کتاب «تاریخ ترکمن» به زبان فارسی روانه بازار نشر شد

1402/8/7 ۱۴:۴۲

ترجمه فارسی کتاب «تاریخ ترکمن» که ماحصل اطلاعات شخصی و مشاهدات میدانی و پژوهشی حاج عبدالغفور آخوند آهنگری است، به روی پیشخوان کتاب‌فروشی‌ها قرار گرفت.

کتاب «تاریخ ترکمن» همان‌گونه که از عنوانش پیداست اثری درباره تاریخ ترکمن به قلم حاج عبدالغفور آخوند آهنگری مشهور به ملاغفور، متولد ۱۲۸۷ شمسی در شهر گُمش تپه (گمیشان) است.

مؤلف اثر خود را با روایت اوغوزنامه‌ای که در حقیقت تاریخ داستانی قوم اوغوز- ترکمن است آغاز می‌کند و پس از گذر از قرون میانه، روایت خود را با رویدادهای سال ۱۳۰۵ شمسی در ترکمن‌صحرا به پایان می‌رساند.

کتاب تاریخ ترکمن به‌نوعی در رده تاریخ محلی طبقه‌بندی می‌شود و اساسی‌ترین ویژگی آن نوع تاریخ‌نگاری ملّاغفور آهنگری است. وی در تدوین مطالبش از روش تاریخ‌نگاری ترکی خصوصاً از روش «اوغوزنامه نویسی» بهره برده است.

در بخش اول کتاب که از عنوان‌ها شروع و با مطلب اظهارات بیگانگان درباره مردم ترکمن خاتمه می‌یابد؛ نویسنده تعاریفی از نژاد، زبان و خط ترکی، اصطلاح ترکمن را به مخاطبش ارائه می‌دهد.

در قسمت دیگری از این کتاب، مؤلف از اوغوزنامه‌های ابولغازی بهادرخان که در ۲ اثر وی با عنوان‌های شجره تراکمه و شجره ترک آمده، اقتباس کرده و در لابه‌لای آن مطالبی نیز از خود افزوده است.

روایت‌های مربوط به شجره انساب بعضی از طوایف بزرگ و کوچک ترکمن در کناره شرقی دریای خزر و نیز روابط سیاسی و نظامی ترکمن‌ها با دولت‌های روسیه تزاری و ایران قاجاری و ایران دوره پهلوی اول و دوره پرآشوب تاریخ ترکمن از دیگر مطالب فصول بعدی کتاب است.

وجه متمایزکننده کتاب بخش تاریخ قومی و تاریخ سیاسی معاصر ترکمن است که مؤلف با بهره‌گیری از اطلاعات شخصی و مشاهدات میدانی خود به بسیاری از رویدادهای مهم تاریخ یک‌صد ساله اخیر ترکمن‌های صحرا می‌پردازد و در این زمینه از ایلات ساکن در کناره شرقی دریای خزر مانند قبیله اوغوزجالی و نیز تاریخچه خانوادگی بعضی سران ترکمن و رویدادهای مشهور به «جنبش عثمان آخون» اطلاعات دست اولی را ارائه می‌دهد.

کتاب «تاریخ ترکمن» به قلم حاج عبدالغفور آخوند آهنگری، تدوین حاج کریم آهنگری و ترجمه فارسی آنادردی عنصری، در ۱۷۵ صفحه قطع رقعی و به شمارگان ۵۰۰ نسخه توسط انتشارات قلم صحرا روانه بازار نشر شده است.

حاج عبدالغفور آخوند آهنگری مشهور به ملاغفور در شهر گُمش تپه (گمیشان) به دنیا آمد. پدرش حاجی بایجان دمیرچی به حرفه آهنگری اشتغال داشت. حرفه‌ای که نام خانوادگی آهنگری از آن بر خواسته است.

آهنگری به سبب ارادتی که به مقام دینی و اجتماعی «رجب آخوند صیادی» داشت مدت به‌عنوان کاتب مخصوصش به او خدمت کرد و تحت تأثیر دیدگاه رجب آخوند در سال ۱۳۱۴ از اداره معارف استرآباد- گرگان در رشته ادبی دیپلم گرفت و با درجه افسری وارد خدمت نظام شد.

وی سال ۱۳۲۰ هم‌زمان با ورود قوای متفقین به ترکمن‌صحرا در گنبدکاووس ساکن شد و در این شهر مدت‌ها در کار اداره کارگاه‌های آسیاب بود و نیز تا پایان عمرش به شغل سردفتری ازدواج و طلاق اهل سنت اشتغال داشت و سرانجام در سال ۱۳۸۲ رهسپار خانه ابدی شد.

منبع: ایبنا