مقایسه بین زبان فارسی و ترکی از دیدگاه امیرعلیشیر نوایی با تأکید بر کتاب محاکمۀُاللُّغَتَین

1401/12/3 ۱۲:۴۱

عضو هیأت علمی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری در «چهارمین همایش ملی میراث‌زبانی» به مقایسه بین زبان فارسی و ترکی از دیدگاه امیرعلیشیر نوایی با تأکید بر کتاب محاکمۀُاللُّغَتَین پرداخت.

نادر کریمیان سردشتی عضو هیئت علمی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری ۲ اسفند ۱۴۰۱ در چهارمین همایش ملی میراث‌زبانی گفت: یکی از آثار ارزشمند و پربهای امیرعلیشیر نوایی رساله محاکمۀاللغتین یا داوری درباره دو زبان ترکی و فارسی است که در تاریخ نقد ادبی و مسایل زبان شناسی حائز اهمیت و توجه است.

او گفت: البته نوایی در این رساله در دفاع و حمایت از زبان ترکی (در برابر زبان پارسی) ادلّه و مطالبی را مطرح کرده که قابل تأمل و تدّبر است. وی تلاش دارد با این اَدّله ثابت کند که زبان ترکی بر زبان پارسی برتری دارد.

کریمیان سردشتی خاطرنشان‌ کرد: نوایی در رساله ضمن اشارتی کوتاه به زبان هندی به ویژگی‌های زبان ترکی و فارسی و مقایسه آن دو با هم پرداخته و سپس نتیجه‌گیری خود را در جانبداری از زبان ترکی ابراز می‌دارد.

عضو هیأت علمی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری افزود: رساله دارای نکته‌های ظریف زبان‌شناسی بوده که نویسنده توانسته از ظرفیت‌های موجود زبان ترکی به خوبی پرده برداشته و آن را به عنوان فضایل و فوائد این زبان ثبت کند و البته از جنبه‌های فراوان و ظرفیت‌های گسترده زبان فارسی به عمد یا به غیرعمد غفلت ورزیده و آنها را نادیده می‌گیرد و حتی رساله را به انگیزه «رهایی ترکان از طعنِ فارسی گویان» می‌نگارد و برای تدوین این رساله «حقی بزرگ» برای خود قائل می‌شود.

 کریمیان سردشتی اظهار کرد: بی‌گمان امیرعلیشیر نوایی در مقام «ادیب و سخن سرای بزرگ تُرک» آرزوهای زیادی را در احیای فرهنگ و زبان و ادبیات ترکی در سر می‌پرورانده است و تلاش او نیز به گواهی تاریخ قابل تقدیر و تحسین خواهد بود و همین رساله را باید به عنوان «مانیفیست احیای زبان ترکی» تلقی کرد.

عضو هیأت علمی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری در پایان گفت: از سوی دیگر در مقام دفاع از زبان ترکی دچار اشتباهات و لغزش‌های تاریخی، زبان‌شناسی و ادبی شده که در این جستار ضمن اشاره به این موارد، به تحلیل و بررسی و نقد مباحث رساله پرداخته شده است.

منبع: میراث‌آریا