انتقال آب به کشف یک تابوت تاریخی در رامهرمز منجر شد

 

 دو زن عیلامی چه زمانی گنجینه شان را به جوبجی برمی گردانند؟

زهرا کشوری: باز هم حفر لوله انتقال آب، باستان شناسان را به تابوت تاریخی در منطقه «جوبجی» رامهرمز رساند. تابوت این بار متعلق به دوره اشکانی، یعنی 2200 سال پیش است. بولدوزرهای سازمان آب و برق خوزستان یک بار دیگر هم در سال 86 به دو تابوت سه هزارساله رسیدند که تاریخی ناشناخته در منطقه جوبجی رامهرمز را پیش پای همه گذاشت. از آن تابوت که متعلق به دو زن بود 488 شی‌ء طلایی، مفرغی، سفالی و... کشف شد. البته بخشی از اشیا متعلق به دوره هخامنشی و اشکانی بود. این مجموعه در آن سال ها که «اسفندیار رحیم مشایی» بر میراث فرهنگی ریاست می‌کرد، برای رسانه‌ها به نمایش در نیامد. حتی اشیا به تهران هم که آمد، باز اجازه نمایش آنها برای رسانه‌های مرکز صادر نشد. بخشی از آن اشیا در نمایشگاه «ایران مهد تمدن» در هلند و نمایشگاه «ایران؛ فرهنگ کهن بین آب و بیابان» در آلمان به نمایش درآمد، اما سرنوشت همه آنها همان‌طور که «مجتبی گهستونی»، سخنگوی انجمن تاریانای خوزستان به «ایران» می‌گوید: «به یکی از ابهامات بزرگ کاوش‌های نجات بخشی خوزستان تبدیل شد.» با این همه شروع دوباره عملیات عمرانی انتقال آب باعث شد تا بازهم این سؤال مطرح شود که مجموعه اشیای کشف شده از منطقه جوبجی کجا هستند؟ اشیایی که لیست آن با جزئیات کامل، همان سال ها، توسط خبرنگار ما منتشر شد و با یک جست‌و‌جوی کوچک در گوگل پیدا می‌شود. این اشیا قرار بود به صورت امانت در تهران نگهداری شوند و بعد از آن به رامهرمز برگردند اما تا به امروز برنگشته اند!

 

10 سال وقفه در انتقال آب

11 سال پیش که خط انتقال آب رامهرمز، خواب سه هزار ساله دو زن متعلق به خاندان شاه عیلامی «شوتور نهونته» پسر «این دد» را آشفته کرد، مسئولان وقت گفتند که این خط انتقال به صورت موقت قرار است آب را به رامهرمز انتقال دهد. آن روزها بسیاری پرسیدند که چرا باید چنین سایت باستانی، قربانی یک خط انتقال «آب موقت» شود. سؤالی که البته پاسخی در پی نداشت. «محمدحسین ارسطو زاده»، معاون میراث فرهنگی استان خوزستان از موقت بودن لوله انتقال آب خبر ندارد، اما می‌گوید:« لوله انتقال آب از دو طرف کشیده شده و حالا در یک محدوده 100 متری متوقف شده است.» منطقه مورد نظر او همان سایتی است که در حال حاضر«میثم حسین زاده» سرپرست کاوش‌های نجات بخشی در آن مشغول است و ترجیح می‌دهد اطلاعاتی بیشتر از آنچه از دل جوبجی بیرون کشیده را به خبرنگاران ندهد و به همان تابوت اشکانی بسنده کند. ابهامات پرونده البته به موقت بودن خط انتقال لوله محدود نشد. فعالان حوزه میراث فرهنگی از انحراف 50متری خط لوله آب خبر می‌دهند. انحرافی که به کشف اتفاقی گنجینه رامهرمز منجر شد. برخی مدعی بودند که این انحراف عمدی بود. آن روزها خبری در شهر پیچید که بخشی از اشیا پیش از رسیدن مأموران یگان میراث فرهنگی به سرقت رفته‌اند. بعد‌ها گروهی  فیلمی را برای خبرنگار ما فرستادند که در آن فیلم مدعی فروش بخشی از گنجینه رامهرمز از سوی عده‌ای بودند. گزارش آن نامه و آن گروه چاپ شد، ولی هرگز واکنشی از سوی سازمان میراث فرهنگی وقت صورت نگرفت. وجود 5 حلقه، شبیه حلقه قدرت حاکم ارجان و الهه‌های بین النهرین، اما باستان شناسان خوزستانی را به دنبال حاکمی فرستاد که 5 حلقه قدرت داشت. «آرمان شیشه گر» باستان شناس آن روزهای جوبجی ولی نظر دیگری داشت. او معتقد بود که از میان این 5 حلقه تنها حلقه‌ای که شبیه حلقه قدرت حاکم ارجان است، حلقه قدرت است. این حلقه طلایی از بیش از یک دهه گذشته در موزه ملی نگهداری می‌شود. بازوبند زیبای طلایی با نقش مایه‌های گیاهی که احتمالاً توسط سنگ‌های قیمتی تزیین شده، دو دستبند طلایی که دو سر آنها به شکل سر آهو و با سنگ‌های قیمتی دارای نقش مایه‌های گیاهی تزیین شده است، چند دستبند ساده طلایی که یکی از آنها کتیبه‌ای به خط میخی دارد، حلقه‌های موسوم به قدرت که یکی از آنها کتیبه‌ای احتمالاً به خط میخی عیلامی نو دارد، عصای کوتاه طلایی، انگشتری به صورت حلقه، 155 دکمه‌ طلایی با اندازه‌های بزرگ و کوچک که کشف این دکمه‌های کمیاب از نظر تاریخی کمک قابل توجهی به مطالعه چگونگی دوخت لباس‌های تزیینی باستانی می‌کرد. این دکمه‌ها مانند دکمه‌های به دست آمده از ارجان، سطح محدبی دارند، اینها تنها بخشی از اشیای موجود در گنجینه رامهرمز بودند. تعداد اشیای کشف شده مهمترین سؤال مطبوعات و افکار عمومی آن روز بود. دامنه شایعه‌ها تعداد آثار را بین 300 تا 800 اعلام کرد، اما هیچ یک از مسئولان سازمان میراث فرهنگی حاضر به اعلام دقیق تعداد آن‌ها نشدند. مهمترین دلیلی که عنوان شد، دور نگهداشتن سارقان و قاچاقچیان حرفه‌ای از این اشیا بود، اما سکوت خبری تا جایی پیش رفت که یکی از نمایندگان استان در مجلس شورای اسلامی تعداد اشیا را 800 شیء اعلام، اما سایت پلیس تعداد آن‌ها را 400 شیء عنوان کرد. آمارهای متفاوتی همچنان از سوی رسانه‌های سراسری و محلی انتشار داده می‌شود. در نهایت لیستی که به امضای مسئولان شهر از جمله میراث فرهنگی، نیروی انتظامی و... رسید توسط خبرنگار ما منتشر شد. انتشار این لیست عاقبت بدی را برای کارشناسی که صورتجلسه را در اختیار خبرنگار قرار داد، رقم زد. او اخراج شد بدون آن‌که حقوقش پرداخت شود و در نهایت هم در یک تصادف کشته شد! کاوش‌های «آرمان شیشه گر» باستان شناس میراث فرهنگی نشان داد آن اشیا متعلق به یک زن 17 ساله و یک زن 30 تا35 سال بود. بسیاری امیدوار بودند آن گنجینه طلایی- مفرغی انگیزه را در مدیران وقت میراث فرهنگی برای پایان دادن به عملیات عمرانی بوجود بیاورد. اما مسئولان آب پاکی را روی دست همگان ریختند و به دنبال بیرون کشیدن گنجینه رامهرمز اجازه دادند تا سازمان آب و برق خوزستان، لوله انتقال آب را روی آرامگاه کشف شده بکشند و آب از سر گنجینه رامهرمز هم گذشت.  به گفته «مجتبی گهستونی»، سخنگوی انجمن تاریانای خوزستان وضعیت سایت جوبجی به رغم تعیین حریم آن، در تمام این سال‌ها آشفته بود. آنطور که او می‌گوید:« در نهایت هم تخریب تابوت سفالی چغامیش باعث شد تا وضعیت نابسامان این سایت، عملیات نجات بخشی جوبجی را هم روی میز مذاکره سازمان آب و برق و میراث فرهنگی بگذارد.» تابوت چغامیش نتیجه کاوش‌های فصل چهارم هیأت مشترک ایران و مؤسسه شرقی دانشگاه شیکاگو و دانشگاه کالیفرنیا در این محوطه باستانی بود. باستان شناسان این تابوت را هم به دوره عیلامی نسبت می‌دهند. تخریب چغامیش اختصاص 700 میلیون اعتبار برای کاوش‌های نجات بخشی جوبجی را در پی داشت تا نتایج کاوش وضعیت 100 متر باقی مانده از عملیات لوله کشی را مشخص کند. باستان شناسان به تابوت اشکانی رسیدند. گهستونی می‌گوید:«بحث‌هایی درباره زدن پل روی سایت وجود دارد.» اما خیلی امیدوار به نجات این بخش از جوبجی نیست. او می‌گوید:« به نظر می‌رسد که مسیر انتقال آب، سایت تاریخی را دفن خواهد کرد.» «محمدحسن ارسطوزاده» معاون میراث فرهنگی خوزستان هم جواب واضحی درباره برنامه سازمان میراث فرهنگی برای نجات محوطه جوبجی نمی‌دهد. او می‌گوید:«باید عملیات نجات بخشی آثار پایان پذیرد.» تا این سؤال پیش بیاید که آیا این بار هم تاریخ جوبجی زیر عملیات انتقال آب دفن می‌شود؟

منبع: روزنامه ایران