رحلت "سیدجمال ‏الدین حسینی اسدآبادی" (1314 ق)

سیدمحمد بن سید صفدر معروف به سیدجمال، اندیشمند انقلابی، سخنور و از رهبران ضداستعماری ملل اسلامی است كه بنا به گفته‏ ی بسیاری از تاریخ‏نگاران، وی شیعه و ایرانی و در سال 1254 قمری در اسدآباد همدان چشم به جهان گشود. پدرش او را به كابل برد و به تحصیل علوم متنوع از جمله: تاریخ، فقه، ادبیات، منطق، حكمت و ریاضیات پرداخت. در 18 سالگی در بسیاری از علوم متداوله به مقام عالی رسید. سیدجمال‏ الدین از آن پس، به هندوستان و حجاز و مكه مسافرت كرد. سپس به مصر رفت و در دانشگاه الازهر به تدریس منطق و فلسفه پرداخت و شیخ محمد عبده از محضر او استفاده نمود. از آن جا كه سید، خود بنیانگذار اتحاد ملل اسلامی و وحدت شیعه و سنی بود، تعمّداً ملیت خود را مخفی نگه می‏داشت. سید با مسافرت به اكثر كشورهای عربی و اسلامی و با ایراد خطابه‏ های پرشور، از مسلمانان می‏خواست با اتحاد و همبستگی در برابر مفاسد و حاكمیت دست نشانده و استعماری اروپاییان ایستادگی كنند. در نتیجه، دولت‏های دست نشانده، تحمل چنین اندیشه ‏ای را در جامعه‏ ی خویش نداشتند و چندین بار او را به هند، پاریس و لندن تبعید كردند. سیدجمال‏ الدین با همیاری محمد عبده، 18 شماره از روزنامه‏ی عروةالوثقی را در پاریس منتشر كرد، ولی با كارشكنی مقامات انگلیسی، این نشریه تعطیل شد. وی هم‏چنین به ایران و عثمانی سفر كرد و ملاقات‏هایى با سران كشورهای اسلامی از جمله ناصرالدین شاه قاجار داشت، تا بلكه حركت و رشد مسلمانانِ سرزمین‏های اسلامی را فراهم نماید. اما دول استعماری سخت با او مخالفت كردند. پس از آن راهی استامبول شد و چون ناصرالدین شاه قاجار، توسط یكی از یاران سید در شهر ری به قتل رسید، امپراتور عثمانی او را تحت نظر گرفت. سرانجام سیدجمال‏ الدین اسدآبادی در پنجم شوال 1314 قمری مصادف با 18 اسفند 1275 در 60 سالگی دیده از جهان فرو بست و در گورستان شیخلَر تركیه به خاك سپرده شد.