شرح حال مرحوم بسته‌نگار که به قلم فرزندش، مهرنوش بسته‌نگار، نوشته شده است عیناً نقل می‌گردد:

«محمد بسته‌نگار در ۱۳ شهریور ۱۳۲۰ در تهران دیده به جهان گشود. در ۱۸ سالگی در مسجد هدایت با آیت‌الله طالقانی آشنا شد. یک سال پس از این دیدار و پس از پایان تحصیلات متوسطه در رشتۀ حقوق قضایی در دانشکدۀ حقوق دانشگاه تهران به ادامۀ تحصیل مشغول شد. در همان گام‌های نخست به عضویت انجمن اسلامی دانشجویان، جبهۀ ملی و نهضت آزادی ایران درآمد.

او چندین بار در رژیم پهلوی دستگیر و روانۀ زندان شد. بار اول در ۲۹ تیر ۱۳۴۰ به مدت ۵ روز به دلیل شرکت در دهمین سالگرد مراسم بزرگداشت ۳۰ تیر، بار دوم در ۲۵ خرداد ۱۳۴۲ به مدت ۷ ماه به دلیل شرکت در وقایع ۱۵ خرداد، بار سوم در اردیبهشت ۱۳۴۳ به مدت ۴ سال که قسمتی از آن در تبعید برازجان گذشت. بار چهارم در خرداد ۱۳۵۱ به مدت یک سال به دلیل ارتباط با گروه‌هایی که بر ضد رژیم فعالیت می‏کردند.

بسته‌‏نگار مهم‏ترین رویداد دوران زندان خود را بهره‏مندی از محضر بزرگانی چون آیت‌الله طالقانی، مهندس بازرگان و دکتر سحابی و آشنایی با جریانهای مختلف سیاسی از قبیل مؤتلفه، حزب ملل اسلامی و ... می‏‌داند.

او در ۱۳۵۰ش با سیده طاهره، فرزند آیت‌الله طالقانی ازدواج کرد، همسری که تا پایان عمر همراه و همدوشش بود. ثمرۀ این ازدواج پنج فرزند (سه دختر و دو پسر) است.

در ۱۳۴۶ش که از زندان آزاد شد، ساواک مانع ادامۀ تحصیلش شد و تنها شرط بازگشت به دانشگاه را نوشتن تنفرنامه‌‏ای از آیت‌الله خمینی، دکتر مصدق و نهضت آزادی ایران و چاپ آن در روزنامه‌‏های کثیرالانتشار قرار داد. شرطی که او هیچ وقت به آن تن نداد.

محمد بسته‌‏نگار پس از آزادی از زندان چهارم به همکاری خود با مهدی بازرگان، محمود طالقانی و روحانیون انقلابی ادامه داد. این فعالیتها تا روزهای انقلاب ۱۳۵۷ش ادامه داشت. بسته‌نگار در ۱۳۵۶ش بعد از تأسیس جمعیت دفاع از حقوق بشر به عضویت آن درآمد و در کنار مرحوم مهندس بازرگان و دیگران به فعالیت پرداخت.

بعد از پیروزی انقلاب محمد بسته‌نگار ضمن بازگشت به دانشگاه و ادامۀ تحصیل، فعالیت در نهضت آزادی را از سرگرفت ولی وارد ساختار قدرت نشد و همواره در انتقاد از مسئولین نقش فعالی داشت. در پاییز ۱۳۵۸ش بسته‌نگار از جمله کسانی بود که به همراه مهندس عزت‌الله سحابی از نهضت آزادی ایران استعفا کرد و از آن پس همواره همراه با ایشان به فعالیتهای سیاسی و اجتماعی ادامه داد.

او در شرکت سهامی انتشار و انتشارات قلم فعالیت حرفه‌‏ای داشت و از جمله فعالیتهای وی در طول این سالها برگزاری جلسات بزرگداشت آیت‌الله طالقانی و دکتر شریعتی و بعدها مهندس بازرگان، دکتر سحابی و دیگران بود. بسته‌نگار از جمله بنیان‌گذاران نشریۀ ایران فردا و عضو شورای سردبیری این مجله بود. او مسئولیت مجلۀ ایران فردا را که پس از چند سال توقف، حیات مجدد خود را در ۱۳۹۳ش آغاز کرد، بر عهده گرفت و تا آخرین روزهایی که وضعیت سلامتی‏‌اش اجازه می‏‌داد موفق به انتشار ۱۰ شماره مجله به طور وزین و تیراژ خوب شد. سعی او در نقش مدیرمسئول مجله، نشر صادقانه وقایع و رویدادهای تاریخی معاصر، اصلاحات بنیادی و تدریجی و بسط آزادی، دموکراسی و عدالت بود.

در ۱۳۷۴ش نامزد ورود به مجلس شورای اسلامی شد و علی‌رغم اینکه صلاحیتش مورد تأیید شورای نگهبان قرار گرفت، در اعتراض به رد صلاحیت دیگر نامزدهای همفکر خود از شرکت در رقابتهای انتخاباتی انصراف داد.

او از جمله اعضای شورای ائتلاف ملی‌ ـ مذهبی بود و اغلب جلسات اعضای آن شورا در منزل ایشان برگزار می‌شد. در اسفند ۱۳۷۹ به همراه سایر اعضای ائتلاف ملی ــ مذهبی از سوی مأموران دادستانی بازداشت شد و بیش از شش ماه را در زندان گذراند.

او هیچ‌گاه حتی در روزهایی که بستری بود از تحقیق و پژوهش باز نایستاد. ثمرۀ این تلاشها مقالات متعدد وی در مطبوعات کشور و کتابهایی است که از او به یادگار مانده است.

این فعال سیاسی ــــ اجتماعی که هیچ‌گاه از آرمانهای آزادیخواهانه و عدالت‏‌طلبانه خود دست نکشید، در ۱۸ تیر ۱۳۹۷ (مصادف با ۲۵ شوال ۱۴۳۹ قمری و شهادت امام جعفر صادق (ع)) به دنبال چند سال بیماری کلیوی درگذشت.

حقوق بشر از منظر اندیشمندان؛ مقاومت در زندان (متن مدافعات و محاکمات رادنیا، مفیدی و بسته‌‏نگار)؛ اندیشه‌های اجتماعی سیاسی آیت‏الله طالقانی؛ اندیشه‌های اجتماعی سیاسی مهندس مهدی بازرگان؛ اندیشه‌های اجتماعی سیاسی دکتر سحابی و مهندس سحابی؛ مناره‌ای در کویر: مجموعه مقالات آیت‌الله طالقانی؛ مصدق و حاکمیت ملت و دموکراسی شورایی از دیدگاه آیت‏‌الله طالقانی، برخی از آثار قلمی اوست».

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

کتابخانۀ شخصی زنده‌یاد محمد بسته‌نگار، بنابر مرقومۀ همسر ایشان، سرکار خانم علایی طالقانی، در اسفندماه ۱۳۹۷ به مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی اهدا شد. این کتابخانه پیرامون ۱۱۹۹۱ جلد کتاب و مجله در زمینه‌های ادبیات، تاریخ، روشنفکری دینی، جنبشهای سیاسی و... دارد که به نام ایشان و به صورت مستقل نگهداری می‌شود.