پاتولوژی؛ ترجمه پاتولوژی

از دکتر کریزل فرانسوی، به آنچنان که در پایان نسخه آمده است. نسخۀ در دست دیباچه و نام مترجم را ندارد. چند ترجمه از این متن در دست هست: 1. میرزا رضا دکتر (نسخه‌ها 1/485)، 2. علیرضا، که به سال 1318ق انجام داده (نسخه‌ها، 1/485 «پاتولوژی»)، 3. سیدحسن بن ابوالحسن تنکابنی (نسخه‌ها، 1/568 «علم الامراض»، مجلس، 19/275، 277 «علم الامراض»)، 4. ترجمۀ دکتر میرزا محمدرضا استاد دارالفنون (ذریعه، 4/117 «ترجمۀ علم الامراض»)، 5. ترجمۀ دکتر میرزا علیخان بن میرزا زین‌العابدین همدانی (همانجا)، 6. ترجمه‌هایی که نام مترجم آنها به دست نیامده است.
نسخه در 10 «مقالت» و «باب» و «فصل»هایی است: مقالت 1. حمیات، 2. در امراضی که از تغییر دم بهم رسد، 3. در اورام، 4. نزف الدم، 5. تغییر در ترشحات طبیعی، 6. مسمومین، 7. بیماریهایی که از تغذیه بهم رسد، 8. تغییر پذیرفتن آلات، 9. بیماریهای عصبی، 10. بیماریهای هریک از اندامها.
آغاز:   بسمله. پاتولوژی علمی است که در او گفتگو می‌شود از احوال بدن انسان در حالت مرض. مثل اینکه در فیزیولوژی گفتگو می‌شود از بدن انسان در حالت صحت. در پاتولوژی گفتگو می‌شود از تقسیم امراض و اسباب و علامات و محل امراض و رفتار...
انجام:   ... که بخار بخودی خود جذب شود. تم المجلد الاول من پاتولوژی لموسیو دکتر کریزل الفرانسوی (شنبه 13 ج 2/1295ق، تهران) خادم الاطبا محمدجواد رشتی...