ایران‌شناس صاحب‌سبک / تورج دریایی

1404/7/15 ۱۲:۱۶

تورج دریایی: یکی از ویژگی‌های مهم ایرج افشار یادداشت‌نویسی او بود و ما می‌توانستیم یافته‌های محلی، نوشته‌ها، کتیبه‌ها و… را در فضاهای بومی ایران ببینیم. برای من ایران‌شناسی یعنی شناخت ایران به همین گونه‌ای که ایرج افشار انجام می‌داد.

ایرج افشار کتابشناسی خوانده بود و نسخه‌های خطی را می‌شناخت. آنچه ایرج افشار را تا حدود زیادی در میان ایران‌شناسان جهان متمایز می‌کرد دانش وی بود. او نه تنها به تحقیقات و نوشته‌های خارجی‌ها درباره ایران اهمیت می‌داد بلکه به رابطه‌ای که با علم خود با نویسنده‌ها و محققان ایرانی داشت او را از دیگر پژوهشگران جدا می‌کرد؛ منظور این نبود که کتاب‌هایشان را خوانده بود یا می‌دانست که چه کسی چه کتابی نوشته است. ارج نهادن به نوشته‌ها و کتاب‌های پژوهشگران ایرانی و خارجی یکی از ویژگی‌های پُراهمیت ایرج افشار بود.

افشار با محققان محلی رابطه شخصی داشت. من با او به نقطه‌های دورافتاده در بیرجند، روستاها و شهرستان‌های کوچک در ایران سفر کرده بودم. او دفترچه کوچکی داشت و همه چیز را یادداشت می‌کرد. محققان و پژوهشگران را در محله‌ها می‌شناخت و با آن‌ها نشست و برخاست می‌کرد و با آخرین مطالعاتی که در منطقه انجام می‌شد آشنایی داشت و این نکته مهمی بود که به دست همه نمی‌رسید.

سبک منحصر به فرد ایران‌شناسی

یکی از ویژگی‌های مهم ایرج افشار همین یادداشت‌نویسی او بود و ما می‌توانستیم یافته‌های محلی، نوشته‌ها، کتیبه‌ها و… را در فضاهای بومی ایران ببینیم و این مساله‌ای است که شما باید ایران را بپیمایید تا بتوانید این مساله را دریابید. برای من ایران‌شناسی یعنی شناخت ایران به همین گونه‌ای که ایرج افشار انجام می‌داد.

ایرج افشار یک ایران‌شناس بود که ایران را به درستی می‌شناخت. تمام کسانی که ادعای ایران‌شناسی دارند به اندازه او راه‌ها، شهرستان‌ها، ده‌ها، آبادی‌ها، کتیبه‌ها، خوراکی‌های محلی و… را نمی‌شناختند. ایرج افشار شاید مهم‌ترین کسی بود که در قرن بیستم میلادی این چنین ایران را می‌شناخت و به دیگران شناساند.

تاریخ‌نگار در زمینه مطالعات ایران و سردبیر دانشنامه ایرانیکا

منبع: ایبنا