کوچ ناامنی از دانشگاه / دکتر ایراندخت فیاض

طی سال گذشته فضای فکری و آکادمیک اتفاقات خوشایندی را تجربه کرد و گام‌های مؤثری برداشت. دیدگاه‌ها، هر چند مخالف، در محیط دانشگاه امکان عرضه یافت و به نوعی تضارب آرا شکل گرفت و استادان برای حضوری فعال انگیزه پیدا کردند و برای خود در این فضای علمی- آکادمیک سهمی قائل شدند.

 

 

1- طی سال گذشته فضای فکری و آکادمیک اتفاقات خوشایندی را تجربه کرد و گام‌های مؤثری برداشت. دیدگاه‌ها، هر چند مخالف، در محیط دانشگاه امکان عرضه یافت و به نوعی تضارب آرا شکل گرفت و استادان برای حضوری فعال انگیزه پیدا کردند و برای خود در این فضای علمی- آکادمیک سهمی قائل شدند.

در دانشگاه‌هایی که در حال تدریس هستم، شاهد بودم که به دنبال انگیزه‌های ایجاد شده بسیاری از استادان برای ارتقای سمت خود از استادیاری به دانشیاری تلاش کرده و برای بالاتر بردن برند جهانی دانشگاه‌های کشور ‌کوشیدند تا کشور را برای تعامل علمی با جهان آماده‌تر کنند. گویی نوعی احساس مسئولیت در آنها بیدار شده بود. این در حالی است که در سال‌های اخیر در این زمینه‌ها رغبت کمتری دیده می‌شد و شاید این وحدت رویه در نهادهای آکادمیک را بتوان نقطه عطف عملکرد دولت در سال گذشته تلقی کرد.

2- از طرفی، تخصیص امکانات نشر و چاپ به نهادهای دانشگاهی نقطه مثبت دیگری بود که امکان عرضه کتاب‌هایی را که سال‌ها به دلایل مختلف در نوبت قرار گرفته بودند را فراهم کرد تا فضای فکری را با حجم قابل توجهی از این کتاب‌ها تغذیه کند.

3- همچنین به بحث معیشت اصحاب علم به نسبت قبل توجه بهتری صورت گرفت و رضایت استادان را تا حدی بالا برد کما اینکه در گذشته استادان به واسطه دغدغه‌هایی که برای معیشت داشتند عرصه اندیشیدن و فکر به واقع بر آنان تنگ شده بود.

خوشبختانه این امر در سال گذشته تا حدی برطرف شد و میزان حضور فیزیکی استادان در دانشگاه بیشتر شد.

4- در زمینه ساماندهی پژوهش دانشگاهی به طور عام و پژوهش دانشجویی به طور خاص هم اقدامات شایسته‌ای صورت گرفت و پژوهش‌هایی هم جهت با نیازهای کشور در دستور کار قرار گرفت و آنها که به صورت کاربردی در چرخه توسعه علم تأثیرگذار بودند، مورد حمایت دانشگاه‌ها و وزارت علوم و فناوری قرار گرفتند و از دستگاه‌های اجرایی کشور خواسته ‌شد تا نیازهای پژوهشی‌شان را براساس الزامات جامعه، صنعت و بازار طرح کنند که نتیجه آن درآمد اقتصادی برای دانشگاه و تأمین نیازهای صنعت و بازار کار بود.

5- برطرف شدن توهم نظارت و ناامنی از نهادهای دانشگاهی از دیگر دستاوردهای دولت در سال گذشته بود. وقتی فضای متعادلی برای فکر در عرصه‌های اجتماعی قائل شویم و حمایت و امنیت را برقرار سازیم، قلم‌ها تحرک و پویایی لازم را به دست می‌آورند، کما اینکه در سال گذشته میزان تولید مقالات دانشجویان نسبت به سال‌های قبل ارتقا یافت و استادانی که در سال‌های گذشته دچار کسالت و خست علمی شده بودند فعال‌تر شده و با هدف ارتقای رفاه عمومی در کشور به تحقیق و تفکر پرداختند.

سالیان زیادی بود که تنها هدف کار دانشگاهی، تولید علم تعبیر می‌شد اما حقیقت این است که مادامی علم می‌تواند در بالا بردن سطح رفاه اجتماعی مؤثر واقع شود که در چرخه فناوری قرار گیرد و به تولید ثروت بینجامد تا در نتیجه این چرخه، رفاه عمومی شکل گیرد. این چرخه حلقه‌های مفقوده متعددی داشت و با اقداماتی که در سال گذشته صورت گرفت تا حدودی حلقه‌های تو در تو طی شد.

6- و اما، با همه اثرات مثبتی که فضای علمی و آکادمیک در سال گذشته تجربه کرد نکته‌ای که شاید مورد غفلت واقع شد، اختلال‌هایی فرهنگی در بعضی از مراکز آموزش عالی کشور بود و این اختلالات هرچند اندک خواه ناخواه فضای مقدس علمی که جایگاه تعریف شده‌ای دارد را آسیب‌پذیر می‌کند، از این رو باید با آن برخوردهای جدی صورت می‌گرفت که متأسفانه در سال گذشته آنچنان که باید بر این امر تأکید نشد.

روزنامه ایران