1400/11/16 ۱۷:۱۱
افتخار به گذشته شكوهمند و قصه‌پردازی درباره آن كار ساده‌ای است و عمر و هزینه چندانی از آدم نمی‌گیرد، كاری است كه همه می‌كنند. امثال شهریار عدل نادر و كمیابند، آنها كه بی‌ادعا و ساكت و آرام، در گوشه‌ای در كتابخانه یا در كوه و دشت و بیابان به كار و تحقیق و جست‌وجو مشغولند و همه زندگی‌شان را وقف آن كرده‌اند كه واقعیت تاریخ را به دور از اغراق‌ها و بزرگنمایی‌ها، بر همگان آشكار سازند.
یادی از شهریار عدل به مناسبت تولدش
محسن آزموده: ما ایرانی‌ها خیلی به گذشته باستانی و تاریخی خودمان می‌نازیم. جابه‌جا می‌نشینیم و برای یكدیگر یا برای غیرایرانی‌ها بساط می‌كنیم؛ از مجد و شكوه ایران باستان و قدمت چند هزار ساله آن تعریف می‌كنیم. البته این كار یعنی پرداختن به تاریخ و حتی افتخار كردن به آن، اولا اشكالی ندارد و ثانیا اختصاصی به ایرانی‌ها ندارد. مردم جوامع دیگر هم معمولا زیاد درگیر گذشته‌اند و آنها كه تاریخ مشترك قدیمی و شكوهمند دارند، زیاد از آن حرف می‌زنند. ضمن آنكه آگاهی از تاریخ و رجوع به آن به خصوص اگر با نگرشی انتقادی و عالمانه باشد، بد هم نیست. مشكل زمانی است كه آدم -معمولا برای فراموشی اكنون ناگوار- خودش را در تاریخ غرق كند و به جای رویارویی دقیق با آن، اسیر موهومات و قصه‌سرایی شود.
مواجهه انتقادی با تاریخ ایران باستان، كار ساده‌ای نیست، منابع باستانی تاریخی بسیار اندكند و كشف و استخراج و استفاده از آنها كار ساده‌ای نیست و مستلزم سال‌ها صرف وقت و یادگیری زبان‌هایی -عمدتا مرده- قدیمی و دشوار و زحمت كشیدن در كوه و بیابان است. انگشت‌شمارند آنها كه زندگی شیرین‌شان را وقف این كارها می‌كنند و گذشته‌های دور را با روش‌های علمی و به دور از تعصب و اغراق گویی مورد تحقیق قرار می‌دهند. شهریار عدل یكی از آنهاست. باستان‌شناس بزرگ، متخصص تاریخ و هنر و معماری و ایران‌شناس برجسته كه قریب به هشتاد سال پیش در 14 بهمن سال 1322 در تهران به دنیا آمد و 31 خرداد 1394 در پاریس به علت ایست قلبی از دنیا رفت.
پروفسور شهریار عدل تحصیلات ابتدایی و سه سال نخست دبیرستان خود را در تهران گذراند و در سال 1338 برای ادامه تحصیل به فرانسه رفت. او در مدرسه عالی علم تاریخی سوربن تاریخ و در مدرسه موزه لوور تاریخ هنر و باستان‌شناسی شرق و تاریخ هنرهای اسلامی را خواند. عدل ضمن تحصیل در مدرسه معماری پاریس-بوزار دكترای خود را در رشته تاریخ ایران و آسیای میانه گرفت. او عضو مركز پژوهش‌های علمی فرانسه بود و تلاش‌های زیادی در جهت جهانی آثار باستانی و تاریخ ایران كرد. آثار و بناهای مهمی چون تخت جمشید، چغارزنبیل و میدان نقش جهان با كوشش‌ها و تلاش‌های او در فهرست میراث فرهنگی جهانی یونسكو به ثبت رسید. عدل همچنین بخشی از فیلم‌های به‌جا مانده از دوره قاجار شامل سه قطعه فیلم كوتاه از مظفرالدین شاه را در آرشیو عكسی كاخ گلستان پیدا كرد و آنها را برای مرمت به فرانسه برد.
شهریار عدل سال‌ها ریاست كمیته بین‌المللی تدوین تاریخ آسیای میانه در یونسكو را به عهده داشت و از اعضای هیات تحریریه مجله مطالعات ایران (استودیا ایرانیكا) بود. همزمان با برگزاری مجمع عمومی سالانه كشورهای عضو یونسكو در تاریخ 13 مهر 1388 در مقر سازمان یونسكو در پاریس، مدال فرهنگ جهانی این سازمان با نام «پنج قاره» به شهریار عدل اهدا شد. شهریار عدل همچنین مقالات در زمینه تاریخ و فرهنگ ایران نوشته كه برخی از آنها در دو كتاب تهران پایتخت دویست ساله و هنر و جامعه در جهان ایرانی در كنار مقالات دیگر صاحب‌نظران و به كوشش یا سرویراستاری او منتشر شده است. از دیگر آثار عدل می‌توان به كتاب هنرمندان معروف به دوست محمد (با ترجمه اصغر كریمی) و مطالعات باستان‌شناسی ناحیه منظر فرهنگی بم اشاره كرد.
افتخار به گذشته شكوهمند و قصه‌پردازی درباره آن كار ساده‌ای است و عمر و هزینه چندانی از آدم نمی‌گیرد، كاری است كه همه می‌كنند. امثال شهریار عدل نادر و كمیابند، آنها كه بی‌ادعا و ساكت و آرام، در گوشه‌ای در كتابخانه یا در كوه و دشت و بیابان به كار و تحقیق و جست‌وجو مشغولند و همه زندگی‌شان را وقف آن كرده‌اند كه واقعیت تاریخ را به دور از اغراق‌ها و بزرگنمایی‌ها، بر همگان آشكار سازند. یادش گرامی. با امید.
منبع: روزنامه اعتماد
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید