کهنه یادداشت

نیاکان ما به هنگام فروردین که جهان تازگی از سر می گیرد و عالم پیر به جوانی می گراید و گل از شاخ و سبزه از خاک می دمد، به افتخار تجدید بدایع عالم، جشنی می گرفتند و این روزگار نو را نوروز می نامیدند.

نوروز کهن ترین و دیرینه ترین جشن ایرانیان، تاریخ نبود که نوروز برگزار می شد. یادی از نوروز شیراز: شیراز که زمستان های نجیب و آرامی دارد از مدتها پیش از رسیدن نوروز سبز و خرم می شود و مردم که به هم می رسند مژده می دهند که: "بوی بهار می آید." به راستی هم همینطور است. درختها به سبزی می زنند و دشتها پوشیده از علف نورسته، چشم را نوازش می دهند و بوی بهار در هوا موج می زند.

صابئین که اسامی مختلف این قوم و فرقۀ دینی عبارتست از صابة البطایح – ماندائی – مغتسله – ناصوری، و ما از ان میان اصطلاح قرآن را اختیار کرده آنها را به اسم صابئین خواندیم – امروز قومی است که به نام «صبّه» نامیده می شود. در این موضوع باید به فرق بین قوم و دین توجه داشت.

وزنی که شاهنامۀ فردوسی بدان سروده شده و از بس در زبان فارسی منظومه های مختلف بدان سروده اند معروف ترین و رایج ترین اوزان شعر فارسی شده است در میان عامۀ مردم ایران به «بحر متقارب» معروف شده است و حال آنکه نام درست آن قطعاً «بحر متقارب» است.

کتابه یا (کتیبه) پردازی یکی از فنون ظریف در جلد سازی ایرانی و نیز عامل دقیقی در نسخه شناسی است که تا کنون کمتر به آن پرداخته شده است. کتابه که به جهت زیبا سازی جلد کتابهای ارزشمند صورت می گرفته است به تمام مطالب حک شده بر رو و درون جلد نسخه های خطی گفته می شود.

در عصر صفوی چنان که می دانیم کتاب آرایی رواجی فراوان و ارزشی بی اندازه داشته و از جمله ارمغان های گرانمندی که شاهان و شاهزادگان و بزرگان برای یکدیگر می فرستاده اند از این گونه کتاب های آراسته به چندین هنر بوده است.

این مقاله شامل یادداشت هایی پراکنده است که نویسنده آن را به تفاریق از میان متون فارسی انتخاب و به صورت نمونه وار برای علاقمندان و یا آنان که به دنبال موضوعی برای پژوهش و تحقیق در حوزۀ نسخه شناسی هستند آورده است

چند سال پیش به مناسبت مرگ صادق هدایت، آقای «رژه لسکو» مقاله ای در روزنامۀ «خبرهای ادبی» پاریس انتشار داد که نام آن این بود «ایران تنها کشور نفت نیست.»

مهر در اوستا میثرا Mithra و در پارسی باستان و سانسکریت میترا Mitra آمده است. در اوستا میترا به معنی پیمان و معاهده است همچنین نام ایزد فروغ یا فرشته روشنایی است. در گاتها که از سرودهای خود پیغمبر زرتشت است، یکبار در اشتودگات ( یسنا 46 بند5) به معنی پیوند و بستگی و تعهد به کار رفته، در ین بخش از اوستا، از میترا ایزد فروغ نام و نشانی نیست.

کتاب اخلاق ناصری که بی شبهه بزرگترین و جامع ترین و معتبرترین کتب فارسی در حکمت عملی و اخلاق شمرده می شود تألیف دانشمند بزرگوار نامدار قرن هفتم هجری خواجه نصیرالدین محمدبن محمدبن حسن طوسی ( متولد597، متوفی 18 ذی الحجه 672) است که روزگاری دراز به میل و دلخواه یا به ضرورت و اجبار (این موضوع را جداگانه تحقیق کرده ام) در دستگاه اسماعیلیۀ ایران که از اعقاب خواجه حسن صباح بودند و معاشرت با حکام و سلاطین و بزرگان آن طایفه گذرایند