نقدوبررسی کتاب «خواب آشفته نفت»

جلد چهارم کتاب «خواب آشفته نفت» به همت خانه نقد کتاب ۲ اردیبهشت ماه نقد و بررسی می‌شود. سی و پنجمین نشست خانه نقد کتاب به نقد و بررسی جلد چهارم کتاب خواب آشفته نفت (از قرارداد دارسی تا سقوط رضاشاه) نوشته دکتر علی محمد موحد اختصاص یافت.

 

جلد چهارم کتاب «خواب آشفته نفت» به همت خانه نقد کتاب ۲ اردیبهشت ماه نقد و بررسی می‌شود.

سی و پنجمین نشست خانه نقد کتاب به نقد و بررسی جلد چهارم کتاب خواب آشفته نفت (از قرارداد دارسی تا سقوط رضاشاه) نوشته دکتر علی محمد موحد اختصاص یافت.

این نشست با حضور مؤلف، دکتر کریم سلیمانی استاد تاریخ دانشگاه شهید بهشتی و دکتر سیمین فصیحی برگزار می شود.

این نشست چهارشنبه ۲ اردیبهشت از ساعت ۱۶ تا ۱۸ در سرای اهل قلم واقع در تهران، خیابان انقلاب، خیابان فلسطین جنوبی، کوچه خواجه نصیر، پلاک ۲، برگزار می شود.

 

درباره کتاب

کتابی که جلدهای پیشین آن تاریخ پرماجرای نفت در ایران را به شکل مبسوطی روایت می‌کرد. «خواب آشفته نفت» در ابتدا در مجموعه‌ای دوجلدی با عنوان «دکتر مصدق و نهضت ملی ایران» از سوی نشر کارنامه منتشر شد. موحد در این دو جلد تلاش کرده است تا زندگی مصدق را در جریان ملی شدن صنعت نفت بازگو کند.

وی با نقد مصدق و اطرافیان او و نقل حوادث و جریاناتی که در آن سال‌ها رخ داده، پژوهشی بر مبنای واقعیاتی که خود نیز در بخشی از آنها حضور داشته در اختیار مخاطب قرار می‌دهد. یکی از ویژگی‌های برجسته نصر موحد آن است که با نگاهی انتقادی اندیشه‌ها، رفتارها و تصمیم‌های مصدق را بازخوانی کرده است. او در جلد سوم نیز همین نگاه را بررسی می‌کند و ضمن بحث از ماجراهای پرفراز و نشیب نفت در تاریخ ایران «از کودتای ۲۸ مرداد تا سقوط زاهدی» نخست‌وزیر دولت کودتا را به بوته نقد می‌گذارد.

اکنون محمدعلی موحد بخش دیگری از تاریخ نفت ایران را در مجموعه «خواب آشفته نفت» به بحث نشسته است. بخشی که از جهات گوناگون می‌توان آن را زمینه‌ساز بررسی همه‌ جانبه تاریخ نفت ایران دانست. او در جلد تازه این مجموعه به بحث در باب تاریخ طولانی از نفت ایران می‌پردازد و «از قرارداد دارسی تا سقوط رضاشاه» را بررسی می‌کند. اما آنچه درباره این کتاب عجیب می‌نماید انتخاب چنین بازه زمانی طولانی برای جلد سوم است. در حالی که جلدهای پیشین یک تاریخ حداکثر هفت یا هشت ساله را بررسی می‌کند، در جلد سوم تاریخ ۴۰ ساله نفت را ورق می‌زند.

قرارداد دارسی هفتم خرداد ۱۲۸۰ میان مظفرالدین شاه قاجار، امین‌السلطان، میرزا نصرالله مشیرالدوله و مهندس‌الممالک از ایران و آلفرد ماریوت نماینده دارسی به امضا رسید. قراردادی که در سال ۱۳۱۱ از سوی دولت رضاشاه لغو و خود رضاشاه ۹ سال بعد یعنی در سال ۱۳۲۰ از حکومت برکنار شد.

به هر روی محمدعلی موحد، مردی که می‌گوید برای نخستین‌ بار درس «حقوق نفت» را به دانشگاه‌ها برده و کتاب «نفت ما و مسائل حقوقی آن» را تالیف کرده است، کتاب تازه‌ای را به همت نشر کارنامه به بازار آورده است.

او در این کتاب «شروع به نقد واقعه قرن بیستم» کرده است و زوایای گوناگون آنچه بر ایران گذشته را روایت می‌کند. «خواب آشفته نفت» روایت تاریخ طلای سیاه ایران و پیچیدگی‌های آن از زبان مردی است که به خوبی می‌داند نفت چیست و با تاریخ ایران چه کرده است.