موسیقی؛ درگیر نگاه‌های ملوک‌الطوایفی

1396/3/23 ۰۹:۰۱

می‌گویند چاله‌های پیش روی موسیقی یکی و دوتا نیست؛ از موضع‌گیری در مقابل فعالیت رسمی خوانندگان موسیقی سنتی گرفته تا لغو دامنه‌دار کنسرت‌های موسیقی که بسیاری از آنها از مراجع رسمی مجوز گرفته‌اند، از نگاه دستگاه‌های رسمی به مقوله موسیقی تا جلوگیری از حضور نوازندگان زن در بسیاری از شهرهای ایران، تنها بخشی از چالش‌های جدی است که بخش زیادی از تحصیلکردگان موسیقی و کسانی که سال‌ها وقت گذاشته‌اند تا از میوه این درخت بهره‌ای ببرند با آنها دست به گریبان هستند. هنوز خاطره لغو کنسرت یکی از مهمترین موزیسین‌های ایرانی، کیهان کلهر در ذهن‌ها مانده است.

مدیرعامل خانه موسیقی از چالش‌های سر راه موسیقی می‌گوید
 

سامان آسمانی:  می‌گویند چاله‌های پیش روی موسیقی یکی و دوتا نیست؛ از موضع‌گیری در مقابل فعالیت رسمی خوانندگان موسیقی سنتی گرفته تا لغو دامنه‌دار کنسرت‌های موسیقی که بسیاری از آنها از مراجع رسمی مجوز گرفته‌اند، از نگاه دستگاه‌های رسمی به مقوله موسیقی تا جلوگیری از حضور نوازندگان زن در بسیاری از شهرهای ایران، تنها بخشی از چالش‌های جدی است که بخش زیادی از تحصیلکردگان موسیقی و کسانی که سال‌ها وقت گذاشته‌اند تا از میوه این درخت بهره‌ای ببرند با آنها دست به گریبان هستند. هنوز خاطره لغو کنسرت یکی از مهمترین موزیسین‌های ایرانی، کیهان کلهر در ذهن‌ها مانده است. هنوز خیلی‌ها یادشان است که شهرام ناظری، شوالیه آواز، به چه ترتیبی با لغو کنسرتش در نیشابور مواجه شد و هنوز خیلی‌ها در ذهن و ضمیر خود خاطره تلخ صف‌آرایی نیروهای خودسر در مقابل هنرمندان شناخته‌شده این ملک را ثبت و ضبط کرده‌اند. دل‌نگرانی‌ها بعد از انتخابات ریاست‌جمهوری دوازدهم و پیروزی حسن روحانی بیشتر هم شده است. خیلی از هنرمندان که حامی او بودند، معتقدند ممکن است کسانی از جاهایی که دقیق معلوم نیست کجایند، پیدا شوند و این حمایت‌ها را به پای هنرمندان گران تمام کنند. نگرانی‌ها البته متعلق به امروز و دیروز نیست اما رویکرد ریاست‌جمهوری یازدهم به‌عنوان سیاستمداری پاسخگو باعث شده مطالبات عیان‌تر جلوه‌گر شوند.
حمیدرضا نوربخش، مدیرعامل خانه موسیقی به‌عنوان مسئول یکی از نهادهای صنفی مهم و تاثیرگذار که سال‌های پرمناقشه‌ای را هم پشت سر گذاشته روز گذشته اظهارنظرهای جالب، شفاف و مطالبه‌گرانه‌ای را مطرح کرد که می‌تواند راه چاره‌ای پیش روی هنرمندان حوزه موسیقی قرار دهد. سخنان نوربخش بی‌پرده و در عین ‌حال بر اساس مستندات قانونی و اداری بود. این نوع سخن گفتن به‌احتمال حلقه گم‌شده مطالبات به‌حقی بوده که مدت‌ها زیر گردوغبار اظهارنظر افراد عجول گم شده یا اشخاصی که به حاشیه رفتن موسیقی را در دل دارند، سعی در پنهان‌کردنش داشته‌اند.
آنچه اظهارنظرهای او را دارای اهمیت می‌کند آن است که نوربخش طی چند‌ سال اخیر در بسیاری از بزنگاه‌های موسیقی ایران در بطن اخبار قرار داشته و البته مدیرعامل سال‌های اخیر خانه موسیقی هم هست. از ماجراهای مربوط به انتخابات خانه و جشنواره موسیقی فجر گرفته تا دفاع از شجریان در مقاطع مختلف؛ همواره حضور نوربخش تأثیرگذار بوده است.
او حالا در گفت‌وگو با ایلنا به موضوعات مختلفی که دارای ارتباط تنگاتنگ با موسیقی هستند، پرداخته است؛ مثلا در بخشی از گفت‌وگو با اشاره به این‌که در مناظره‌های انتخابات ریاست‌جمهوری جسته و گریخته صحبت‌هایی درباره موسیقی شد، گفته: حاکمیت هیچ‌وقت نگاه صد‌درصد مثبتی به مسائل مختلف موسیقی نداشته و همیشه در‌ هاله‌ای از ابهام درباره موسیقی صحبت شده است. خود این موضوع علت بسیاری از مسائل کوچک و بزرگی محسوب می‌شود که در این سال‌ها موانع ریز و درشتی را برای اهالی موسیقی به وجود آورده است. ما انتظار داشتیم دست‌کم نامزدها از برنامه‌های آینده‌شان صحبت کنند. گفتن این‌که «هنر چیز خوبی است» جزو بدیهیات به حساب می‌آید.
او در ادامه به بررسی وضع بخش مهمی از جامعه موسیقی یعنی بانوان هم پرداخته است: باید راجع به بانوان هنرمند موسیقی سخن گفته شود؛ نیمی از فعالان جامعه موسیقی ما بانوان هستند. چطور می‌شود یک خانم اجازه تحصیل در رشته موسیقی را داشته باشد ولی اجازه کار در این حوزه را ندارد؟ این مسأله چه توجیهی دارد؟ همین الان در چندین استان کشور اجازه رفتن روی صحنه به خانم‌ها نمی‌دهند. نمونه چنین برخوردهایی را می‌توان در استان اصفهان مشاهده کرد؛ در این مسأله البته داستان مشهد ماجرای جداگانه‌ای دارد و مشکلش فراتر از مسأله بانوان و غیربانوان است.
از نظر مدیرعامل خانه موسیقی، نگاه به فعالیت‌های موسیقی ملوک‌الطوایفی است. او برای توضیح بیشتر درباره این جمله گفته: در هر اقلیمی هر کسی که خودش را حاکم آن‌جا می‌داند به خودش اجازه می‌دهد مطابق با سلیقه و میل شخصی‌اش عمل کند. البته از نظر ما چنین افرادی حاکم قانونی آن مناطق نیستند و با توجه به این‌گونه مسائل انتظار داشتیم در انتخابات، نامزدها مشخصا راهکارشان را بگویند. این مسأله امنیت شغلی و روانی هنرمندان موسیقی را تهدید می‌کند. وقتی اتفاقی مانند لغو کنسرت برای هنرمندی می‌افتد، آثار زیانبار روحی و روانی‌اش پاک نمی‌شود و در روند کاری او اثر مستقیم می‌گذارد.
خواننده آلبوم پنهان چو دل و شوق بنفشه‌ها در ادامه افزود: این درست است که شاید موضوعی با سلیقه ما جور درنیاید، اما بالاخره باید معیار اصلی همه در این مملکت، قانون باشد. نمی‌شود یک هنرمند و یک اثر هنری در بخشی از مملکت مجاز باشد و در بقیه مملکت غیرمجاز. نوربخش با وجود نقد داشتن به شرایط کنونی موسیقی در حوزه مدیریتی، معتقد است نمی‌شود چشم‌ها را به روی اتفاقات مثبت صورت‌گرفته بست. به همین خاطر هم هست که می‌گوید: دولت تلاشش را کرده و خیلی جاها مسائل از دست دولت خارج بوده است، ولی واقعا باید برای این وضع یک راهکار اساسی اندیشیده شود. عرض من این است، در قضیه استاد شجریان دولت خیلی تلاش کرد و مجوز کلیه آثار ایشان برای انتشار داده شد. کما این‌که یک اثر استاد شجریان ‌سال گذشته منتشر شد و به اثر دیگرشان هم مجوز داده شده که درحال انتشار است. یعنی کلیه آثاری که برای انتشار داده شده بود در این دولت مجوز انتشار گرفت. در بحث کنسرت استاد شجریان هم امیدواریم حالشان بهتر و این مسأله نیز رفع شود. به‌هرحال پیگیری‌های زیادی را من به‌شخصه شاهد بودم.
او که در روزهای برگزاری مناظره‌های ریاست‌جمهوری هم به اظهارنظر یکی از کاندیداها درباره حمایتش از خانه موسیقی واکنش نشان داده بود، این‌بار هم با طنز ظریفی اعلام کرد: من دو‌سال قبل هم که این بحث مطرح شد، گفتم ما جزو نهادهای قانونی هستیم. ما کمک‌بگیر هستیم و بخشی از کمک‌هایمان ‌از طرف شهرداری‌هاست؛ بخش دیگری از آن توسط دولت صورت می‌گیرد. شهرداری به دلیل خدماتی که جامعه هنری به شهر و کشور انجام می‌دهد، وظایف ذاتی دارد از آنها حمایت کند؛ ما نیز تلاشمان این بوده که این حمایت‌ها را جلب کنیم.
نوربخش در ادامه گفت: مشخصا ما با مصوبه شورای اسلامی شهر تهران سالی ١٠٠‌میلیون تومان از شهرداری تهران کمک گرفته‌ایم. برای ساختمان شماره ٢ خانه موسیقی هم ٣‌میلیارد تومان از شهرداری تهران کمک دریافت کرده‌ایم. در وزارت ارشاد هم ما تفاهمنامه‌ای داریم که سالی ٢٠٠‌میلیون تومان برای خانه موسیقی دریافت می‌کنیم. این کمکی بوده که ما از شهرداری گرفته‌ایم و آنچه آقای قالیباف در مناظره‌ها درباره کمک ده‌ها میلیاردی به خانه موسیقی گفته‌، احتمالا منظورشان به ریال بوده است.
عدم شفافیتی که در مورد میزان کمک نهادهایی چون شهرداری و وزارت ارشاد برای سرپا ماندن خانه موسیقی و پیگیری فعالیت نهادهای صنفی وجود دارد، تنها بخشی از چالش‌های جدی اهالی این هنر را دربرمی‌گیرد. آنها هنوز هم نمی‌دانند اگر کسانی خواستند حقوق قانونی‌شان را زیر پا بگذارند دقیقا چه کاری از دستشان برمی‌آید. با این وجود، به نظر می‌رسد شرایط تغییر پیدا کرده است. حالا نوبت مطالبه‌گری است. این را می‌شود هم از مباحث مطرح شده در انتخاب بالاترین مقام اجرایی کشور در ایام انتخابات فهمید و هم از شرایطی که این روزها پیش روی هنرمندان قرار گرفته است. آنها حالا می‌توانند رسما به اتفاقات بعضا ناگوار اعتراض کنند. این اعتراض‌ها نشانه خوبی است؛ نشانه دیده شدن آنها و حقوقی که در مسیر استیفا قرار دارد.

منبع:  شهروند