به توپ بستن مجلس شورای ملی به فرمان محمدعلی شاه قاجار (1287ش)

1393/4/2 ۰۷:۴۳

محمدعلی شاه قاجار، از همان آغاز كار، مصمم به برانداختن مشروطیت بود، اما بهانه‏ ای در دست نداشت. اما در جریان سوء قصدی كه به وی شد، بهانه لازم را به دست آورد و آن را به گردن آزادی‏خواهان انداخت، تا اینكه سرانجام پس از ماه‏ها كشمكش میان مجلس و دربار و عدم دسترسی به نتیجه مطلوب، در روز سه‏ شنبه دوم تیرماه 1287 ش برابر با 23 جمادی اولِ 1326 ق، هنوز آفتاب طلوع نكرده بود كه قشون محمدعلی شاه به سوی مجلس روان شدند و راه‏هایی را كه به مجلس منتهی می‏شد، بستند. مجاهدان كه در میدان بهارستان بودند در سنگرهای خود به حال آماده‏ باش درآمدند. چون خبر به گوش حضرات آیات بهبهانی و طباطبایی، از رهبران روحانی مشروطه، رسید، با بی‏ پروایی و دلیری از خانه بیرون آمدند و خود را به مجلس رسانیدند تا شاید از وقوع حادثه جلوگیری نمایند.

محمدعلی شاه قاجار، از همان آغاز كار، مصمم به برانداختن مشروطیت بود، اما بهانه‏ ای در دست نداشت. اما در جریان سوء قصدی كه به وی شد، بهانه لازم را به دست آورد و آن را به گردن آزادی‏خواهان انداخت، تا اینكه سرانجام پس از ماه‏ها كشمكش میان مجلس و دربار و عدم دسترسی به نتیجه مطلوب، در روز سه‏ شنبه دوم تیرماه 1287 ش برابر با 23 جمادی اولِ 1326 ق، هنوز آفتاب طلوع نكرده بود كه قشون محمدعلی شاه به سوی مجلس روان شدند و راه‏هایی را كه به مجلس منتهی می‏شد، بستند. مجاهدان كه در میدان بهارستان بودند در سنگرهای خود به حال آماده‏ باش درآمدند. چون خبر به گوش حضرات آیات بهبهانی و طباطبایی، از رهبران روحانی مشروطه، رسید، با بی‏ پروایی و دلیری از خانه بیرون آمدند و خود را به مجلس رسانیدند تا شاید از وقوع حادثه جلوگیری نمایند. ناگهان مجلس شورای ملی كه هنوز مدت زیادی از بدو تشكیل آن نمی‏گذشت به دستور محمد علی شاه مستبد و توسط كلنل لیاخوف، افسر روسی به توپ بسته شد. در پی این حمله، نعش خونین آزادی‏خواهان، صحن بهارستان را پُر كرد و صدای ناله و فریاد از هرسو به گوش می‏رسید. مجاهدان نیز مردانه، تفنگ در دست گرفته و از خود و مجلس دفاع می‏كردند. جنگ درحدود چهار ساعت به طول انجامید و سرانجام به نفع شاه پایان یافت. در این ماجرا، محمدعلی شاه كه مورد حمایت دولت روس بود به اعدام و تبعید و زندانی كردن نمایندگان مجلس پرداخت. شاه دستور داد كه آقا سیدعبداللَّه بهبهانی را به كرمانشاه تبعید كرده، آیت اللَّه سیدمحمد طباطبایی را در شمیران خانه‏ نشین نمایند. عده‏ ای از آزادی‏خواهان را، زنجیر به گردن انداخته و كِشان كشان به باغشاه بردند. از میان این جمع، تنها ملك المتكلمین و میرزا جهانگیرخان صوراسرافیل از مشروطه‏ طلبان مشهور و مخالف استبداد قاجاری را به حضور شاه آوردند. وی پس از این‏كه مدتی به آن دو دشنام داد، دستور قتل هر دوی آنها را صادر كرد. در این واقعه بیش از سیصد تن از مجاهدان، آزادی‏خواهان و مشروطه‏ طلبان كشته و پانصد تن دیگر زخمی و تعداد زیادی بازداشت شدند. هم‏چنین انجمن‏ها تعطیل، روزنامه‏ ها توقیف و مشروطیت دو ساله ایران به پایان رسید. بدین ترتیب مجلس، منحل شد و دوره استبداد صغیر آغاز گشت.