کهنه یادداشت

آئین آتش افروزی در آستانۀ سال نو بی شک از جملۀ جشنهای باستانی ایران است. نیاگان ما با آتش که آن را از دیرباز فروغ زندگی می شناختند و مقدس می دانستند به پیشباز سال نو می رفتند تا شعله های بالندۀ آن را که به آسمان و جهان مینوی سرمی کشید واسطۀ آرزوهای پاکی قرار داده باشند که برای زندگی سال نو طلب می کردند.

درخت شاداب و سرسبزی که خزان و پژمردگی و برگ ریزان و افسردگی ندارد و در دل شاعران ذوقی و برابر معشوقان قامتی و پیش عاشقان قیامتی می انگیزد و ما نامش را سرو نهاده ایم یکی از زیباترین و برازنده ترین رستنی های حهانست و هموست که نمونه ای از خرمی و سرسبزی مدام و معیار و مقیاسی برازاهنگام توصیف بالای آختۀ زیبایان و نقش و نگاری بدیع و دلنشین در صنایع قرار می گیرد. وقتی که مسعود سعد سلمان (515-438) معشوق زیبای خود را چون ماه دو هفته از در بدرون می آورد بسرو همانندش می سازد.

ماجراجویان ادبی بر علیه ادبیات قدیم دعاوی بسیار اقامه کرده و کوشیده اند آن را محکوم نمایند اما قاضی تاریخ، بی آنکه بسفسطه و مشاغبه آنها تسلیم شود ادبیات قدیم را تبرئه می کند.

آشوبی که پس از مرگ کریم خان به ناگاه سرتا سر این سرزمین را به آتش و خون کشید و به نابودی شالوده و زیست اجتماعی و سیاسی آن زمان انجامید ریشه در ماهیت و نهاد جوامع ملوک الطوایفی و نظام ایلی ارتش ایران داشت. افزون بر آن، عامل دیگری که در تشدید ویژگی های جامعه خانخانی ایران تأثیر انکارناپذیری بر جا نهاد، شیوه حکومت و کشورداری کریم خان زند بود.

مقدمه: گریگوریوس ابوالفرج بن اهرون معروف به ابن عربی در سال 1226 میلادی 623 ه.ش در شهر ملطیه متولد شد پدر وی اصلا یهودی بود و به کیش نصرانی در آمده بود وی در تربیت و پرورش پسرش گریگوریوس کوشش بسیار کرد.

موضوع عرایض بنده درباره آتشکده های پارس است که اجمالا معرفی می شوند. در آغاز مطلب ذکر این نکته به مورد به نظر می رسد که اصولا این سخنرانی مختصر آتشکده ها را به سه نوع تقسیم و متمایز نموده است. نخست بناهای مفصل آتشکده، دوم چهارطاقی ها، سوم آتشدانها یا پایهای جایگاه آتش، و سعی خواهد شد ضمن معرفی آتشکده های پارس به نوع هر کدام نیز اشاره گردد.

ارتباط هنر با جغرافیا امری واضح است، ولی در مورد ایران این مسئله با آنچه که در سایر کشورها انعکاس یافته، قدری متفاوت است. به عنوان مثال: تأثیر سریع محیط و طبیعت بر نقاشان مناظر طبیعی در ایران حائز اهمیت است. جایی که مینیاتوریست ها، قهرمانان خود را در محیطهایی کاملاً تصوری با فضاهای پرنور و صخره های خیالی که سنگهای عظیم مرجانی را تداعی می کنند، خلق می کنند.

از ادوار باستان دولت ها می کوشیدند تا در جریان رقابت با دیگر دولتها، خود تعیین کنندۀ بهای کالاها باشند. برای رسیدن به این هدف، در دست داشتن راههای بازرگانی زمینی و دریایی در سیاست دولتها از اهمیت فراوان برخوردار بود.

بدون شک یکی از جالبترین و عمیق ترین مباحث فرهنگ ایران باستان میترا (مهر) است که در شخصیت وی مفاهیم اخلاقی و معنوی، آنچنان که در دیگر اصول مذهب اوستا دیده نمی شود در هم آمیخته و ترکیبی غنی و پر ارج از کهنه و نو در آن فراهم آمده است. فکر یا مفهوم میترا نمونه یا مورد منحصر به فرد از طریقه و روشی است که در آن یعنی در اوستا خدایانی که از دوران هند و ایرانی قبل از زرتشت نشأت یافته بودند در جنبه های معنوی و اخلاقی خویش مستحیل گشته و بر اساس و طبق روح نوین تعلیمات زرتشت دگرگون شده اند.

در مشرق دریاچه ارومیه کوهی است که آن را امروزه تخت سلیمان خوانند. بسیاری از آثار باستانی ایران به سلیمان بازخوانده شده، در سه کیلومتری غربی همین تخت سلیمان آثاری است که آنهم مانند تخت سلیمان ویرانه ای از روزگاران گذشته است و زندان سلیمان خوانده می شود. در دشت مرغاب که زادگاه خاندان هخامنشی است، گور کوروش بزرگ، قبر مادر سلیمان خوانده می شود. در مسجد سلیمان صفه ای است که گویا جای آتشکده ای بوده و به ویژه پله های آن یادآور پله های تخت جمشید است، امروزه مسجد سلیمان نامیده می شود و خود شهرک مسجد سلیمان به مناسبت همین ویرانه مسجد، سلیمان نامیده می شود.