مقالات

موضوع بندی

جستجوی الفبایی

اضطرار | قاسم مهرعلیزاده \ezterār\، اصطلاحی فقهی، به معنی حالتی که شخص بر اثر تنگنا، ناگزیر می‎شود از میان دو ضرر یا دو فاسد، خفیف‎تر را برگزیند.
اضداد | عنایت الله فاتحی نژاد \azdād\، جمع ضد، واژه‎هایی که در زبان عربی بر دو معنای متضاد دلالت می‎کنند.
اضحی، عید |
اضافه | فاطمه رحمتی اصطلاحی منطقی ـ فلسفی، از مقولات ده‌گانۀ ارسطویی و از اعراض نسبی، به معنی رابطۀ میان دو چیز به‎گونه‎ای که تصور یکی بدون تصور دیگری ممکن نباشد؛
اضافه | فتح الله مجتبایی اصطلاحی در دستور زبان فارسی.
اصولیان |
اصول محاکمات |
اصول فقه | احمد پاکتچی \osūl-e feqh\‌، یكی‌ از شاخه‌های‌ علوم‌ اسلامی‌ كه‌ نسبت‌ به‌ دانش‌ فقه‌، علمی‌ ابزاری‌ شمرده‌ می‌شود.
اصول عملیه | احمد پاکتچی \osūl-e amaliyye\، اصطلاحی در اصول فقه، به معنی اصول یا ضوابطی که در موارد بروز شک در تعیین حکم شرعی، تکلیف مکلف را روشن می‌سازد.
اصول دین | ناصر گذشته \osūl-e dīn\، در مقابل فروع دین، اصطلاحی کلامی که به نظر بسیاری از دانشمندان دینی مسلمان به مجموعه باورهایی گفته می‌شود که اساس دین اسلام را تشکیل می‌دهد و مسلمانی بدون آنها میسر نیست و انکار هر یک از آنها موجب کفر و استحقاق عذاب است.
اصول خمسه | محمد جواد انواری \osūl-e xamse\، عنوانی برای 5 اصل اعتقادی معتزله شامل توحید، عدل، وعد و وعید، منزلةٌ بین‌المنزلتین، و امر به معروف و نهی از منکر.
اصول اقلیدس | یونس کرامتی \osūl-e oqlīde(o)s\، یا اصول هندسه یا اصول، مهم‌ترین کتاب ریاضی سراسر تاریخ، نوشتۀ اقلیدس (ه‍ م).
اصناف | مهدی کیوانی \asnāf\، جمع‌ صِنف‌، به‌ معنای‌ گونه‌ و نوع‌، در اصطلاح یعنی‌ دسته‌های‌ مستقلی‌ از پیشه‌‌وران‌ كه‌ فعالیت‌ مشابهی‌ دارند.
اصمعی | عنایت الله فاتحی نژاد \asmaʾī\، ابوسعید عبدالملک بن قُریب (ح 125-216 ق / 743-831 م)، راوی، ادیب و لغت‌شناس نام‌آور اوایل عصر عباسی.
اصم | فریبا جایدرپور \(asam(mm\، ابوبکر عبدالرحمان بن کیسان بن جریر اموی (د 200 یا 201 ق / 816 یا 817 م)، متکلم، فقیه و مفسر معتزلی.
اصلی و کرم | جلال خسروشاهی \aslī-yo(va) karam\، افسانۀ عاشقانۀ کهنی که روایتهای گوناگونی از آن در فرهنگ و ادبیات عامیانۀ کشورهای آذربایجان، ارمنستان، ترکیه و برخی از کشورهای آسیای میانه رواج دارد.
اصلح کشمیری | عارف نوشاهی \aslah-e kašmīrī\، محمد، از تذکره‌نویسان و شاعران فارسی‌زبان شبه‌قارۀ هند در سدۀ 12 ق / 18 م، متخلص به میرزا و نیز اشهر.
اصلاندوز | عباس سعیدی \aslāndūz\، شـهر کـوچـکـی در شهـرسـتـان پارس‌آباد (استان اردبیل).
افلاطون | بخش فلسفه افلاطون \aflātūn\، فیلسوف نامدار (428- 348 یا 347 ق‌م) و دومیـن فـرد از فیلسوفـان سه‌گانـۀ یـونانی ــ سقراط، افلاطون، ارسطو ــ که فرهنگ غرب را بنیاد نهادند. او برپایۀ زندگی و اندیشۀ سقراط، نظامی پهناور و ژرف را در فلسفه به وجود آورد و پرورانید. افکار وی دارای جنبه‌های منطقی و معرفت‌شناختی و مابعدالطبیعی است، ...
افلاس | رحمت الله عروجی افلاس \eflās\، اصطلاحی‌ فقهی‌ به‌ معنای تكافونكردن‌ دارايی‌ شخص‌ مديون‌ برای تأديۀ ديون‌ او. در برخی‌ تعاريف‌ فقهیِ افلاس‌ اين‌ قيد نيز وجود دارد كه‌ مرجع‌ قضايی‌ نيز حكم‌ به‌ حجر مديون‌ كرده‌ باشد. بحث‌ افلاس‌ و شروط و آثار مترتب‌ بر آن‌، در ابواب‌ مختلف‌ فقهی‌ چون‌ بيع‌، دين‌، رهن‌، حواله‌ و حجر آمده‌ است‌ ...
افلاج | زهرا خسروی افلاج \aflāj\، منطقه‌ای وسیع در جنوب سرزمین نجد. در گذشته این ناحیه، فلج خوانده می‌شد (ابراهیم حربی، 541؛ ابن‌خردادبه، 153؛ همدانی، 81؛ یاقوت، بلدان، 3 / 908). هم‌اکنون افلاج از توابع ناحیۀ عارض شمرده می‌شود (حمزه، 74-75) که از شمال به منطقۀ پِرک، از جنوب به مَقرَن، از شرق به جلگۀ البیاض، و از غرب به شن‌زارِ ...
اصلاح طلبی | صادق سجادی , علی اکبر دیانت , احمد پاکتچی , حسن یوسفی اشکوری , یوسف رحیم لو , حسن انصاری , بخش مفاهیم جدید و عناوین ویژه , اردشیر سنایی حرکتی با هدف ایجاد دگرگونی در جامعه با دامنۀ محدود، روشهای معتدل و متمایل به پرهیز از اعمال خشونت و تندروی.
آصفی هروی | فتح الله مجتبایی \āse(a)fī-ye heravī\؛ (853-923 ق / 1449-1517 م)، شاعر دورۀ تیموری و از معروف‌ترین شاعران هرات.
اصفهانی، سبک | زهره بزرگمهری \sabk-e esfahānī\، شیوه‌ای در معماری دورۀ اسلامی ایران.
آصفیه، کتابخانه |
اصفهانی، آقا سید ابوالحسن | حسن امین \esfahānī\، آقا سيد ابوالحسن‌ (1284-1365 ق‌ / 1867-1946 م‌)، فقيه‌ بزرگ‌ امامی‌ و مرجع‌ تقليد شيعيان‌ جهان‌.
اصفهان، مسجد جامع | هایده لاله \masjed(d-e) jāmeʾ-e esfahān\، یکی از قدیمی‌‎ترین مسجدهای ایران که تحولات معماری دوره‎های گوناگون اسلامی را از سر گذرانده است.
افضل الدین محمد | ابوالفضل خطیبی افضل‌الدین محمد \afzal-od-dīn mohammad\، یا محمود (د رجب‌ 910 / دسامبر1504)، وزیر سلطان‌ حسین‌ بایقرا و شاعر دورۀ تیموری‌. وی‌ در خانواده‌ای‌ پرورش‌ یافت‌ كه‌ نسل‌ اندر نسل‌ در كرمان‌ امارت‌ و وزارت‌ داشتند. افضل‌الدین‌ ظاهراً در آغاز جوانی‌ زادگاه‌ خود را ترك‌ گفت‌ و به‌ سمرقند، تختگاه‌ سلطان‌ ابوسعید گوركان...
افضل الدین کرمانی | محمدابراهیم باستانی پاریزی افضل‌الدين‌كرمانی \afzal-od-dīn-e kermānī\‌، تاج‌الزمان‌ احمد بن‌ حامد، از شاعران‌، مورخان‌ و پزشكان‌ اواخر قرن‌ 6 و اوايل‌ قرن‌ 7 ق در دستگاه‌ آل‌ قاورد (ه‍ م) يا سلجوقيان‌ كرمان‌.
اصفهان، مسجد امام | سوسن بابایی \masjed-e emām-e esfahān\، یکی از مهم‎ترین بناهای عصر صفوی، که به نامهای مسجد شاه، مسجد سلطانی جدید و جامع عباسی نیز شهرت داشته است.
افضل الدین خونجی | ناهده فوزی افضل‌الدین خونجی \afzal-od-dīn-e xūnajī\‌، ابوعبداللٰه ‌محمد بن‌ نام‌آور بن عبدالملك‌ (جمادی‌الاول‌ 590-5 رمضان‌ 646 / مۀ 1194-22 دسامبر 1248)، دانشمند علوم‌ عقلی‌ ایرانی‌ و قاضی‌ در مصر. انتساب‌ او ظاهراً به‌ خونَج‌ (= خونا، خونه‌)، قصبه‌ای‌ در نزدیكی‌ زنجان‌ است‌ كه‌ نباید آن‌ را با خُنج‌، از توابع‌ لارستان...
افشین | علی بهرامیان افشين \afšīn\، سردار مشهور ايرانی‌ در دستگاه‌ خلافت‌ مأمون‌ و معتصم‌ عباسی (د شعبان‌ 226 / ژوئن‌ 841)‌.
افشاریه | هدی سید حسین زاده افشاریه \afšāriy(yy)e\، سلسله‌ای كه‌ از 1148 تا 1210 ق / 1735 تا 1795 م، پابرجا بود و بر پهنۀ وسیعی‌ از عراق‌ و قفقاز تا شبه‌‌قارۀ هند فرمان‌ می‌راند. بنیان‌گذار این‌ سلسله‌ نادر شاه‌ افشار (سل‍ 1148-1160 ق) از ایل‌ افشار (ه‍ م‌) شاخۀ قرقلو بود كه‌ شاه‌ اسماعیل‌ صفوی (ه‍ م‌) آنها را برای جلوگیری از تهاجم‌ ترك...
اصفهان، استان | عباس سعیدی \esfahān\، استان (منطقه)، شهرستان (ناحیه) و یکی از کلان‌شهرهای ایران.
آصف اللغات | بخش ادبیات ایران \āse(a)f-ol-loqāt\، کتابی در لغت فارسی و اردو، نوشتۀ نوّاب عزیز جنگ، خان بهادر، شمس‌العلما، احمد عزیز نایطی، متخلص به ولا (نک‍ : مشار، 1 / 77- 78).
آصف الدوله، میرزا صالح خان | یحیی ذکاء \āse(a)f-od-dowle\، میرزا صالح خان باغمیشه‌ای (1270- 1348 ق / 1854-1930 م)، فرزند حاج میرزا مهدی، از دولتمردان مشروطه‌خواه ایران.
آصف الدوله، محمد یحیى | بخش تاریخ \āse(a)f-od-dowle\، محمد یحیى علیخان بـهـادر، فـرمـانروای اَوَدْه (1188-1212 ق / 1774-1797 م) و از شخصیتهای سیاسی و فرهنگی هند.
آصف الدوله، اللهیار خان | بخش تاریخ \āse(a)f-od-dowle\، اللٰهیار خان، فرزند محمد خان بیگلربیگی قاجار دولّو، یوخاری‌باش (د پس‌از 1264 ق / 1848 م)، دولتمرد دورۀ قاجار و صدراعظم فتحعلی شاه.
آصف خان | فتح الله مجتبایی \āse(a)f xān\، میرزا جعفر بن بدیع‎الزمان بن آقا ملای (دوات‌دار) قزوینی، ملقب به قوام‎الدین، و سپس آصف خان (958-1021 ق / 1551-1612 م)، شاعر پارسی‌گوی هند، مورخ، و از امیران دربار بابُریان در عهد اکبر شاه و جهانگیر.
آصف جاه | فتح الله مجتبایی \āse(a)f-jāh\، نظام‌الملک قمرالدین (1082- 1161 ق / 1671- 1748 م)، از امرای دربار اورنگ‌زیب، بنیان‌گذار سلسلۀ نظام حیدرآباد دکن و شاعر پارسی‌گوی هند.
آصف بن برخیا | مجدالدین کیوانی
اصطرلابی | پرویز امین \ostorlābī\، علی بن عیسى حَرّانی، منجم، ریاضی‌دان و مؤلف کهن‌ترین کتاب برجای‌مانده به زبان عربی دربارۀ کاربرد اسطرلاب.
اصطخاب | تقی بینش \estexāb\، اصطلاحی‌ در موسيقی‌ دوران‌ اسلامی‌ ايران‌. اصطخاب از مادۀ «صخب‌» به‌معنی‌ به‌ هم‌ (با هم‌) بانگ‌ كردن‌ (زوزنی‌، 486)، و اختلاط اصوات‌ (زمخشری‌، 349) است‌.
اصطبل | عبدالامیر سلیم \establ\، جایگاه ستوران سواری، به‌ویژه اسب، یا ستورانِ باربر.
اصحاب کهف | فرامرز حاج منوچهری \ashāb-e kahf\، در قصص قرآنی نام گروهی از مؤمنان که از ستم پادشاهی مشرک به غاری پناه بردند و سالیانی دراز به خوابی عمیق فرورفتند.
اصحاب صفه | حمید ابوطالبی \ashāb-e soffe\، گروهی از یاران پیامبر اسلام (ص) ــ از مهاجرین ــ که پس‌از هجرت به مدینه به‌سبب از دست دادن، یا رهاکردن خانه و دارایی و جایگاه خود در قبایل، با پذیرش فقر و تنگ‌دستی، به عبادت و تعلیم و تعلم و شرکت در جهاد روی آوردند (نک‍ : سراج، 132-133؛ بیضاوی، 1 / 267).
اصحاب سبت | فرامرز حاج منوچهری \ashāb-e sabt\، قومی از بنی‌اسرائیل، یادشده در قرآن کریم که از شریعت الٰهی روی تافتند و به عذاب خداوند گرفتار شدند.
اصحاب رس | فرامرز حاج منوچهری \ashāb-e rass\، قومی کافر که به‌گفتۀ قرآن کریم، پیامبر خویش را تکذیب کردند و او را به قتل رساندند.
اصحاب اخدود | فرامرز حاج منوچهری \ashāb-e oxdūd\، نام قومی که در قرآن کریم از آنان یاد شده است و غالب مفسران آنان را گروهی مؤمنانِ عذاب‌شده به‌دست کافران دانسته‌اند.
اصانلو | علی بلوکباشی (دبا) \osānlū\، یا اُصالو، نام گروهی ایلی ـ عشایری از اقوام ترک‌زبان ایران.

مقالات

ورود به سایت

ثبت نام

در جستجوی چه هستید ؟

مقالات

ورود به سایت

ثبت نام