فروغستان

افزودن به علاقه‌مندی‌ها

از فروغ اصفهانی، محمد مهدی بن محمد باقر، كه به سال 1258ق، برای محمد شاه قاجار، به نام حاج میرزا آقاسی نگاشته است. بخشهای آن در نسخه ها یكسان نیست، جامع‏ترین بخشبندی در فهرست سپهسالار (363/5-368) آورده شده است.
در دیباچۀ نسخۀ در دست آمده است: در 3 دفتر، بدینگونه: دفتر 1. در بیان علم سیاق و حساب و مساحت و آنچه بر صاحب این صنعت لازم باشد از علم خط و رقوم و غیره موافق اصطلاح اهل ایران در این عهد، 2. در بیان ولایات محروسه كه در تصرف دولت باشد و تعیین حدود و ثغور آنها و تشخیص مال و خراجات آنها، 3. در بیان خالصجات و موقوفات ولایات و تشخیص تكایا و مدارس و مقابر و بقاع خیر مشهوره و معادن و قنوات و انهار و خانات و پلها و بندها. نسخه‏ هایی از آن در 4 دفتر است. ولی نسخۀ در دست چنانكه گفته شد در 3 دفتر است و در دیباچه وعده می‏دهد، كه اگر مورد توجه قرار گرفت، بعضی ضروریات در دفتر دیگر جمع آید.
فروغستان به كوشش استاد ایرج افشار، ضمن انتشارات میراث مكتوب، اكبر ایرانی، تهران، 1378 خ، 406ص، چاپ شده است.
آغاز: الحمد علی حاكم دیوان القدر و القضاء و مختار دفاتر الارزاق... اما بعد، چون آفتاب عالمتاب سلطنت عظمی... كه مشتمل به سه دفتر باشد. دفتر اول در بیان علم سیاق و... دفتر دویم در بیان ولایات محروسه كه... دفتر سیم در بیان خالصجات و... آن را به فروغستان مسمی گردانید.
انجام: حسب‌الحكم افزوده‏ اند در حسابها بیفزاید مگر كسی را كه در موقوفی آن حكم و سندی از اولیای دیوان اعلا در دست باشد والسلام نسئل‌الله تعالی بحق انبیائه المرسلین و  
اولیائه الطاهرین...
منابع دیگر:ذریعه، (2) 825/9 «دیوان فروغ اصفهانی»؛ اعلام،1773/3 فروغ اصفهانی؛ فهرستواره،2715/4 «فروغستان»؛ پیشگفتار چاپ استاد ایرج افشار، 1378 خ.
28، نسخ خوش، 5 رمضان 1259ق. با سرلوح و جدولبندی، نسخه در 3 دفتر و نه 4 دفتر است به آنچنانكه در فهرست مجلس (169/19) گفته شده است. 124 گ، 17 س. (عكس).     شمث‍ 141383
اصل نسخه:  مجلس، ش 6175 و فیلم دانشگاه، ش 1829 (مجلس، 169/19؛ فیلمها، 147/1).

خرید فایل اسکن