1401/10/11 ۱۰:۴۷
در کتاب «تاریخ امیران منغیتیه بخارا» چگونگی شکل‌گیری سلسله منغیتیه بخارا با روی کارآمدن بنیان‌گذاران آنها محمدرحیم‌خان در سال 1753 میلادی و حکومت نزدیک به 150 ساله آنان تا آخرین امیر این سلسله، امیرعالم‌خان که با حمله بلشویک‌ها به بخارا در سال 1920 سرنگون و به افغانستان گریخت، بررسی شده است.
کتاب «تاریخ امیران منغیتیه بخارا» نوشته صدرالدین عینی با ترجمه مسعود عرفانیان از سوی شیرازه کتاب ما منتشر شد.
گفته می‌شود مقامات روسیه تزاری در پی چیرگی بر آسیای میانه با درس‌گرفتن از تجارب حکمرانی بر حوزه‌های مسلمان‌نشین قفقاز، بر آن شدند تا جایی که به نشر معارف جدید و توسعه مبانی تجدد مربوط می‌شد جوامع مسلمان آسیای میانه، به‌ویژه امارات تحت‌الحمایه آن حدود، بخارا و خیوه و خوقند را به حال خود بگذارند؛ جهل و عقب‌ماندگی بیشتر، اطاعت و سربه‌زیری بیشتر.
سرگذشت هولناک مردم آن سامان در دوره حکمرانی امیران منغیتیه، به‌ویژه دوره متأخر آن که با گسترش پاره‌ای از اصول ترقی و تجدد در بسیاری از حوزه‌های همجوار این خطه نگون‌بخت مقارن بود و همچنین رشته تحولاتی که به سرنگونی این امیرنشین به دست بلشویک‌ها منجر شد، از جمله مضامینی است که صدرالدین عینی در این کتاب به آن پرداخته است. این کتاب از آثار اولیه عینی و از جمله نوشته‌هایی است که اندک زمانی بعد از سقوط امیر عالم‌خان آخرین امیر بخارا از مسند قدرت، در میانۀ سعی و تلاش جدیدی‌های آن حدود برای تأسیس یک نظام جدید و پشت سرگذاشتن آن دوره سیاه منتشر شد.
اگرچه جدای از تجارب شخصی صدرالدین عینی که فقط به دوره کوتاهی از آخرین روزهای حکمرانی امیران منغیتیه محدود می‌شد، مآخذی که برای تدوین تاریخچه تحولات پیشین امارت بخارا در دست داشت، کم و اندک بودند و این رشته مقالات جنبه‌ای تبلیغی و تهییجی نیز داشت، و در سال‌های بعد از فروپاشی شوروی موضوع بررسی‌ها و نقدهایی نیز بوده است، ولی با این حال روایت وی از این دوره، روایت دور از واقعی نیست.
صدرالدین عینی این کتاب را در سال‌های 1918 ـ 1919 با الفبای نیاکان نوشته است. بخش اول این کتاب در شماره 50، بیستم سپتامبر سال 1920 مجله «شعله انقلاب» با عنوان «تاریخ سلسله منغیتیه که در بخارا حکم راندند» چاپ و ادامۀ آن نیز در شماره‌های آتی همان مجله که آخرین بخش آن در شمارۀ 90، نوامبر 1920 چاپ شده و به پایان رسیده است. به نوشتۀ خود عینی، این سلسله‌مقالات تا انقلاب بخارا در سال 1920 ادامه داشته است. سپس این اثر به شکل کتابی جداگانه در سال 1923 میلادی در نشریات دولتی ترکستان، در شهر تاشکند به چاپ رسید.
در این اثر چگونگی شکل‌گیری سلسله منغیتیه بخارا با روی کارآمدن بنیان‌گذاران آنها محمدرحیم‌خان در سال 1753 میلادی و حکومت نزدیک به 150 ساله آنان تا آخرین امیر این سلسله، امیرعالم‌خان که با حمله بلشویک‌ها به بخارا در سال 1920 سرنگون و به افغانستان گریخت، بررسی شده است.
عینی در این اثر در کنار ارائه گزارشی دقیق از رویدادها و دگرگونی‌های سیاسی ـ اجتماعی دوره حکومت منغیتیان و روابط آنان با روسیه و دیگر خان‌نشین‌ها در ماوراءالنهر، به طرز معیشت مردم آن روزگار و چگونگی رفتار ناعادلانه حاکمان با آنان نیز توجه نموده و به فراخور به موضوعاتی چون مناسبات ارباب ـ رعیتی، مسائل ارضی و دهقانی، موضوع مالیات‌ها و فشارهایی که از این طریق به دهقانان و دیگر مردمان عادی وارد می‌شده، اشاره نموده است.
نویسنده در نگارش کتاب از آثاری استفاده کرده که خود در پایان کتاب و در بخشی با نام «خاتمه» به نام آنها اشاره کرده است. از میان این منابع کتاب می‌توان به این موارد اشاره کرد: «تاریخ سلاطین منغیتیه» میرزا عبدالعظیم سامی، «سیاحت درویشی دروغین در خانات آسیای میانه» نوشتۀ آرمینیوس وامبری، «تاج التواریخ» و .... .
کتاب «تاریخ امیران منغیتیه بخارا» نوشته صدرالدین عینی با ترجمه مسعود عرفانیان در 284 صفحه، شمارگان 550 نسخه از سوی شیرازه کتاب ما منتشر شد.
منبع: ایبنا
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید