ایران سرزمین کهن و وسیعی است که اقوام متفاوتی را درون خود جای داده و همین تنوع قومی و فرهنگی موجب آفرینش آثار هنری متنوعی، در درازای تاریخ، در این پهنة گستردة جغرافیایی شده است. این هنر در طول تاریخ محدود به مرزهای جغرافیایی نمانده و به عنوان هنر پارسی، ایرانی و اسلامی در فراسوی سرزمین ایران بال‌های خود را گشوده، به گونه‌ای که نمی‌توان تاریخ هنر جهان را مطالعه نمود و از هنر غنی و تأثیرگذار ایران غافل ماند. در سیر هنر این مرز و بوم، سبک‌ها و جنبش‌های متفاوتی وابسته به جریانات تاریخی، فرهنگی، سیاسی و دینی شکل گرفته و موجب آفرینش آثار گوناگونی شده که علیرغم تنوع، وحدتی در آنان مشهود است، وحدت و یکپارچگی که برای اهل تتبع و تعمق، قابل ردیابی است، به گونه‌ای که فارغ از تعلق این آثار به هر دورة تاریخی، سبک و یا جنبش، تمامی آنان با نام «آثار هنری ایران» شناخته می‌شوند. ایرانیان از همان آغاز هر آنچه ساخته و آفریده‌اند، از اشیای کاربردی کوچک گرفته تا بناهای باشکوه و عظیم معماری، مزین به آرایه‌ها و نقوش بوده و همین موضوع موجب شده تا هویت همیشه ماندگار ایرانی دنباله‌دار و قابل پیگیری باشد. هویتی که در تمامی این آثار تجلی یافته، ویژگی بارز هنر ایرانی است. و به سبب وجود همین هویت ایرانی در آثار هنری است که در بسیاری از موارد نمی‌توان به طور دقیق این آثار را بنا بر تعاریف رایج متعلق به دورة تاریخی خاصی دانست.
از سویی دیگر هنر ایرانی همچون هر جریان پویای دیگری بر هنر ممالک دیگر اثر گذاشته و از آنان تأثیر پذیرفته و همین امر موجب حیات جاودان و ماندگار آن شده است. ایرانیان در گسترة تاریخ هر جا که پا نهاده، هنر این سرزمین را با خود برده‌اند و چنین است که ردپای آن از شرق تا غرب قابل پیگیری است. آنان همچنین با پذیرش عناصر هنری ممالک دیگر و از آنِ خودسازی آنان، به هنر خود غنا بخشیده‌اند.
طی سالیان اخیر بسیاری از استادان، پژوهشگران و صاحب‌نظران در ایران و جهان به مطالعة هنر ایرانی علاقه‌مند شده‌اند و مراکز مهم دانشگاهی و پژوهشی در سراسر دنیا بخشی از مطالعات خود را به این موضوع اختصاص داده‌اند. اما بسی جای تأسف و تعجب است که تا به امروز دانشنامه جامع و تخصصی‌ای که به طور مستقل و تفصیلی به هنر ایران پرداخته باشد–در ایران و جهان-تدوین نشده است. مرکز پژوهش‌های ایرانی و اسلامی که از آغار تأسیس، رسالت خود را بر تألیف دانشنامه‌های تخصصی نهاده، شاید مناسب‌ترین نهادی است که می‌تواند متولی تدوین این اثر سترگ باشد. چندی است که این مرکز با توجه به ضرورت‌های برشمرده در ذیل و با در نظر گرفتن اهمیت انجام پژوهش‌های ژرف در زمینه هنر ایرانی با رنگ و بوی بومی، تدوین این اثر را در زمره کارهای پژوهشی خود قرار داده است:
حفظ و مستندسازی میراث هنری ایران
ایجاد منبعی معتبر و علمی
معرفی هنر ایران به جهان
حمایت از هنرمندان و احیای هنرهای سنتی
توسعه آموزش و پژوهش‌های هنری
مقابله با تحریف‌ها و سرقت‌های فرهنگی
برای دستیابی به اثری جامع و معتبر لازم است این دانشنامه حاوی ویژگی‌های خاصی باشد که برخی از مهمترین آنان در مرکز پژوهش‌های اسلامی و ایرانی چنین تعریف شده است:
جامعیت و گستردگی محتوا
مقایسه تطبیقی با هنرهای ملل دیگر
توجه به سبک‌ها و جنبش‌های هنری ایران
استناد علمی و اعتبار منابع
ساختار منظم و قابل جستجو
تصاویر، نمونه‌ها و مستندات تصویری
نگارش شیوا و قابل فهم
به روزرسانی و پویایی اطلاعات
امکان نسخه‌های چاپی و دیجیتال
این راه که تازه در آن گام نهاده‌ایم، اگرچه جاده‌ای زیباست اما عبور از آن آسان نیست و هیچ هدف بزرگی به ثمر نخواهد نشست مگر اینکه با یاری و همکاری همگان به انجام رسد. هنگامیکه هدف‌مان چنین والاست چشم به راه همکاری استادان، پژوهشگران و صاحب‌نظران هستیم.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید