی همچنین افزود: فلسفه اسلامی مظلوم واقع شده، زیرا پاسدارانش از تن آن ارتزاق می کنند بدون اینکه به آن چیزی اضافه کنند.
دکتر موسویان نیز ضمن تاکید بر این قضیه، دادن تقدس به برخی حکما و زدن مهر خاتمیت بر آنها را از دیگر عوامل رکود اندیشه اسلامی دانست و لازمه پیشرفت تفکر فلسفی را ایجاد فضای بحث آزاد و توجه به میراث فرهنگ خودی دانست. منبع: خبرگزاری مهر


سعیده خان احمدی