علت و معلول؛ صدور كثرت از واحد

از خواجه نصیرالدین طوسی (597-672ق) به آنچنانكه برفراز نسخه آمده است. دربارۀ علت و معلول و صدور كثرت از واحد. كوتاه و بخشبندی نشده. نشانی از نسخۀ دیگر آن به دست نیامد. شاید ترجمه و گرفته شده از «الواحد لایصدر منه الا الواحد». او باشد. 
آغاز:   الرسالة التعلیمیة للمحقق الطوسی... بسمله بدانكه مرتبۀ علت اولی نشاید كه مرتبۀ معلول اول بود، بلكه باید كه درجه ]ای[ از درجات معلولات بلندتر باشد، تا معرفت او جل و علا اشرف معارف باشد، پس از اینجا تأمل حاجت افتاد، تا میان معلول اول و علت اولی هیچ واسطه می‌تواند بود یا نه. 
انجام:   چنانكه در عبارت محققان آمده است كه ما جاء فی الله و هو فینا. والله اعلم و اعلی. تم بعون الله و الحمدلله اولاً و آخراً .
منابع دیگر:   ذریعه 15/31 «صدور الكثرة عن المبداء الواحد»، همانجا 25/6 «الواحد لایصدر منه الا الواحد»؛ مدرس رضوی 1/46 «رساله در صدور موجودات از حضرت حق»؛ مرعشی 7/154 «العلل و المعلولات» نیز به عربی.