جواهرالقرآن؛ ترجمۀ الدّرالنظیم فی خواص (فضایل) القرآن العظیم

از نظام‌الدین عبدالعلی بن محمد بن حسین بیرجندی (د 934ق/ 1527- 1528م). در دیباچۀ نسخۀ در دست، مترجم به كتاب، نام ویژه‌ای نداده، و از متن آن نیز نام نبرده است. مترجم می‌گوید: چون خواص آیتها را به زبان عربی نوشته بودند، و بر بیشتر غیرمتبین بود، در شهور 916ق (چنین) آن را از عربی به فارسی در آوردم. و پیش از آغاز 3 «مقدمه» را آورده است، سپس خواص سورتها از «فاتحه» تا پایان قرآن. مقدمۀ 1. در فضیلت تلاوت قرآن، 2. آداب تلاوت، 3. در معرفت مقدار قرآأت.
گویا ترجمه‌ای ست از «الدّر النظیم فی فضایل القرآن العظیم» از محمد بن احمد معروف به «ابن خشاب» (د پیرامون 650ق/1252م) ]برگل[ و یا ترجمه‌ای است از «الدرالنظیم فی...» عفیف‌الدین ابومحمد عبدالله یافعی شافعی (698-768ق/1299-1367م)، كه چاپ شده است (سركیس، معجم، 2/1953).
نام مترجم و تاریخ ترجمه و شمار «مقدمه»ها، در نسخه‌ها و منابع به چند گونه آمده است.
آغاز:   الحمدلله الذی نزل الفرقان علی عبده لیكون للعالمین نذیرا... بعد از استغاثه به توفیق و حمد و صلاة نموده می‌شود كه مقرر است.
انجام:   ... جهت خاك خوردن اطفال بر سه قرص نان بنویسند و بدهند تا بخورد؛ و لاتقر به هذه الشجرة... و لاقوة الا بالله العلی العظیم.
منابع دیگر:   مشترك، 1/1486 (6 نسخه)؛ استوری، 1/53، 1226؛ برگل، فارسی 1/396 «الدر النظیم فی فضایل القرآن العظیم» از ابن خشاب، همانجا 1/397 عبدالعلی (بیرجندی) و این كار او، كه آن را شرحی بر كار ابن خشاب دانسته است؛ ذریعه، 8/83 «الدرالنظیم...»؛ نسخه‌ها، 1/105 «اسرار التنزیل؛ ترجمۀ  الدرالنظیم فی...» كه ترجمه از احمد بن حاجی محمد سكاكی طبسی دانسته شده است؛ برگل، 1/396 «الدر النظیم...»، همانجا 398 «رسالۀ مفصل در خواص خفیه... قرآن» از بیرجندی؛ فهرستواره 4/3141 بیرجندی، نمایه؛ اعلام 2/1347 بیرجندی؛ طبقات 10/125؛ نفیسی 1/384، همانجا 2/806؛ مشار، مؤلفین 3/889 برای بیرجندی؛ مرعشی 1/257 «جواهر القرآن» كه آن را ترجمۀ «الدر النظیم فی خواص...» عفیف‌الدین عبدالله یمنی شافعی می‌داند.