اسمیث، جوزف

اسمیث \(esmīs(t\، جوزف (نام کامل او: جوزف اسمیثِ کِهتَر) (1805-1844 م / 1220-1260 ق)، بنیادگذار «کلیسای عیسى مسیحِ قدیسانِ عصر کنونی» (1830 م)، گروهی که با عنوان مُرمُنها شناخته می‌شوند. او را می‌توان اصیل‌ترین، موفق‌ترین و بحث‌بر‌انگیز‌ترین بدعت‌گذار مسیحی در سده‌های اخیر دانست. 
اسمیث در ایالت وِر‌مانتِ آمریکا زاده شد و در خانواده‌ای مذهبی و خداترس، با فرهنگ پرتستانی بزرگ شد. در دهۀ 1820 م، کـه دورۀ نا‌بسامانیهای اقتصادی و نا‌برابریهای اجتماعی در آمریکا بود، خانوادۀ اسمیث به‌سبب فقر و برای دستیابی به اوضاع بهتـر اقتصادی، بـه ایالت نیو‌یورک مهاجـرت کردند (1816 م) و در آنجا، در مبارزات اجتماعی علیه نابرابریهای اقتصادی شرکت جستند. این روزها برای جوزف اسمیث دورۀ تحولات مذهبی بود.
اسمیث مدعی دریافت الهام و مکاشفۀ بی‌واسطه از سوی خداوند بود که به ادعای وی، او را برای احیای انجیل بر‌گزیده بود. او بر این اساس، تعالیم و نظریات خود را مدوّن ساخت. نخستین مکاشفۀ اسمیث، به گفتۀ خودش، در 14 یا 15 سالگی او رخ داد و طی آن، فرشته‌ای به نام مورونی دو لوح زرین را به او نشان داد که در تپه‌ای نزدیک مزرعۀ خانوادۀ اسمیث دفن شده بودند. به گفتۀ اسمیث، این دو لوح متعلق به سدۀ 4 م، و در بر دارندۀ تعالیم الهام‌شده از سوی عیسى مسیح به پیامبری به نام مرمن بود که به خط هیرو‌گلیف نوشته شده بود. اسمیث ادعا می‌کرد که پس از 4 سال تزکیۀ نفس، توانسته است به فیض و قدرت الٰهی، به‌ کمک دو سنگ، لوحها را به انگلیسی ترجمه کند و سپس همان فرشته لوحها را با خود برده است. اسمیث این ترجمه را در 1830 م با عنوان «کتابِ مرمن» به چاپ رساند. این کتاب افزون بر تعالیم الٰهی، در بر دارندۀ تاریخ مقدس ساکنان بومی کهن آمریکا ست که به ادعای اسمیث، مهاجرانی از خاور نزدیک بودند و سرخ‌پوستان آمریکا نوادگان آنان به شمار می‌روند.
اسمیث در 1830 م، اندکی پس از انتشار «کتاب مرمن»، کلیسای خود را با نام «کلیسای مسیح» در شهر فِیِت در ایالت نیویورک بنیاد نهاد که در 1838 م به نام کنونی آن، کلیسای عیسى مسیحِ قدیسان عصر کنونی، تغییر نام یافت. پیروان نخستین او بیشتر از خویشاوندان و همسایگانش بودند. در مکاشفه‌های بعدی اسمیث روشن شد که خداوند مشروعیت کتاب و نظام او را تأیید می‌کند. به نظر می‌رسد این مکاشفه‌های پیاپی، که به‌صورت کتابهایی درآمد، موجب استحکام مبانی کلیسای مرمنی، و جذب پیروان بیشتر برای آن کلیسا بود. بیشتر پیروان این کلیسا، به‌‌رغم آزار و انتقاد دیگر گروههای مسیحی، مبلغانی جدی و کوشا بودند. نظام جامعۀ مرمنی برپایۀ ریش‌سفیدی و اقتدار پدرسالارانه بود که ریشه در سنتهای عهد قدیم داشت. اسمیث اعضای کلیسای مرمن را قوم بر‌گزیدۀ خدا می‌دانست و طـرف‌دار یک نظام برابری‌خواهانۀ اقتصادی بود. در 1831 م پیروانش را به دهکدۀ کِرتلَند در ایالت اهایو، و اندکی بعد به ایالت میسوری برد. او در‌صدد تشکیل‌دادن یک دولت مقتدر و مرکزی مرمنی در میسوری بود تا همۀ «قدیسان» و اعضای کلیسای مرمنی در آن گرد هم آیند. این اندیشه، که به «دولت صهیون» در اندیشۀ یهودی شبیه بود، با مخالفت دولت آمریکا روبه‌رو شد. در پی خشونت و فشار دولت مرکزی بر اسمیث و پیروانش برای ترک میسوری، آنان در 1839 م به ایالت ایلینویز رفتند و بر کرانۀ رود میسی‌سیپی، شهرک نیمه‌متروکی را بازسازی کردند و آن را ناوو \nāvu\ (واژه‌ای عبری به معنی «جای زیبا») نامیدند. 

ناوو به‌سرعت رشد کرد و با جذب نوگروندگان به کلیسای مرمنی از سراسر آمریکا و حتى اروپا، جمعیت آن به 000‘20 تن رسید و رقیب شیکاگو به‌عنوان بزرگ‌ترین شهر ایلینویز شد. این شهر از نظر دینی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی در اختیار کامل مرمنها به‌ رهبری جوزف اسمیث بود. او با پوشیدن لباس نظامی، نیرو‌‌های شبه‌نظامی مرمنها را رهبری می‌کرد و در فوریۀ 1844، آمادگی خود را برای نامزدی مقام ریاست جمهوری ایالات متحدۀ آمریکا اعلام کرد. رشد سریع جامعۀ مرمنها و برخی نظریات اسمیث، همچون روا بودن چندهمسری، سبب برانگیخته‌شدن ساکنان غیرمرمن منطقه علیه او شد. اسمیث در 7 ژوئن 1844 یک روزنامۀ محلی را که از او انتقاد کرده بود، توقیف کرد که این کار خشم مخالفان را برانگیخت. او و برادرش به دادگاه شهرستان در شهر کارثیج فراخوانده، و زندانی شدند و در 27 ژوئن، گروهی از مردم خشمگین به زندان حمله کردند و هر دو تن را کشتند. پس از کشته‌شدن اسمیث، بریگِم یانگ رهبری مرمنها را به دست گرفت و آنان را از ناوو به یوتا در غرب آمریکا برد.

پس از اسمیث، پیروانش از نظر عقیدتی، با یکدیگر اختلاف‌نظر پیدا کردند و به چندین گروه تقسیم شدند، اما همگی آنان آموزه‌های اصلی اسمیث را پذیرفتند که عبارت بودند از منزلت الٰهی «کتاب مرمن»، تحقق آرمان احیای انجیل، و استقرار سلطنت خداوند تحت ریاست مسیح.

نظریات و عقاید

اسمیث نظریات خود را بر 3 اصل کتاب مقدس، «کتاب مرمن» و کتاب «آموزه‌ها و میثاقهای الٰهی» استوار ساخت. او معتقد بود که «کتاب مرمن» را خداوند بر وی نازل کرده، و او برای احیای انجیل و سنّتِ رسولان مسیح، بر‌گزیده شده است. به‌گفتۀ اسمیث، خداوند در مکاشفه‌ای (1852 م) به او فرمان چندهمسری برای مردان را داده بود؛ ازاین‌رو، او و یاران نزدیکش، به‌دور از چشم قانون، چندین همسر داشتند. افزون بر چندهمسری و غسل تعمید دادن مردگان، برخی نظریات اسمیث نیز حتى در میان خود مرمنها مخالفانی داشت، همچون باور به اصالت مادۀ ما‌بعد‌الطبیعی، ترقی ابدی و استعداد تأله انسان از طریق رعایت اصول مرمنی.

آثـار

مهم‌ترین کتاب اسمیث «کتاب مرمن» است که به گفتۀ خودش، از آنِ خداوند است و او تنها مترجم آن به زبان انگلیسی بوده است. آثار دیگر او کتابهای «آموزه‌ها و میثاقهای الٰهی» و «مروارید گرانبها» نام دارند که اسمیث در آنها به شرح مکاشفه‌ها و تجربه‌های دینی خود پرداخته است. 

مآخذ

Americana, 2006 (under «Mormons», «Smith, Joseph»); Britannica , 2010 (under «Mormon, Book of»; «Nauvoo»; «Smith, Joseph»); Collier’s Encyclopedia, ed. E. Friedman and W. D. Halsey, London / New York, 1986 (under «Reorganized Church of Jesus Christ of Latter Day Saints»; «Smith, Joseph»; «Young, Brigham»); Encarta, 2005; Encyclopedia International , New York etc., 1974; ER.

بخش ادیان، اساطیر و عرفان