فلسفه ورزي درباره ذهن

1392/6/5 ۱۱:۳۱

درباره ذهن چه مي‌دانيم؟ حالات ذهن اعم از آگاهي، ‌احساس، ادراك، ‌كنش، ‌قصد، ‌ميل، ‌باور، ‌حافظه و. . . به راستي چيستند؟ آيا مي‌توان به صرف تكيه بر داده‌هاي دانشمندان زيست‌شناسي معناي اين مفاهيم را درك كرد؟ آيا اين حالات قابل تقليل به اندام‌هاي فيزيولوژيك و كاركردهاي آنها هستند؟ پاسخ اين پرسش‌ها اگرچه در وهله اول به عهده يك زيست شناس است، اما در معناي عميق‌تر يك فيلسوف ذهن مي‌تواند پاسخي درخور براي اين مفاهيم بيابد. فلسفه ذهن يكي از شاخه‌هاي فلسفه است كه به مطالعه درباره اين پديده‌هاي ذهن مي‌پردازد. از مسائل معمول در اين حوزه فلسفي مي‌توان به آزادي، ‌اراده، ‌هويت شخصي، ‌مساله ذهن-بدن، اذهان ديگر، عليت ذهني و. . . اشاره كرد.

درباره ذهن چه مي‌دانيم؟ حالات ذهن اعم از آگاهي، ‌احساس، ادراك، ‌كنش، ‌قصد، ‌ميل، ‌باور، ‌حافظه و. . . به راستي چيستند؟ آيا مي‌توان به صرف تكيه بر داده‌هاي دانشمندان زيست‌شناسي معناي اين مفاهيم را درك كرد؟ آيا اين حالات قابل تقليل به اندام‌هاي فيزيولوژيك و كاركردهاي آنها هستند؟ پاسخ اين پرسش‌ها اگرچه در وهله اول به عهده يك زيست شناس است، اما در معناي عميق‌تر يك فيلسوف ذهن مي‌تواند پاسخي درخور براي اين مفاهيم بيابد. فلسفه ذهن يكي از شاخه‌هاي فلسفه است كه به مطالعه درباره اين پديده‌هاي ذهن مي‌پردازد. از مسائل معمول در اين حوزه فلسفي مي‌توان به آزادي، ‌اراده، ‌هويت شخصي، ‌مساله ذهن-بدن، اذهان ديگر، عليت ذهني و. . . اشاره كرد. كتاب «درآمدي كوتاه به ذهن» نوشته فيلسوف شهير معاصر جان سرل كه به تازگي با ترجمه محمد يوسفي توسط نشر ني منتشر شده، يكي از آثار مفيد براي آشنايي با اين شاخه فلسفي است. او خود در پيش گفتار كتاب دليل نگاشتن اين كتاب را علاوه بر ارائه نظريات خودش در حوزه فلسفه ذهن نگارش كتابي مقدماتي و در عين حال جامع معرفي مي‌كند كه قصد دارد تقسيم‌بندي‌هاي رايج و گمراه‌كننده در حوزه فلسفه ذهن را به چالش بكشد. كتاب پس از مقدمه مترجم و پيش گفتار نويسنده يازده فصل و يك پس گفتار دارد. فصل اول با عنوان يك دو جين مساله در فلسفه ذهن به مسائل بنيادين فلسفه ذهن اشاره دارد. فصل دوم به چرخش به سوي مادي گرايي مي‌پردازد. در فصل سوم استدلال‌هايي عليه مادي گرايي مطرح مي‌شود. فصل‌هاي چهارم و پنجم به مساله اساسي آگاهي پرداخته مي‌شود. فصل ششم موضوع روي‌آورندگي يا حيث التفاتي مورد توجه قرار مي‌گيرد. فصل هفتم عليت، فصل هشتم اراده آزاد، ‌فصل نهم ناخودآگاه و تبيين رفتار، ‌فصل دهم ادراك و فصل يازدهم خود يا نفس نام دارد. در اين كتاب سرل رويكرد خود تحت عنوان طبيعي باوري زيست شناختي را مورد بسط قرار مي‌دهد.