در فرهنگ تعلیم و تعلم که در ایران سابقه‌ای بیش از هزارسال دارد، علاقمندان به علم و دانش و فرهنگ، جامع‌الاطراف و همه چیز دان پرورش می‌یافتند؛ دانش عالمان دانشنامه‌ای بود؛ گذشته از قرن‌های پیشین در همین سده اخیر دانشمندانی داشته‌ایم که در زمینه‌های گوناگون صاحب نظر بوده‌اند و آثار آنها در رشته‌های مختلف از جمله مآخذ شمرده می‌شود.
.jpg)
در فرهنگ تعلیم و تعلم که در ایران سابقه‌ای بیش از هزارسال دارد، علاقمندان به علم و دانش و فرهنگ، جامع‌الاطراف و همه چیز دان پرورش می‌یافتند؛ دانش عالمان دانشنامه‌ای بود؛ گذشته از قرن‌های پیشین در همین سده اخیر دانشمندانی داشته‌ایم که در زمینه‌های گوناگون صاحب نظر بوده‌اند و آثار آنها در رشته‌های مختلف از جمله مآخذ شمرده می‌شود. اشخاصی همچون علامه محمد قزوینی، سید محمد فروزان، شیخ آقا بزرگ تهرانی، جلال همایی، بدیع الزمان فروزانفر و این فهرست را می‌توان با نامهایی چون محمد تقی دانش پژوه، ایرج افشار، پوری سلطانی، عبدالحسین زرین کوب، و شخصیت‌هایی چون سید عبدالله انوار، ژاله آموزگار و محمد علی موحد به امروز رساند.
آقای دکتر موحد بازمانده نسلی از بزرگان آذربایجان همچون شیخ محمد علی مدرس خیابانی (معروف به صاحب ریحانة‌‌الادب)، زریاب خویی، منوچهر مرتضوی است که در همان مکتب تعلیم و تعلم رشد یافته، کتاب خوانده، مقاله نوشته، ترجمه و تصحیح کرده و خود در حال حاضر نمادی از گذشته پرافتخار فرهنگ ایران است. او مانند بسیاری از بزرگان فرهنگ ایران و جهان زندگی را از مراحل پایین شروع کرد و بنا به نوشته خود ایشان در ۱۸ سالگی در کاروانسرای قزوینی‌ها، روبروی کوچه غریبان، در بازار تهران کار می‌کرده و در همین سن آن قدر آشنایی با ادبیات و عرفان ایران داشت که توانست شخصیت مرحوم مرشد چلویی بازار صندوق سازها در کنار مسجدجامع تهران را با فرید الدین عطار نیشابوری مقایسه کند. او تحصیلات خود را در رشته‌های قدیم و جدید ادامه داد و توانست در قامت وکیل ایران در شرکت نفت حضور یابد. موحد در جریان ملی شدن صنعت نفت در کوران قضایا قرار داشت و به همین سبب کتاب او در زمینه تاریخ ملی شدن صنعت نفت هم از جنبه‌های تاریخی و هم از جنبه‌های حقوقی، هم در خاطره نویسی از هر جهت شاخص است و به واقع یادگاری است از تلاش یکپارچه ملی ایرانیان در احقاق حقوق خود. ادامه فعالیت ایشان در زمینه‌های تاریخی و حقوقی با جنبه‌های بین المللی فقط منحصر به نفت نبوده و اثر ارجمند ایشان مبالغه مستعار از بهترین دفاعیه‌های حقوقی و تاریخی در باب حقانیت و مالکیت ملت ایران بر جزایر خلیج فارس است و شایسته است که این اثر بدون هیچ گونه مبالغه مستعار به زبان‌های گوناگون ترجمه و منتشر شود.
از آن سوی ترجمه بسیار خواندنی سفرنامه ابن بطوطه از عربی به فارسی حاکی از تسلط استاد بر عربی و فارسی است و به تعبیر بزرگان از شاهکارهای ترجمه در دوره معاصر به شمار می‌رود. چندان که اگر ابن بطوطه کتاب خود را به فارسی نوشته بود، شاید به این درجه از شیرینی و جذابیت از کار در نمی‌آمد و راز محبوبیت این اثر از پنجاه سال پیش تا کنون در میان طبقات مختلف کتابخوان ایران درهمین موضوع است.
یکی از جنبه‌های شخصیت استاد موحد دلبستگی به عرفانی است که شمس و مولانا نماینده آن بودند. چندین کتاب از ایشان در این زمینه‌ها تالیف و تصحیح و منتشر شده است که حاکی از تسلط ایشان بر متون کهن فارسی، عربی، تصوف و عرفان و تاریخ و فن تصحیح متون فارسی است. این روال از مقالات شمس آغاز می‌شود و به تصحیح کامل مثنوی بر اساس کهن‌ترین نسخ شناخته شده در جهان می‌انجامد. و اکنون به همت استادجهان ایرانی و کلیه دلبستگان اندیشه‌های مولانا متنی تصحیح شده و قابل اعتماد از مثنوی در دو جلد در دست دارند. حال که سازمان یونسکو با اعطای جایزه از مقام علمی استاد تجلیل می‌کند به جاست که برای ایشان آرزوی عمری به بلندای یلدا بکنیم و از همکارانم در مدیریت‌های شهری تهران، تبریز و لواسان بخواهم تا با نام گذاری مکان‌های مناسبی توجه خود را به مقام علمی استاد نشان دهند که هر شخص و سازمانی که از ایشان تجلیل کند، بر شان خود افزوده است. و سرانجام مناسب است یادی کنیم از ناشر بسیاری از کتاب‌های استاد، زنده یاد محمد زهرایی، بنیان گذار نشر کارنامه، که انتشار وزین آثار استاد حاصل همت و سلیقه و کوشش اوست.
منبع: روزنامه اطلاعات