محمدجواد مشکور در۱۲۹۷ش در تهران دیده به جهان گشود. پس از گذراندن تحصیلات مقدماتی و دورۀ سه سالۀ دبیرستان در دارالفنون وارد دانشسرای عالی و دانشکدۀ معقول و منقول شد. در۱۳۱۸ش موفق به اخذ لیسانس در ادبیات فارسی و ادبیات عرب گردید. پس از یک سال دبیری، وارد خدمات دولتی در وزارت دارایی شد. او از دوران نوجوانی علاقۀ وافری به تحقیقات ادبی و معارف اسلامی داشت.

از محضر اساتیدی چون علامه طباطبایی، علامه محمد قزوینی، آیت‌الله العظمی مرعشی نجفی، بدیع‌الزمان فروزانفر، ملک‌الشعرای بهار، علی‌اکبر دهخدا، تقی‌زاده و ... بهره جست. در کنار خدمت در وزارت دارایی به تدریس ادبیات عرب و مقدمات فقه نیز می‌پرداخت. در همین دوران مقدمات زبانهای سامی را آموخت و در مدرسۀ عالی ایرانشناسی،‌ به ریاست استادش ابراهیم پورداود، به تدریس مقدمات زبان سریانی پرداخت.

از ۱۳۲۴ش با لغتنامۀ دهخدا همکاری کرد. در ۱۳۲۷ش برای تدریس تاریخ ایران قدیم و زبان پهلوی به دانشگاه تبریز دعوت شد و تا ۱۳۳۸ش عضو علمی آن دانشگاه بود. در ۱۳۳۲ش برای گذراندن دورۀ دکتری به دانشگاه سوربن رفت و در زمینۀ فرهنگ خاورمیانه از قرن نهم پیش از میلاد مسیح تا قرن نهم پس از میلاد به تحقیق و مطالعه پرداخت. در ۱۳۳۶ش موفق به اخذ دکتری در تاریخ اسلام و فرق آن گردید. سپس به ایران بازگشت، ابتدا در دانشگاه تبریز به تدریس پرداخت، در ۱۳۳۸ش به دانشگاه تهران منتقل شد و سپس در دانشسرای عالی مشغول به کار شد و به درجۀ دانشیاری در تاریخ ایران قدیم نائل گشت.

از طرف ادارۀ کل تبلیغات مدتی به عنوان مشاور مطبوعات کشور به جای شادروان سعید نفیسی دعوت شد و پس از آن در سردبیری روزنامۀ اطلاعات به کار پرداخت و سپس مجله‌ای به نام الاخاء در آن مؤسسه تأسیس و به مدیریت آن منصوب گشت.

در ۱۳۴۴ش به خدمت تمام‌وقت دانشسرای عالی درآمد و در کنار آن در دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی و دانشکدۀ الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران نیز به تدریس مشغول بود. در ۱۳۵۳ش به عنوان رایزن فرهنگی ایران عازم سوریه شد و همزمان به تدریس تاریخ فرق اسلامی به‌خصوص فرقه‌های شیعه و همچنین تاریخ زبانهای سامی در دانشگاه دمشق پرداخت. در آنجا منشأ خدمات بسیار بود و در ۱۳۵۵ش به مناسبت کتاب مفصلی دربارۀ مقایسۀ زبانهای سامی به نام فرهنگ تطبیقی عربی با زبانهای سامی و ایرانی به عضویت فرهنگستان دمشق برگزیده شد. دکتر مشکور در مهرماه ۱۳۵۷ بعد از چهار سال خدمت در دمشق به دانشگاه تربیت معلم تهران بازگشت. در ۱۳۵۸ش پس از قریب چهل سال خدمت دانشگاهی بازنشسته شد ولی همچنان به کار تدریس و تحقیق مشغول بود. دکتر محمدجواد مشکور در ۲۵ فروردین ۱۳۷۴ درگذشت.

از آثار ارزشمند وی می‌توان به نظری به تاریخ آذربایجان؛ تاریخ اورارتو و سنگنبشته‌های اورارتی در آذربایجان؛ تاریخ مختصر زبان‌های سامی؛ فرهنگ تطبیقی عربی با زبانهای سامی و ایرانی؛ سیر کلام در فرق اسلام؛ ایران در عهد باستان؛ دستورنامه در صرف و نحو زبان پارسی؛ فرهنگ فرق اسلامی؛ تاریخ شیعه و فرقه‌های اسلام تا قرن چهارم؛ تصحیح و تحقیق گلستان سعدی و مقالات بسیاری اشاره کرد.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

پس از درگذشت استاد، همسر و فرزندان محترم و فرهنگ‌دوست آن شادروان درصدد برآمدند تا کتابخانۀ ارزشمندش را که حاصل یک عمر تلاش و علاقمندی او بود و یکی از معتبرترین کتابخانه‌های اختصاصی کشور به شمار می‌رفت، به مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی اهدا کنند. این نیت بلند و بزرگوارانه در آبان‌ماه ۱۳۸۳ صورت انجام پذیرفت و مطابق یادداشتهایی که خوانندۀ گرامی ملاحظه خواهد فرمود، این مجموعۀ گرانقدر به مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی انتقال یافت. در همین جا از لطف و کوششهای جناب آقای سید ‌سعید میرمحمدصادق در راهنمایی و سپردن این مجموعه به کتابخانۀ مرکز سپاسگزاری می‌کنیم. مطابق ضوابط و آیین‌نامۀ مجموعه‌های اهدایی و مراعات نظر خانوادۀ استاد، کتابخانه در طبقۀ اول بخش مجموعه‌های مرکز در کنار دیگر مجموعه‌های معتبر اهدایی استقرار یافت. این گنجینه پس از فهرست‌نویسی اکنون مورد استفادۀ محققان و پژوهشگران مرکز و خارج از مرکز است. باید گفت که کارهای انجام‌شده از جانب کتابخانۀ مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی از جمله اختصاص مکان مناسب و مراقبت و سرویس‌دهی و دیگر امور کمترین حق‌گزاری است که این مرکز در قبال چنین بخشش بزرگی انجام داده است.

کتابخانۀ دکتر مشکور دارای ۵۰عنوان مجلۀ علمی ماهانه و نیز ۳۶۹۲ جلد کتاب به زبانهای فارسی، عربی، ترکی و زبانهای غربی در زمینۀ زبان و ادبیات فارسی، زبانهای سامی، فلسفه و مذاهب و همچنین تاریخ ایران است.

در میان این مجموعۀ ارزشمند مهم‌ترین و منقح‌ترین چاپها، نسخ خطی، عکسی و چاپ سنگی دیده می‌شود. متون کهن و کتابهای مرجع به‌ویژه به زبانهای غربی از دیگر بخشهای مهم این گنجینه است.

در میان کتابهای فارسی و عربی اهدایی استاد مشکور کتابهای خطی و چاپ سنگی نایاب بسیار به چشم می‌خورد از جمله نسخۀ خطی روضة الصفا (جلد اول)، نهایة الاقدام فی علم کلام از عبدالکریم شهرستانی (چاپ لیدن، ۱۹۳۴)، مخزن الادویه (چاپ بمبئی، ۱۲۷۳ق) و نسخۀ عکسی منحصربه‌فرد کتاب المقالات و الفرق تألیف سعد بن عبدالله ابی خلف الاشعری القمی (اصل نسخۀ خطی این اثر به شمارۀ ۵۳۸ در مجموعۀ اختصاصی خاندان سلطانعلی سلطانی اهداشده به کتابخانۀ مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی موجود می‌باشد).

شایستۀ ذکر است که خانوادۀ دکتر مشکور به یاد آن استاد گرامی تصمیم گرفتند جایزه‌ای نقدی همراه با لوح سپاس تحت عنوان «سعی مشکور» اختصاص دهند که هرساله به بهترین پژوهش در عرصۀ ایرانشناسی اهدا گردد. به همین سبب یک هیئت ژوری متشکل از پنج نفر از اساتید مرکز جهت این امر انتخاب و معرفی شدند. نخستین دورۀ اعطای جایزه در ۱۳۸۸ش با اشراف مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی برگزار شد و بنابر بیانیۀ هیئت داوران رسالۀ آقای دکتر روزبه زرین‌کوب با عنوان «تحولات مرزهای شرقی ایران از هخامنشیان تا ساسانیان» حائز جایزۀ سعی مشکور شناخته شد که طی مراسم باشکوهی به نام‌برده اهدا شد.

همچنین مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی با همکاری مرکز نشر میراث مکتوب کتابی با نام نگاهی به احوال و آثار دکتر محمدجواد مشکور در ۱۳۸۴ش به چاپ رسانید.