خلق الافعال؛ افعال العباد

از دوانی، جلال‌الدین محمدبن اسعد صدیقی (830-908ق/ 1427-1502م). گفتاری است فلسفی ـ کلامی در خلق اعمال مردمان و جبر و اختیار، بخشبندی نشده، که نگارنده آن را به خواهش مولانا سعدالدین محمد استرآبادی، هنگام سفر خود به کاشان، هنگامی که کتابی با خود نداشته نگاشته است. 
آغاز 1:   بسمله. حمدالله فتاح القلوب، مناح الغیوب و الصلاة و السلام علی صفیه... اما بعد، فقد سألنی الاخ فی‌الدین... مولانا سعدالدین محمد الاسترابادی... 
آغاز 2:   ان افعال العباد دائرة بحسب احتمال العقلی بین امورِ؛ الاول اَن یکون حصولها بقدرة الله... (که برابر است با سطر 12 نسخۀ پیشین). 
انجام:   ... فتلوح علی هیاکل التوحید آثاره فقال زدنی بیانا، فقال اطفاء السراج المصباح فقد طلع الصباح. تمت. 
منابع دیگر:   ذریعه، 2/260 «افعال العباد»، همانجا 7/243 «خلق الافعال»؛ اعلام 1/456؛ طبقات 10/220؛ نفیسی 1/265-267؛ ریحانه 2/232-236 نمایه‌ای از کارهایش در 29 بند، از آن میان «افعال العباد»؛ مشار، مؤلفین 5/314؛ مشار، عربی 751 «رسالة خلق الافعال» که ضمن «کلمات المحققین» به شمارۀ 23 چاپ شده است؛ مرعشی 11/249 «خلق الاعمال» با سرآغاز 1.